Печора: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Тамғалар: Кире алынған
вандализм
Тамғалар: кире алырға
1 юл:
{{Река
{{Ук}}
|Название = Печора
'''Печора''' — Рәсәйҙә ([[1782 йыл]]дан<ref>{{АТД-80|202}}</ref>) Псков өлкәһендәге ҡала. Печора районының һәм Печора ҡала биләмәһенең административ үҙәге
|Национальное название =
|Изображение = Boat and Pechora.JPG
|Подпись изображения =
|Длина = 1809
|Площадь бассейна = 322000
|Бассейн = Баренц диңгеҙе
|Расход воды = 4100
|Место измерения = тамағында
|Исток = Төньяҡ Урал
|Местоположение истока =
|Высота истока = 630
|Координаты истока = 62/12/6/N/59/25/55/E
|Устье = Печора ҡултығы
|Местоположение устья =
|Высота устья = 0
|Координаты устья = 68/18/27/N/54/25/00/E
|Уклон реки = 0,34
|Страна = Рәсәй
|Регион = Коми Республикаһы,Ненец автономиялы округы
|Позиционная карта = Россия Коми
|Район =
}}
 
'''Печо́ра''' ({{lang-kv|Печӧра}}, {{lang-yrk|Санэро’’ яха}}) — [[Рәсәй]]ҙең [[Коми Республикаһы]] һәм [[Ненец автономиялы округы]]ндағы йылға.
Печора-Псковские тимер юл станцияһынан 3 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Калиниград өлкәһен иҫәпкә алмағанда Рәсәйҙең иң көнбайыш ҡалаһы.
 
== География ==
Ҡаланың төп иҫтәлекле урыны — Псково-Печора Изге Успение ирҙәр монастыры, [[XV быуат]]та нигеҙләнгән
[[Файл:Pechora.svg|thumb|Печора бассейны|слева]]
Оҙонлоғо — 1809 км, бассейн майҙаны — 322 мең км². Төньяҡ [[Урал]]да, Коми Республикаһының көньяҡ-көнсығыш өлөшөндә башлана һәм башта башлыса көньяҡ-көнбайышҡа табан аға. Якша ҡасабаһы янында (Волостница ҡушылдығы ҡойғандан һуң) төньяҡҡа борола һәм Печора уйһыулығы буйлап Усть-Усаға тиклем аға. Артабан көнбайышҡа борола, ә Усть-Цильма тирәһендә (Пижма һәм Цильма ҡушылдыҡтары ҡойғандан һуң) Печора йәнә төньяҡҡа табан йүнәлә.
 
Тамағынан яҡынса 130 км алыҫлыҡта ике тармаҡҡа бүленә — көнсығыш (Оло Печора) һәм көнбайыш (Кесе Печора). [[Нарьян-Мар]] тирәһендә киңлеге яҡынса 45 км булған дельта барлыҡҡа килтереп [[Баренц диңгеҙе]]нең Печора ҡултығына ҡоя.
== Географияһы ==
Псков өлкәһенең һәм Печора районының көнбайыш ситендә, рәсәй-эстон сигенә йәнәш урынлашҡан (сик -теп йөрөү урыны: «Шумилкино» — автомобиль, «Куничин тауы» — автомобиль). Өлкә үҙәгенән алыҫлығы — 53 км. Ҡала сиктәрендә (көнсығыш һәм төньяҡ өлөшө) ҙур булмаған Пачковка йылғаһы аға
 
Төп ҡушылдыҡтары — Унья, Төньяҡ Мылва, Велью, Лемью, Кожва], Лыжа, Ижма, Нерица, Пижма, Цильма, Сула, Боровая (барыһы ла һул); Илыч, Подчерье, Щугор, Уса, Лая, Ёрса, Созьва, Шапкина, Куя (барыһы ла уң).
== Тарихы ==
 
<center>
=== Революцияға тиклемге осоро ===
«Печора» атамаһы [[Урыҫ теле|бор-урыҫ.]] «печеры» (пещеры-мәмерйәләр) һүҙенән килеп сыҡҡан, монастырь йылъяҙмаһы барлыҡҡа килеү датаһын 1392 йыл тип билдәләй.
 
