Башҡортостанда мәғариф: өлгөләр араһындағы айырма

Башҡортостанда мәктәптәрҙә уҡытыу башланыуы башҡорттар иленә [[ислам]] мәсеттәре эргәһендә мәҙрәсәләр төҙөлөүе менән бәйле. Хәҙерге Башҡортостан Республикаһы территорияһында [[Бағдад|БохарананБохара]]нан, Бағдадтан[[Бағдад]]тан һ.б. ислам үҙәктәренән килгән миссионерҙар уҡытҡан беренсе ислам мәктәптәре 16 б. барлыҡҡа килгән.

Урындағы мосолман руханиҙары көсө менән мәсеттәр эргәһендә 18 быуатта уҡ һаны 100-гә еткән беренсе мәктәптәр һәм [[мәҙрәсә]]ләр асылған. Шуларҙың иң эреләре — [[Стәрлебаш мәҙрәсәһе|Стәрлебаш]] ауылында һәм [[Ҡарғалы мәҙрәсәләре|Ҡарғалы]] ауылындағы мәҙрәсә. 1865 йылға башҡорт һәм татар ауылдарында 20 мең уҡыусы һәм шәкерт уҡыған 600-гә яҡын мәктәп һәм мәҙрәсә булған.

18 б.быуаттың 20-се йылдарынан Башҡортостанда рус телле мәктәптәр асыла башлаған (Өфөлә—[[Өфө]]лә — цифирный, словесный мәктәптәр, [[Ырымбур]]ҙа — «татар уҡыусылары» мәктәбе һәм инженерҙар мәктәбе). Верхоторский һәм Оло Ҡатау (Катав-Ивановский) заводтары янында тау-завод мәктәптәре асылған.

Башҡорттарҙы рус телендә уҡытыу хәстәрлеген [[Башҡорт-мишәр ғәскәре]] командованиеһы үҙ өҫтөнә алған, башҡорттар өсөн Ҡазан гимназияһы һәм [[Ҡазан университеты|университетында]] 20, [[Ырымбур Неплюев кадет корпусындакорпусы]]нда һ.б. — 30 вакансия бүленеүенә ирешкән.

90-сы йылдарҙа Башҡортостан Республикаһында 2 хәрби юғары уҡыу йорто (вуз) асылған — Рәсәй Федерацияһы Эске эштәр министрлығының Өфө юғары мәктәбе (1987), [[Өфө юғары хәрби авиация лётчиктар училищеһы]] (1983), 4 вуз университет итеп үҙгәртелә: {{comment|Өфө дәүләт авиация техник университеты|УГАТУ}} (1992) һәм {{comment|Өфө дәүләт нефть техни университеты|УГНТУ}} (1993), {{comment|Башҡорт дәүләт аграр университеты|БСХИ}} (1993) һәм {{comment| Башҡорт дәүләт медицина университеты|БГМИ}} (1995). 1994 йылдан УфМТИ үҙ аллы Өфө технологик сервис институты булараҡ эшләй. 1991 йылдан Башҡортостан Республикаһы Президенты эргәһендә {{comment|Башҡорт дәүләт хеҙмәте һәм идара итеү академияһы|БАГСУ}} булдырылған.