Ли Сы: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Alfiya55 (фекер алышыу | өлөш) "Ли Сы" битен тәржемә итеп төҙөлгән |
Alfiya55 (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
1 юл:
{{Ук}}
'''Ли Сы''' ({{Ҡытайса|李斯|李斯|Lǐ Sī}}
Вазифаһын башҡарған ваҡытта ул Цинь дәүләтенең сәйәсәтен һәм идеологияһын билдәләй, иҫ киткес уңғанлыҡҡа һәм аналитик талантҡа эйә була, уның фекерҙәре буйынса [[дәүләт]] ҡатмарлы бюрократик аппарата идара иткән хәрбиләштергән аяуһыҙ машинаға әйләнә. Уның ҡул аҫтында үлсәмдәр һәм бизмәндәр тәртипкә килтерелә, [[Ҡытай яҙыуы|ҡытай яҙмаһы]]
== Тормошоноң тәүге йылдары ==
Ли Сы Чу батшалығының Шанцай ({{Lang-zh|上蔡}}) тигән урынында тыуа (хәҙерге Хэнань провинцияһы). Йәш сағында ул утын ҡырҡыусы була, шунан
== Цинь дәүләтендә карьераһы ==
Цинь батшалығында уны төп кәңәшсе Люй Бувэй ({{Lang-zh|吕不韦}} ҡурсый, һәм ул император [[Цинь Ши Хуан
237 йылда Цинь һарай әһелдәре сит ил кешеләренә күп вазифалар бирелеүенән ҡәнәғәтһеҙ булып, императорға сит ил кешеләрен ҡыуырға тәҡдим итәләр. Чуҙа тыуған Ли ҙа ошо ҡарар йоғонтоһона эләгергә тейеш була. Ул император алдына баҫа ла «килмешәк кәңәшселәрҙең» Цинь дәүләтенә килтергән файҙалары тураһында шул тиклем оҫта итеп һөйләй, хатта «Чжаоның ҡайнар ҡыҙҙарын» да телгә ала<ref>{{
[[Сыма Цянь|Сыма Цяндең]] «''Тарих яҙмалары''»на ({{Lang-zh|史记}}) ярашлы, Ли Сы күренекле ғалим һәм яҙыусы, принц [[Хань Фэй|Хань фэй-цзыҙы]] юҡ итеүҙе әҙерләгән. Принц Циндең дипломатик аманаты була. Унан көнләшкән Ли Сы Цинь Ши Хуандан уны төрмәгә ултырттырыуға өлгәшә, шунан уны ағыу эсергә мәжбүр итә.
▲</blockquote>Ли Сы бөтә мәктәптәрҙе ябырға, сәйәси китаптарҙы яндырарға тәҡдим индерә. Конфуцийсыларҙы ҡаты эҙәрләй. Б.э.т. 214 йылға Конфуцийҙың бөтә хеҙмәттәре юҡ ителә.
Үлер алдында [[Цинь Ши Хуан]] өлкән улы Фусҡа империяны васыят итеп хат ебәрә. Төп алашар Чжао Гао, канцелярия начальнигы булараҡ, хатты мисәт ҡуйып ебәрергә тейеш була. Ләкин ул хатты тотҡарлай һәм хат адресатҡа барып етә алмай.
Юл 25 ⟶ 21:
== Үлеме ==
Көслө көндәшен алып ташлау өсөн Чжао Гао император алдында Ли Сыға ҡаршы интригалар ойоштора һәм Ли Сы 72 йәшендә бөтә вазифаларынан, маҡтаулы исемдәренән мәхрүм ителә. Ли сыҙы язалау тураһында ҡаршылыҡлы мәғлүмәттәр бар. [[Сыма Цянь]] яҙыуынса, ул үҙәк майҙанда бил тәңгәленәдә икегә сабылған, ә «Хуайнань-цзы» һәм «Янь те лунь» раҫлауынса, кәүҙәһе тәгәрмәсле арбалар менән киҫәктәргә өҙгөләнгән. Империяның дәүләт хыянатсылары тураһындағы закондарына ярашлы, уның бөтә ырыуы өсөнсө быуынға тиклем юҡ ителгән.
Юл 36 ⟶ 31:
* ''[[Сыма Цянь]]''. Исторические записки. Перевод Р. В. Вяткина. Т.7, глава «Биография Ли Сы».
* ''[[Сыма Цянь]]''. Исторические записки. Перевод Р. В. Вяткина. Т.2, глава 6.
* {{
* {{
* {{
[[Категория:Хоҡуҡ философтары]]
[[Категория:Ҡытай философтары]]
|