'''1981—1993 йй. Оксино ауылы тирәһендә (тамағынан 141 км алыҫлыҡта) йылғала уртаса айлыҡ һыу сығымы (м³/с)'''<ref>[http://www.r-arcticnet.sr.unh.edu/Points/P7565.html Данные на сайте arcticnet]</ref>
''Печора'' ауылы нигеҙләнеүе 1472 йылға ҡарай<ref>{{АТД-80|202}}</ref>. Йылъяҙмалар мәғлүмәттәре буйынса, был ваҡиға рухани Ивандың (Ион) эшмәкәрлеге менән бәйле, 1472 йылда бында немец-католиктар Псокв халҡы ҡуйған динде сиркәүҙе ҡыйратҡандан һуң ул [[Тарту|Дерпт]]тан ҡасып килә, һәм Псково-свято Печерский -Успение монастырына нигеҙ һала; ауыл монастыры эргәһендә посад кеүек үҫешә. 1473 йылда был монастырҙың башта мәмерйәлә уйылған Успение сиркәүе изгеләндерелә<ref name="Towns">[http://www.towns.ru/towns/pechori.html Малые города России. Печоры]</ref>.
 
<timeline>
XVI быуатта — XVIII быуат башында Печора Рус дәүләтенең көнбайыш сиктәрендә мөһим стратегик пункт була. [[XVI быуат]] башында монастырҙы Ливонияның рыцарь-[[Католицизм|католик]]<nowiki/>тары емерә, әммә тиҙҙән ул яңынан төҙөкләндерелә. Бигерәк тә игумен Корнилия ваҡытында нығына һәм байый (1529 йылдан 1570 йылға тиклем монастырь менән идара итә).
Colors=
id:lightgrey value:gray(0.8)
id:darkgrey value:gray(0.3)
id:sfondo value:rgb(1,1,1)
id:barra value:rgb(0.6,0.8,0.9)
 
ImageSize = width:500 height:300
1565 йылда монастырь 9 ҡарауыл башняһы стеналары һәм өс ҡапҡа менән диуары менән уратып алына (шунан һуң Печора ҡәлғәһе тип атала), ә эсендә таштан Благовещен сиркәүе һәм Никола сиркәүе төҙөлә. Тап бында (Корнилий үҙе булмаһа, уның туранан-тура етәкселеге аҫтында<ref>[http://lib.pushkinskijdom.ru/Default.aspx?tabid=4270 Летописи Псковские]</ref>) йылъяҙма йыйылмаһы — Өсөнсө Псков йылъяҙмһы йыйыла<ref name="Towns">[http://www.towns.ru/towns/pechori.html Малые города России. Печоры]</ref>. Шул уҡ 1565 йылда батша [[Иван Грозный]] Рус дәүләтен опричнина һәм земщинаға бүлә, ҡала һуңғыһының составына инә<ref name="Викитека ЭСБЕ Земщина">{{ВТ-ЭСБЕ|Земщина|[[Сторожев, Василий Николаевич|Сторожев В. Н.]]}}</ref><ref name="БРЭ Земщина">[http://bigenc.ru/domestic_history/text/2877947 Земщина] // {{БРЭ}}</ref>.
PlotArea = left:40 bottom:40 top:20 right:20
DateFormat = x.y
Period = from:0 till:20000
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = justify
ScaleMajor = gridcolor:lightgrey increment:10000 start:0
ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:2000 start:0
BackgroundColors = canvas:sfondo
 
BarData=
1581—1582 йылдарҙа Печора ҡәлғәһен Польша короле Стефан Баторий ғәскәре ҡамауҙа тота, 1611—1616 йылдарҙа Ян Ходкевичтың поляк ғәскәрҙәре һәм Густав Адольф II швед ғәскәрҙәре ҡамауҙа тота, 1700—1721 йылдарҙа [[Төньяҡ һуғыш]] йылдарында —1701 йылда һәм 1703 йылда [[Карл XII]] швед ғәскәрҙәренең ҡамауында була
bar:Jan text:Ғин.
bar:Fév text:Февр.
bar:Mar text:Март
bar:Avr text:Апр.
bar:Mai text:Май
bar:Jun text:Июнь
bar:Jul text:Июль
bar:Aoû text:Авг.
bar:Sep text:Сент.
bar:Oct text:Окт.
bar:Nov text:Ноябрь
bar:Déc text:Дек.
 
