Лусон: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
"Лусон" битен тәржемә итеп төҙөлгән |
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
1 юл:
{{Ук}}
{{Утрау|Название=Лусон|Национальное название=tl/Luzon/en/Luzon|Карта=Ph luzviminda.png|Страна=Филиппины|Регион=|Акватория=Южно-Китайское море/Филиппинское море|Координаты=16/04/30/N/121/00/11/E|CoordScale=|Площадь=109964,9|Наивысшая точка=2922|Население=52990000|Год переписи=2015|Изображение=Northern Philippines (Luzon).jpg|Подпись изображения=}}
'''Лусон''' ({{Lang2|tl|en|Luzon}}, {{Lang-es|Luzón}})
Филиппиндағы өс эре утрау төркөмдәренең береһе Лусон исеме менән атала. Боронғо карталарҙа Лусон утрауына ҡағылышы булған Лусония һәм Яңы Кастилия атамаларын да осратырға мөмкин. Утрауҙа йәшәүселәрҙе лусонсылар тип йөрөтәләр.
Юл 8 ⟶ 9:
=== Географик урыны ===
Лусон утрауының көнбайышында [[Көньяҡ Ҡытай диңгеҙе]], көнсығышта [[Филиппин диңгеҙе]] ята. Төньяҡтан уны Тайвань һәм Рюкю утрауҙарынан Лусон боғаҙы айырып тора. Лусон боғаҙы ла ике тармаҡҡа бүленә
=== Климаты ===
Юл 15 ⟶ 16:
=== Рельефы ===
[[Файл:Cordillera_Central.jpg|слева|мини|Үҙәк Кордильер тауы.]]
Лусон
Утрауҙа һүнгән (Араят), шулай әле лә ваҡыт-ваҡын лаваһын тышҡа атып торған һүнмәгән [[
Ҙур тау системаһы, Үҙәк Кордильер тауҙары, утрауҙың төньяҡ-көнбайышынан үтә. Унан көньяҡҡа табан әллә ни бейек булмаған Самбалес тауҙары урынлашҡан, ә көнсығышта
=== Һыу сығанаҡтары ===
[[Файл:LagunaCaldera04.jpg|слева|мини|Лагуна-де-Бай күле күренеше.]]
Лусон утрауының уңайлы ҡултыҡтары, бухталары күп, улар араһында эреләре
Күп һанды тау йылғалары араһында икәүһы айырылып тора
Утрауҙың көньяҡ өлөшөндә Манил ҡултығынан көньяҡ-көнсығышҡа табан Лагуна-де-Бай
Лагуна-де-Бай күленән көньяҡ-көнбайышҡа табан Тааль күлеята. Һүнгән янарптауҙың емерелгән кратерына һыу тулып, ошо күл хасил була. Күл уртаһында ҙур булмаған утрау бар, ул да һүнгән янартау кратеры, уның эсе лә һыу менән тулы.
=== Күрше утрауҙар ===
Лусондан көньяҡ-көнсығышта Миндоро утрауы урынлашҡан. Ике утрау ҙа Верде боғаҙы менән бүленә, ҡушма Көньяҡ-ҡытай диңгеҙе һәм бухта Таябас. Был көньяҡҡа Мариндук о бухтаһында урынлашҡан.
Лусондың көньяҡ өлөшө
== Тарихы ==
Төньяҡ Лусондың Кагаян үҙәнендә файҙалы ҡаҙылмалар сығарылған Калингала (Kalinga site) таш ҡоралдар һәм боронғо кешеләр үлтергән һинд носорогы (''Rhinoceros philippinensis төрөнә ҡарай'') һөлдәһе табыла. 13 һөйәктең ҡырҡылған урындары, ике ҡулбаш һөйәгендә
Лусон утрауының төньяҡ-көнсығышында {{Тәржемәһеҙ 5|Кальяо (пещера)|Кальяо|en|Callao Cave}} мәмерйәһендә кешегә оҡшаш йән эйәһенең (''Homo sapiens)'' [[Бәшәләй һөйәге|табан]] һөйәге табыла. Был һөйәктәр 66,7 ± 1 мең йыл тирәһе элек йәшәгән кешенеке булырға тейеш<ref>[http://www.membrana.ru/particle/4326 Новая кость отодвинула заселение Филиппин]</ref><ref>[https://dx.doi.org/10.1016/j.jhevol.2010.04.008 New evidence for a 67000-year-old human presence at Callao Cave, Luzon, Philippines]</ref>.
[[Дөгө (үҫемлек)|Дөгө]], кокос пальмаһы, [[Тәмәке (үҫемлек)|тәмәке]], [[Шәкәр кукурузы|кукуруз]] үҫтерелә.
Юл 56 ⟶ 57:
Лусон утрауы 8 төбәккә бүленгән, уларҙың һәр береһе бер нисә провинциянан тора. Төбәктәр:
* Илокос
* Кагаян үҙәне
* Үҙәк Лусон
* КАЛАБАРСОН
* МИМАРОП (МИМАРО)
* Бикол (Биколандий)
* Кордильер Административ төбәге (Кордильер)
* Баш ҡала төбәкге
== Халҡы ==
Лусон халҡы төрлө этнолингвистик төркөмгә ҡарай. Төп халыҡтары: аэт, бикол, ибанаг, игорот, илок, пампанган, пангасинан, тагалдар. Һәр бер халыҡ билдәле бер районда йәшәй. Илотар провинцияһы өҫтөнлөк
Дини ышаныуҙар ҙа төрлөсә. Күпселек халыҡ [[Католицизм|католик]] динен тота, протестанттар
== Иҡтисады ==
== Шулай уҡ ҡара ==
* Филиппин утрауҙары исемлеге
|