'''Грузия''' (груз. {{lang-ka|საქართველო [sɑkʰɑrtʰvɛlɔ],}} Сакартве́ло) — Төп Кавказ һыртының көньяҡ битләүҙәрендә, [[Ҡара диңгеҙ]] ярында урынлашҡан Көньяҡ Кавказдағы тарихи төбәк һәм хәҙерге дәүләт атамаһы. Төп халҡы булып Кавказдың һәм донъяның боронғо халыҡтарының Европеоид расаһына ҡараған боронғо ерле халыҡтарҙың береһе — картвелдар тора, тап улар Грузин дәүләтенең тарихын барлыҡҡа килтерә<ref>Цитата: "Грузинский народ, прошёл очень длительный период своего развития и является одним из древнейших народов существующих в современное время, распространённый с древности на обширной территории Кавказа."history.wikireading.ru/215965</ref>([[Кавкасионская раса|см.]]).{{sfn|''Лэнг Дэвид М.''|2008|name="david"}}<ref>Цитата: «Кавказский тип — для изучения я взял именно этот тип, горский тип Кавказа, потому как его южный склон производит самую красивую расу людей; под этой расой я в первую очередь подразумеваю грузин. Все физиологические признаки сводятся к этому. Таким образом мы должны с большей уверенностью утверждать, что Кавказ — это место рождения человечества.»https://www.irakly.info/blumenbach-t2823.html</ref>.
Грузия тарихы (груз. საქართველოს ისტორია) Аббевиль мәҙәниәте һәйкәлдәренән башланып, бөгөнгө ваҡиғалар менән тамамланған оҙайлы ваҡытты үҙ эсенә ала. Кавказ төбәктәре менән бер рәттән Грузия кешелек цивилизацияһы һәйкәлдәре табылған һәм металлургияның, шараптың тыуған ере иҫәбенә инә. Грузия тарихында беренсе ҡәбилә берләшмәһе, һуңыраҡ дәүләт булып беҙҙең эраға тиклем II мең йыллыҡ аҙағында телгә алынған Диаоха тора<ref name="david" />{{Привести цитату|14|01|2019}}.
Грузияның алтын быуаты (груз. საქართველოს ოქროს ხანა) беҙҙең эраға тиклем XI һәм XIII быуттар башына тура килә. Үҫешеү ваҡыты Бөйөк тип нарыҡланған [[Тамара (батшабикә)|Тамара]] батшабикә (1184—1210) идара иткән осор һанала. Уның хакимләғә ваҡытында Грузия сәскә ата, грузин әҙәбиәтенең шедевры — [[Шота РуставелиҙыңРуставели]]ҙың «Витязь в тигровой шкуре» поэмаһы яҙыла<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/230186/Georgia Encyclopaedia Britannica]</ref>. «Алтын быуаттан» һуң оҙайлы ваҡыт Грузия [[монгол]], фарсы һәм [[Төрөктәр|төрөк]] хакимлығы аҫтында була, ваҡыты-ваҡыты менәән генә бойондороҡһоҙлоҡ ала. Быҫҡынсылыҡ һөҙөмтәһендә берҙәм грузин батшалығы Картли, Кахети, Имерети һәм Самцхе-Саатабагоға бүленә. Феодалдарҙың көсәйеүе арҡаһында Имеретин батшалығы Мегрель һәм Гурия кенәзлектәрен, Абхазияны юғалта<ref name="Kapitsa">''Капица Ф. С. Предисловие // {{sfn0|''Лэнг Дэвид М.''|2008}}''</ref>.