PlotData=
Императрица [[Екатерина II]] 1782 йылдың 7 (18) июнендәге указы менән Печора ҡала статусын ала, ул шул уҡ указ менән барлыҡҡа килгән Печора өйәҙенең үҙәге була<ref>ПСЗ-I. № 15426</ref>
color:barra width:30 align:left
[[Файл:Pechory_COA_(Pskov_Governorate)_(1781).png|слева|мини|124x124пкс|<center>Герб (1781)</center>]]
Ҡала гербын Екатерина II раҫлай<ref>ПСЗ-I. № 15622.</ref>:{{Цитата башы}}{{Цитата аҙағы}}<blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote">
 
bar:Jan from:0 till: 926
bar:Fév from:0 till: 743
bar:Mar from:0 till: 643
bar:Avr from:0 till: 778
bar:Mai from:0 till: 11829
bar:Jun from:0 till: 17182
bar:Jul from:0 till: 7530
bar:Aoû from:0 till: 3543
bar:Sep from:0 till: 4303
bar:Oct from:0 till: 3670
bar:Nov from:0 till: 1972
bar:Déc from:0 till: 1277
 
PlotData=
<templatestyles src="Шаблон:Конец цитаты/styles.css" /></blockquote>Печора өйәҙе оҙаҡ йәшәмәй. 1796 йылдың 31 декабрендә (1997 йылдың 11 ғинуары) раҫланған Павел Беренсенең губерналар штатына ярашлы Псков губернаһы алты өйәҙгә бүленә<ref>ПСЗ-I. № 17702.</ref>. Штаттар ойошторолу ваҡытына губерна составында туғыһ өйәҙ була, һәм, тимәк, өс өйәҙ бөтөрөлөргә тейеш. Бөтөрөлгән өйәҙҙәрҙең береһе Печора була. Башҡа икәүҙән айырмалы рәүештә (Новоржевский һәм Холма) ул 1802 йылдың 24 апрелендә (6 май) [[Александр I]] тарафынан тергеҙелмәй<ref>ПСЗ-I. № 20245.</ref>, һәм Печора штаттан тыш ҡала була. Улай ғына ла түгел, XIX — XX быуат башы күпселек сығанаҡтар, ғөмүмән, Печораны ҡала тип һанамай, уны [[Псков]]тың ҡала сите тип иҫәпләй. Әммә ябайлаштырылған ҡала үҙидаралығы эшләй.
bar:Jan at: 926 fontsize:S text: 926 shift:(-10,5)
bar:Fév at: 743 fontsize:S text: 743 shift:(-10,5)
bar:Mar at: 643 fontsize:S text: 643 shift:(-10,5)
bar:Avr at: 778 fontsize:S text: 778 shift:(-10,5)
bar:Mai at: 11829 fontsize:S text: 11829 shift:(-10,5)
bar:Jun at: 17182 fontsize:S text: 17182 shift:(-10,5)
bar:Jul at: 7530 fontsize:S text: 7530 shift:(-10,5)
bar:Aoû at: 3543 fontsize:S text: 3543 shift:(-10,5)
bar:Sep at: 4303 fontsize:S text: 4303 shift:(-10,5)
bar:Oct at: 3670 fontsize:S text: 3670 shift:(-10,5)
bar:Nov at: 1972 fontsize:S text: 1972 shift:(-10,5)
bar:Déc at: 1277 fontsize:S text: 1277 shift:(-10,5)
 
</timeline>
1889 йылдың 23 июлендә (4 август) Псково-Рига тимер юлы буйлап дөрөҫ юл асыла, ул Печоранан төньяҡҡа ҡарай бер нисә километрҙа урынлаша. Печора станцияһы (хәҙер — Печора-Псковские) [[1899 йыл]]да асыла
</center>
 
Печора буйындағы төп пристандәр — Нарьян-Мар, Усть-Цильма, Печора.
 
