Ҡушылдыҡ: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
"Приток" битен тәржемә итеп төҙөлгән
 
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
[[Файл:Icon_river_tributary_L.svg|мини|Ҡалын күк һыҙат — төп ағымы, нәҙек һыҙыҡтар — йылға]]
'''Ҡушылдыҡ''' ({{lang-ru|Приток}}) — башҡа ағымға ҡушылған һыу ағымы.
'''Ҡушылдыҡ''' — башҡа ағымға ҡушылған һыу ағымы. Ғәҙәттә, ҡушылдыҡ тип ҡыҫҡарағы һәм һайырағы һанала, ләкин кире миҫалдар ҙа бар: йылғаларында һыу һиҙелерлек күберәк Ока һәм [[Кама]] [[Волга]] йылғаһы ҡушылдыҡтары тип иҫәпләнә; [[Йәнәсәй]] йылғаһының ҡушылдығы тип тамағында һыуы ике тапҡыр артығыраҡ [[Ангара|Ангараны һанайҙар]]; һыуға байыраҡ Очаковка йылғаһы Раменкаға ҡушыла тип иҫәпләнә һәм башҡалар. Ғәҙәттә, шулай уҡ ҡушылдыҡтарҙың [[Үҙән|үҙәне]] башҡа йүнәлештә булыуы менән айырыла .
 
== Тасуирламаһы ==
'''Ҡушылдыҡ''' — башҡа ағымға ҡушылған һыу ағымы. Ғәҙәттә, ҡушылдыҡ тип ҡыҫҡарағы һәм һайырағы һанала, ләкин кире миҫалдар ҙа бар: йылғаларында һыу һиҙелерлек күберәк Ока һәм [[Кама]] [[Волга]] йылғаһы ҡушылдыҡтары тип иҫәпләнә; [[Йәнәсәй]] йылғаһының ҡушылдығы тип тамағында һыуы ике тапҡыр артығыраҡ [[Ангара|Ангараны]] һанайҙар]]; һыуға байыраҡ Очаковка йылғаһы Раменкаға ҡушыла тип иҫәпләнә һәм башҡалар. Ғәҙәттә, шулай уҡ ҡушылдыҡтарҙың [[Үҙән|үҙәне]] башҡа йүнәлештә булыуы менән айырыла .
 
== Бүленештәре ==
Ниндәй ярҙан ҡушылыуына ҡарап уң һәм һул ҡушылдыҡтарға бүленеш бар. Ҡайһы берҙә [[Күл|күлдәр]] һәм башҡа эске һыу ятҡылыҡтарына ҡойған йылғаларҙы ла ҡушылдыҡ тип атайҙар.
 
Ҡушылдыҡтарҙың төрлө дәрәжә бүленеше лә бар, был уларҙың туранан-тура төп йылғағайылғағамы йәки уның ҡушылдыҡтарынаҡушылдыҡтарынамы ҡойоуы менән билдәләнә. Беренсе дәрәжә ҡушылдыҡ тип аталғаны төп йылғаға туранан-тура ҡушыла, икенсе дәрәжә — беренсе ҡушылдыҡтарҙың ҡушылдыҡтары, һәм артабан шулай дауам итә. Ҙур йылға системаларына ҡушылыусы йылғаларҙың дәрәжәһе 20-гә тиклем еткерелгән. Шулай уҡ ҡапма-ҡаршы - ҡушылдыҡтарҙы ваҡтан ҙурыраҡҡа табан иҫәпләү тәртибе бар.
 
ЙылғаҠушылдыҡ йылға оҙонлоғо бер нисә мең километрҙан арта ала. Мәҫәлән, [[Иртыш]], [[Миссури (йылға)|Миссури]], Журуа һәм Пурус, ҡушылдыҡтар булһа ла, донъяла үҙҙәре иң ҙур йылғаһлар иҫәбенә инә.
 
== Башҡортостандағы ҡушылдыҡтар ==
{{main|Башҡортостан йылғалары}}
[[:ba:Категория:Башҡортостан йылғалары|Башҡортостан йылғалары]]
Башҡортостанда иң ҙур төп йылға [[Ағиҙел (йылға)|Ағиҙел]], әммә ул үҙе [[Кама]] йылғаһы ҡушылдығы булып тора.Яйыҡ йылғаһы Каспий дигеҙенә ҡойған төп йылға, мәгәр ул Учалы районының [[Буранғол (Учалы районы)|Буранғол]] ауылы янында башлана ла<ref>[http://bsunet.ru/encikl/u/ural_reka.htm ''Урал''] — статья в Энциклопедии Башкортостан</ref> Башҡортостан биләмәләренән шул уҡ райондың [[Мәҫкәү (Учалы районы)|Мәҫкәү]] ауылы янында Силәбе өлкәһенә сығып китә.
 
Башҡортостан Республикаһының йылғалары башлыса ике йылға бассейны — [[Волга]] ([[Кама]]) һәм [[Яйыҡ]] бассейндары ҡушылдыҡтары булып тора. Бары көнсығыштағы бәләкәй йылғалар өлөшләтә — [[Уй (Тубыл ҡушылдығы)|Уй]] үрге ҡушылдыҡтары менән, [[Мейәс (йылға)|Мейәс]] һәм башҡалар — [[Обь]] бассейнына ҡарай <ref>{{книга
| автор =
| заглавие = Поверхностные воды.// Башкортостан: краткая энциклопедия
| ссылка =
| ответственный =
| место = Уфа
| издательство = Башкирская энциклопедия
| год = 1996
| том =
| страниц = 672
| страницы = 20—21
| isbn = 5-88185-001-7
| ref =
}}</ref>
 
 
Йылға оҙонлоғо бер нисә мең километрҙан арта ала. Мәҫәлән, [[Иртыш]], [[Миссури (йылға)|Миссури]], Журуа һәм Пурус, ҡушылдыҡтар булһа ла, донъяла үҙҙәре иң ҙур йылғаһлар иҫәбенә инә.
 
== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
Юл 21 ⟶ 47:
* {{Китап|автор=[[Маккавеев, Николай Иванович|Маккавеев Н. И.]]|заглавие=Русло реки и эрозия в её бассейне|ссылка=|викитека=|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Изд-во АН СССР|год=1955|страницы=|страниц=346|тираж=|ref=}}
* {{Китап|автор=[[Чеботарёв, Александр Иванович|Чеботарёв А. И.]]|заглавие=Гидрологический словарь|ссылка=https://search.rsl.ru/ru/record/01007640270|викитека=|ответственный=|издание=3-е изд., перераб. и доп|место=Л.|издательство=[[Гидрометеоиздат]]|год=1978|страницы=|страниц=308|тираж=|ref=}}
 
[[Категория:Гидрография]]
[[Категория:Йылғалар]]
[[Категория:Башҡортостан йылғалары]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Ҡушылдыҡ» битенән алынған