Троицко-Печорск ауылына тиклем даими рәүештә суднолар йөрөй ала (яҙын һәм көҙөн — Усть-Уньяға тиклем). Диңгеҙ караптары Нарьян-Марға тиклем (тамағынан 110 км юғарыраҡ) күтәрелә ала.
Ҡалала бер сәнәғәт предприятиеһы — тире эшкәртеү заводы була, бынан тыш 115 һөнәрсе иҫәпләнә. Ҡалала 10 еңел йөк ташыусы иҫәпләнә, улар бөтәһе лә ҡала һәм тимер юлы станцияһы аша пассажирҙарҙы ташыу менән шөҫөлләнә.
 
Йылғала балыҡ тотоу үҫешкән. Печора бассейнында таш күмер, нефть һәм тәбиғи газ ятҡылыҡтары бар.
Ҡалала 24 койкалыҡ земство дауаханаһы эшләй, медицина персоналы табиптан, фельдшер-акушерҙан һәм бер фельдшерҙан тора ([[1914 йыл]]да өс фельдшерға арта һәм фельдшерлыҡ пункты асыла). Земство дауаханаһы, ҡаланан тыш, шулай уҡ Печора, Слобода һәм Псков өйәҙенең Паниково улусының яртыһындағы ауыл биләмәләрен хкҙмәтләндерә. Медицинанан тыш, ҡалала земство ветеринария врачы һәм участка ветеринария фельдшеры эшләй.
 
== Топографик карталар ==
1914 йылда ике башланғыс белем биреү учреждениеһы, земство мәктәбе һәм сиркәү-мәхәллә мәктәбе (монастыры эргәһендә) эшләй. Йәмәғәт ойошмаларынан эстон музыка-йырсылар йәмғиәте «Калев» (1907 йыл), ауыл хужалығы йәмғиәте, ағартыу йәмғиәте ([[1912 йыл]]), айыҡлыҡ йәмғиәте «Сеятель», умартасылыҡ йәмғиәте, ирекле янғын һүндереү йәмғиәте (1887 йыл) ойошторола. Шулай уҡ Печора ҡалаһында үҙ-ара кредит йәмғиәте эшләй (1913 йылда уставы раҫлана).
* {{Карта|P-40-XV,XVI}}
* {{Карта|P-40-69,70}}
* {{Карта|P-40-71,72}}
 
== Иҫкәрмәләр ==
=== 1917 йылдан һуң ===
{{иҫкәрмәләр}}
[[Беренсе донъя һуғышы]] осоронда [[1918 йыл]]дың февраль аҙағында ҡаланы герман ғәскәрҙәре оккупациялай. Кайзер ғәскәрҙәрен Балтика буйынан ҡыуып сығарғандан һуң Печора [[Эшсе-Крәҫтиән Ҡыҙыл Армияһы|Ҡыҙыл Армия]] һәм Эстония ғәскәрҙәре араһында һуғыш объекты була. [[1918 йыл]]дың [[30 ноябрь|30 ноябрендә]] Печора совет ғәскәрҙәренә инә, ләкин [[1919 йыл]]дың [[4 февраль|4 февралендә]] эстондарҙың һөжүме һөҙөмтәһендә ҡаланы эстондар биләй (2-се дивизияның 2-се пехота полкы). Артабан [[1919 йыл]]дың [[11 март]]ында Печора йәнә Ҡыҙыл армия контроле аҫтына күсә, тик оҙаҡҡа түгел — [[29 март]]та инде немец ғәскәрҙәре ҡаланы ҡабаттан яулай һәм уны һуғыш аҙағына тиклем тота.
 
== Һылтанмалар ==
[[1920 йыл]]да Тарту тыныслыҡ килешеүе шарттары буйынса ҡала Эстония составына инә һәм Петсеримаа өйәҙенең административ үҙәге була. Ҡаланың исеме «Петсери» тип атала<ref>''Раясалу И.'' Русские в Эстонии 1918—1940. Общий обзор / Пер. с эст. Т. Шор // Русское национальное меньшинство в Эстонской Республике (1918—1940) / Под ред. проф. С. Г. Исакова. — Тарту: Крипта, 2000. — С. 43.</ref>. [[1935 йыл]]да ҡалала ҡайтанан шулай уҡ урам атамалары ҡарала, урыҫ топонимдары эстон топонимдары менән алмаштырыла<ref>''Postimees.'' Nr. 92. 3. aprillil 1935.</ref>.
* {{книга
|автор = Гунн Г. П.
|часть =
|заглавие = Печора — золотые берега
|оригинал =
|ссылка =
|ответственный = Оформление художника В. Б. Колесникова
|издание =
|место = М.
|издательство = Мысль
|год = 1972
|том =
|страницы =
|страниц = 144, [16]
|серия =
|isbn =
|тираж = 60&nbsp;000
}}
* ''Пыстин М.'' Печора: Экономико-географический очерк. — Сыктывкар, 1974.
* Е. A. Martel, «Les abimes, les eaux souierraines, les cavernes, les sources, la spelaeologie» (B., 1884),
* Fr. Kraus, «Hohlenkunde» (B., 1894).
 
== Һылтанмалар ==
* {{Из БСЭ|http://slovari.yandex.ru/печора%20река/БСЭ/Печора%20(река)/}}
* [http://slovari.yandex.ru/печора%20река/Географические%20названия/Печора/ ''Печора''] — «Словарь современных географических названий»
* [http://textual.ru/gvr/index.php?card=164767 Река Печора. Данные государственного водного реестра]
* [http://www.panoramio.com/photo/445659 «Исток реки Печоры»] — фотография пользователя [[panoramio]].com.
* [http://sevprostor.ru/poleznoe-interesnoe/priroda/291-pechora.html река Печора, фото, описание]
* [http://www.meteo.ru/data_post/katalog/rayon70.xls Каталог гидрологических постов. Северный край]
 
[[Категория:Печора]]
Эстон осоронда 1930 йылдар уртаһына ҡала биләмәләре 2,49 км² (шул иҫәптән торлаҡ территорияһы— 1,89 км²)<ref name="Reference B">Eesti arvudes 1920—1935 = Estonie en chiffres: résumé rétrospectif de 1920—1935 / Riigi Statistika Keskbüroo. — Tallinn: Riigi Statistika Keskbüroo, 1937.</ref>. Эстон бойондороҡһоҙлоғоваҡытында Печора халҡы 2,5 тапҡырға арта. Үҫеш темптары буйынса Печоры Эстонияла икенсе урынды биләй. Демографик үҫеш тигеҙһеҙ була — 1920 йылда ҡала халҡы һаны арта, әммә [[Бөйөк депрессия|иҡтисади көрсөк]] осоронда стабилләшмәй. Йәнә икенсе яртыһындағы үҫеш бары тик 1930 йылда, иҡтисади конъюнктура яҡшыра. Халыҡ һаны ҡырҡа артыуға ҡарамаҫтан, Печора Эстонияла халыҡ һаны буйынса 11-се урында тора<ref name="ReferenceA">Strukturbereicht über das Ostland. Teil I: Ostland in Zahlen. — Riga, 1942.</ref>. 1934 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса, Печорала Петсеримааның 6,6 % йәшәй (Эстония өйәҙҙәре араһында иң түбән күрһәткес).
[[Категория:Коми Республикаһы йылғалары]]
[[Категория:Ненец АО йылғалары]]
[[Категория:Баренц диңгеҙенә ҡойоусы йылғалар]]
 
 
{{hydro-stub}}
[[1931 йыл]]да Печора станцияһы тимер юл үҙәге була — [[28 июль|28 июлдә]] Тарту ҡалаһында линия сафҡа инә. Шулай итеп, Печора республиканың баш ҡалаһы менән ҡыҫҡа тимер юл бәйләнеше ала. 1920 йылда Печора ҡалаһында беренсе автомобилдәр барлыҡҡа килә, ләкин 1930 аҙағына тиклем уларҙың һаны ике тиҫтәнән артмай.
 
[[1919 йыл]]дың [[24 ғинуар]]ында беренсе урта уҡыу йорто — Печора реаль гимназияһы ([[1923 йыл]]дан) — дөйөм гуманитар гимназия). Гимназия юғары башланғыс училище базаһында ойошторола. Гимназияла башта ике эстон һәм урыҫ бүлеге була. [[1937 йыл]]дарҙа урта мәктәп реформаһы һөҙөмтәһендә, гимназияла эстон бүлеге генә ҡала. [[1940 йыл]]да Печорлала йәнә рус бүлеген асыу ҡарала, ләкин сәйәси үҙгәрештәр арҡаһында был тормошҡа ашырылмай<ref>''Пономарёва Г.'' Система русского образования // Русское национальное меньшинство в Эстонской Республике (1918—1940) / Под ред. проф. С. Г. Исакова. — Тарту: Крипта, 2000. — С. 200.</ref>. . Шулай уҡ ҡалала профессиональ мәктәп була. Бынан тыш, [[1933 йыл]]да монастырҙа дини семинария эшләй, ул [[1940 йыл]]ға тиклем өс сығарылыш бирә.
 
Эстон осоронда Печорала рус телендә лә. шулай уҡ эстон телендә лә үҙ гәзите булдырыла. Әммә был баҫмалар оҙаҡ йәшәмәй. Иң билдәле рус гәзите ''«Печерянин»'' (сыға һәм уны эстон телендә) тик ярты йыл баҫылып сыға. Иң оҙаҡ йәшәүселәренең береһе булып эстон гәзите ''«Petseri Uudised: Petseri eestlaste häälekandja»'' тора. Был баҫма 1932 йылдан 1937 йылға тиклем сыға (382 һаны).
 
[[Файл:Tulekahju_Petseris_1939.jpg|мини|1939 йылдың 24 майында ҡалала янғын]]
[[1939 йыл]]дың [[24 май]]ында ҡалала ҡот осҡос янғын сыға. 650 йорттан 212 йорт янып юҡҡа сыға, яҡынса 1,5 мең кеше ҡыйыҡһыҙ ҡала. Янғындан Печораға йәнәш ауылдар ҙа зыян күрә, унда бер нисә тиҫтә йорт яна<ref>Небывалый пожар в Петсери — сгорело 212 домов // ''Вести дня.'' № 116 (4074). 1939 г., 25 мая.</ref>.
[[Файл:Estonian_SSR_1940.jpg|мини|<center>1940 йылда Эстония ССР-ы</center>]]
Эстония 1940 йылда РСФСР составына ҡушылғандан һуң Печора башта Эстония ССР-ы административ сиктәрендә ҡала. Һуғыш ваҡытында Печораны Германия нацистары оккупациялай. Ҡала 1944 йылдың авгусында Тарту операцияһы барышында азат ителә<ref>Освобождение городов: Справочник по освобождению городов в период Великой Отечественной войны 1941—1945 М. Л. Дударенко, Ю. Г. Перечнев, В. Т. Елисеев и др.; Под общ. ред. С. П. Иванова.— <abbr>М.</abbr>: Воениздат, 1985.— 59 с.— 50 000 экз.</ref><ref>Освобождение городов. СССР. П—С</ref>
 
СССР Юғары Советы Президиумының [[1944 йыл]]дың [[23 август|23 авгусындағы]] Указы менән Печора Эстония ССР-ынан [[Рәсәй Совет Федератив Социалистик Республикаһы|РСФСР]]-ға тапшырыла һәм бер үк ваҡытта ойошторолған Псков өлкәһенә индерелә
 
Псков өлкәһенең 1976 йылдың 28 апрелендәге 177 -се ҡарары менән Печора ҡалаһы сиктәренә Богдановка, Оло Пачковка һәм Майское тораҡ пункттары индерелә, Псков өлкә советының 1993 йылғы 147-се ҡарары менән Головино, Куничин Тауы, Кесе Пачковка, Мыльниково, Рагозино, Сахалин, Слобода һәм Печоры-Псковские тимер юлы станцияһы индерелә<ref>Административно-территориальное деление Псковской области (1917—2000 гг.): Справочник / Арх. упр. Псковской обл.; Гос. архив Псковской обл. Кн. 2. Указатели. — 2-е изд. — Псков, 2002.</ref>
 
[[2007 йыл]]дан Печора сик зонаһынан бөтөрөлә һәм Рәсәй яғынан сәйәхәтселәргә инеү ирекле<ref>[http://www.rg.ru/2007/05/23/pskov-dok.html Приказ Федеральной службы безопасности Российской Федерации от 21 апреля 2007 г. № 201 «О внесении изменения в приказ ФСБ России от 2 июня 2006 г. № 242»]</ref>.
 
== Халҡы ==
2019 йылдың 1 ғинуарына ҡарата халыҡ һаны буйынса ҡала Рәсәй Федерацияһының 1115 ҡалалары араһында 939-сы урында тора.
 
; Милли составы
 
Печора тарихының ҙур өлөшөндә ҡала халҡының этник структураһында урыҫтар өҫтөнлөк итә. [[1922 йыл]]да эстондар ҡала халҡының (шул иҫәптән сету) 33,8 % тәшкил итә. [[1931 йыл]]да эстондар өлөшө 51,3 %, 1934 йылда — 54,8 %, 1937 йылда — 56,9 %<ref name="Reference C">''Lõuna K.'' Petserimaa: Petserimaa integreerimine Eesti Vabariiki 1920—1940. Tallinn, 2003.</ref>. Печора ҡалаһында урыҫтар өлөшө 63,2 % (1 272 кеше) кәмей, 1934 йылда 1922 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса 41,0 % (1 745) тиклем кәмей<ref>http://isf.pskgu.ru/projects/pgu/storage/prj/prj_16/prj_16_15.pdf</ref>.
 
Эстония Советтар Союзына ҡушылып, ҡаланың РСФСР составына ингәндән һуң эстон элементтары тиҙ урыҫтар менән ҡыҫырыҡлана
 
2002 йылда халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса ҡала халҡының милли составы түбәндәгесә<ref>Национальный состав и владение языками, гражданство населения Псковской области. Статистический сборник. — [Псков], 2005.</ref>:
 
* урыҫтар— 11638 (89,14 %)
* [[украиндар]] — 338 (2,59 %)
* [[белорустар]] — 221 (1,69 %)
* эстондар — 177 (1,36 %)
** шул иҫәптән сету — 31 (0,27 %)
* башҡ — 682 (5,22 %)
 
== Иҡтисады ==
Төп предприятиелары: керамик заводы «Евро-Керамика», мәғдән булмаған материалдар комбинаты (эзбизташ оно).
 
=== Транспорт һәм элемтә ===
[[Файл:Pechory_railway_station_building.JPG|слева|мини|<center>Печора-Псковские вокзалы</center>]]
[[Файл:Pechory_railway_station_border.JPG|мини|<center>Печора-Псков станцияһы, станция артында дәүләт сиге </center>]]
 
==== Тимер юл транспорты ====
Ҡаланың төньяҡ өлөшөндә Печора-Псков Санкт-Петербург — Витебск төбәгенең Октябрьский тимер юлы. Станция — үҙәгендә ике йүнәлеш бар: [[Псков]] һәм Койдула.
 
2019 йылдың 3 авгусында Санкт-Петербург - Псков йүнәлешендәге поезд маршруты тергеҙелә.<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/4094992 «Ласточки» между Петербургом и Печорами будут курсировать по пятницам – Коммерсантъ Санкт-Петербург]</ref>
 
==== Автомобиль транспорты ====
[[Файл:Check_Point_Kunichina_Gora.JPG|слева|мини|<center>МАПП «Куничина Тауы», Рәсәй яғынан күренеш</center>]]
[[Файл:Check_Point_Koidula.JPG|мини|<center>Эстон-Рәсәй сиге, Эстония яғынан к-ренеш (күпер буйлап сик үтә)</center>]]
Печора эре автомобиль магисталдәренән алыҫта ята. һәм төбәк әһәмиәтендәге автомобиль юлдарының үҙәге булып тора. «Печоры» ҡала биләмәһе территорияһында юл селтәренең дөйөм оҙонлоғо — 234,4 км. Печорала автомобиль станцияһы бар. Автомобиль станцияһынан ике танзит халыҡ-ара һәм ун бер ҡала яны маршруттары йөрөй. Бынан тыш ҡалала шәхси транспорт ООО «Нива» компанияһы эшләй. Был фирма ҡала яны Печоры — Псков маршрутын хеҙмәтләндерә.
 
==== Элемтә ====
Ҡалала ике элемтә бүлеге эшләй. Ике ҡалаһы ҡала почта элемтәһе бүлексәһе бар (индекстары 181500 һәм 181502). Мобиль элемтәне дүрт төп Рәсәй операторҙары тәьмин итә (МегаФон (Yota), [[Мобиль ТелеСистемалар|МТС]], Билайн, Ростелеком. Бынан тыш, ҡала биләмәһендә эстон кәрәҙле селтәрҙәре лә тота (Telia, TELE2, Elisa), шуға күрә бында, Рәсәйҙән ситкә сыҡмаған осраҡта ла халыҡ-ара роумингҡа эләгергә мөмкин
 
== Социаль сфера ==
 
=== Мәғариф ===
Печорала 3 урта дөйөм белем биреү мәктәбе эшләй. Печора гимназияһы, Печора лингвистик гимназия һәм 3-сө мәктәп. Шулай уҡ Печора районы балалар-үҫмерҙәр спорт мәктәбе, Печора мәктәп-интернаты, балалар ижады йорто, балалар сәнғәт мәктәбе, 4 балалар баҡсаһы бар<ref name="Reference D">{{Cite web|url=http://pechory-region.ru/i/PASPORT_Pehorskogo_rajona.zip|title=Паспорт Муниципального образования «Печорский район» 2010 г.}}</ref>.
 
=== Һаулыҡ һаҡлау ===
Печорала 117 койкаға иҫәпләнгән район үҙәк ҡала дауаханаһы эшләй (ЦРБ) (шул иҫәптән тәүлек әйләнәһенә 94-се стационар). Поликлиника сменаһына 250 кешене ҡабул итә<ref name="Reference D">{{Cite web|url=http://pechory-region.ru/i/PASPORT_Pehorskogo_rajona.zip|title=Паспорт Муниципального образования «Печорский район» 2010 г.}}</ref>. 26 табип, 90 урта медицина персоналы бар. Дарыуханалар — 7.
 
=== Мәҙәниәт ===
Ҡалал Печора мәҙәниәт үҙәге, үҙәк район китапханаһы, балалар район китапханаһы, балалар сәнғәт мәктәбе эшләй. Печора ҡалаһы тарихы музейына 1949 йылда нигеҙ һалынған һәм хәҙерге ваҡытта " «Изборск» дәүләт тарихи-архитектура һәм тәбиғи-ландшафт музейы-ҡурсаулығының бүлеге булып тора.
[[Файл:Pskovo-Pecherskii_muzhskoi_monastir.jpg|справа|мини|250x250пкс|<center>Псково-Печера монастыры</center>]]
 
== Иҫкәрмәләр ==
{{Иҫкәрмәләр|2}}
 
== Һылтанмалар ==
 
* [http://pechory.reg60.ru/ Официальный сайт администрации Печорского района]
* [http://pechory.biz/ Сайт города Печоры]
* [http://www.pskovo-pechersky-monastery.ru/ Официальный сайт Псково-Печерского монастыря]
* [http://www.mojgorod.ru/pskovsk_obl/pechory/index.html Печоры в энциклопедии «Мой город»]
* [http://heraldicum.ru/russia/subjects/towns/pechery.htm История герба Печор]
* [http://pechory.library.ru/ Печорская централизованная библиотечная система]
* [http://pechori.ru/ Неофициальный сайт города Печоры]
* [http://www.mojgorod.ru/pskovsk_obl/pechory Народная энциклопедия городов и регионов России «Мой город»]
* [https://web.archive.org/web/20080918020841/http://www.dionisiy-p.ru/ Возрождение псковского гончарного ремесла в городе Печоры, история псковской керамики]
* [http://wikimapia.org/#y=57.815778&x=27.6065397&z=15&l=1&m=a Печоры на WikiMAPIA]
* [http://foto.pechory.ru/ Печоры. Фотогалерея]
* [http://pechori.ru/gallery/ Печоры и Земля Псковская. Фотогалерея]
* [http://pechori.ru/video/ Печоры и Земля Псковская. Видеогалерея]
* Печоры на Panoramio (неопр.) (недоступная ссылка). Архивировано 19 января 2014 года.
* [http://1071g.ru В/ч 51064, 1071 Отдельный Учебный полк спецназа ГРУ Генштаба Минобороны. Дислоцировался в Печорах с 1969 года. Расформирован в 1999 году]
* Список памятников культурного наследия Печор в Викигиде
[[Категория:Википедия:Тура мәҡәләлә булған Викиһаҡлағысҡа һылтанма]]
[[Категория:Псков өлкәһе тораҡ пункттары]]
[[Категория:1472 йылда барлыҡҡа килгәндәр]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Печора» битенән алынған