Станиславский Константин Сергеевич: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Айсар (фекер алышыу | өлөш)
күренеште төҙәтеү, аныҡлаштырыу
ә clean up using AWB
13 юл:
Ҡатыны — Мария Петровна Лилина (1866—1943; ире буйынса — Алексеева) — Мәскәү художество театры актрисаһы.
 
1878—1881 йылдарҙа Лазарев институтында уҡый, артабан ғаилә фирмаһында хеҙмәт итә<ref name="pokrovka.narod.ru">[http://www.pokrovka.narod.ru/Sources/Book/Pokr22/Pokr22_5.htm Об учёбе братьев Алексеевых в Институте]</ref><ref name="pokrovka.narod.ru"/><ref name="Письма К. С. Станиславского">[http://royallib.ru/read/stanislavskiy_konstantin/pisma_1886_1917.html#0 Письма К. С. Станиславского]</ref><ref>[http://www.pokrovka.narod.ru/Sources/Book/Pokr22/Pokr22_5.htm Об учёбе братьев Алексеевых в Институте]</ref><ref>[http://royallib.ru/read/stanislavskiy_konstantin/pisma_1886_1917.html#0 name="Письма К. С. Станиславского]<"/ref>. Ғаиләлә театр менән мауығалар, Мәскәүҙәге йорттарында театр тамашаһы өсөн махсус рәүештә яраҡлаштырылған зал була, ә Любимовкалағы имениеларында — театр флигеле.
 
1877 йылдан алып өйҙә Алексеев түңәрәгендә сәхнә тәжрибәһен туплай башлай. Иң яҡшы педагогтар етәкселегендә пластика һәм вокал менән көсөргәнешле шөғөлләнә, [[Кесе театр]] актерҙарыактёрҙары өлгөһөндә оҫталыҡҡа өйрәнә, Ленский, Музиль, [[Федотова Гликерия Николаевна|Федотова]], Ермолова уның кумирҙары була. Лекоктың «Графиня де ла Фронтьер» (юл баҫыусылар атаманы), Эрвеның (Флоридор) «Мадемуазель Нитуш» оперетталарында, шулай уҡ Салливандың (Нанки-Пу) «Микадо» Скомик операһында уйнай.
 
1884 йылдың декабрендә Покровский бульварында А. А. Карзинкин йортонда һәүәҫкәр сәхнәлә Станиславский [[Гоголь Николай Васильевич|Гоголдең]] "Өйләнеү"ендә Подлескин ролен беренсе тапҡыр башҡара. Йәш актерғаактёрға спектаклде сәхнәгә ҡуйған [[Кесе театр]] артисы М. А. Решимов етәкселегендә лә беренсе тапҡыр эшләргә тура килә.
 
1886 йылда Константин Алексеевты Рус музыка йөмғиәтенең Мәскәү бүлексәһе һәм уның эргәһендә эшләп килгән консерватория дирекцияһы ағзаһы һәм казначейы итеп һайлайҙар. [[Чайковский Пётр Ильич|П.]] [[Чайковский Пётр Ильич|И.]] [[Чайковский Пётр Ильич|Чайковский]], С. И. Танеев, С. М. Третьяковтар консерватория дирекцияһы буйынса уның иптәштәре була. Йырсы һәм педагог Ф. П. Комиссаржевский һәм рәссам Ф. Л. Соллогуб менән Алексеев Мәскәү Сәнғәт һәм Әҙәбиәт Йәмғиәте проектын (МОИиЛ) эшкәртә, был эшкә үҙенең шәхси финанстарын да тотона. Тап ошо ваҡытта үҙенең ысын фамилияһын йәшереү өсөн ул сәхнә өсөн Станиславский фамилияһын ала.
[[Файл:Konstantin_Alexeev-Stanislavsky_1900.jpg|мини|314x314пкс|К. С. Алексеев [[Генрик Иоган Ибсен|Генрик Ибсендың]] «Халыҡ дошманы» пьесаһында локтор Штокман ролендә, 1900 йыл]]
Режиссёр А. Ф. Федотов менән осрашыу Йәмғиәт ойоштороуға этәргес бер көс була: Н. Гоголдең ул ҡуйған «Уйынсылар» спектаклендә Станиславский Ихаревты уйнай. Беренсе спектакль 1888 йылдың 8 (20) декабрендә ҡуйыла. МОИиЛ сәхнәһендә ун йыл эшләгәндә инде Станиславский танылған актёрға әйләнә, уның башҡарыуындағы байтаҡ ролдәр император сәхнәһендәге профессионалдарҙың иң яҡшы эштәре менән типә-тиң ҡуйыла: "Горькая судьбина"ла Ананий Яковлев (1888) һәм А. Писемскийҙың «Самоуправы» спектаклендә Платон Имшин; А. Островскийҙың "Бирнәһеҙ ҡыҙ"ында Паратов (1890); Л. Толстойҙың «Плодах просвещения»һында Звездинцев (1891). Йәмғиәт сәхнәһендә ҡуйылған тәүге режиссёр тәжрибәһе — П. Гнедичтың "Янған хаттар"ы спектакле (1889). 1885 һәм 1890 йылдарҙа юғары ҡуйылыш мәҙәниәте менән айырылып торған Мейнингенский театрының<ref name="klim">{{статья|автор=Климова Л. П.|заглавие=Режиссёрская реформа Московского Художественного театра|ссылка=http://teatr-lib.ru/Library/U_istokov/U_istok/#_Toc150931045|издание=У истоков режиссуры: Очерки из истории русской режиссуры конца XIX — начала XX века: Труды Ленинградского государственного института театра, музыки и кинематографии|место=Л.|год=1976|страницы=63}}</ref>[./Станиславский,_Константин_Сергеевич#cite_note-klim-12 <span class="mw-reflink-text"><nowiki>[12]</nowiki></span>]<ref name="klim">{{статья|автор=Климова Л. П.|заглавие=Режиссёрская реформа Московского Художественного театра|ссылка=http://teatr-lib.ru/Library/U_istokov/U_istok/#_Toc150931045|издание=У истоков режиссуры: Очерки из истории русской режиссуры конца XIX — начала XX века: Труды Ленинградского государственного института театра, музыки и кинематографии|место=Л.|год=1976|страницы=63}}</ref> Рәсәйҙә булып үткән гастролдәре театр йәмәғәтселегендә, шул иҫәптән Станиславскийҙа ла ҙур тәьҫораттар ҡалдыра. 1896 йылда Станиславский ҡуйған «Отелло» тураһында Н. Эфрос түбәндәгеләрҙе яҙа: «Мейнинген театры актерҙарыактёрҙары К. С. Станиславский хәтерендә юйылмаҫ эҙҙәр ҡалдырған, күрәһең. „Отелло“ — шул идеалдарға табан яһалған ҙур аҙым»<ref>Цит. по: {{статья|автор=Климова Л. П.|заглавие=Режиссёрская реформа Московского Художественного театра|ссылка=http://teatr-lib.ru/Library/U_istokov/U_istok/#_Toc150931045|издание=У истоков режиссуры: Очерки из истории русской режиссуры конца XIX — начала XX века: Труды Ленинградского государственного института театра, музыки и кинематографии|место=Л.|год=1976|страницы=63}}</ref>.
 
1891 йылдың ғинуарында Станиславский Сәнғәт һәм Әҙәбиәт Йәмғиәтендә рәсми рәүештә режиссура өлөшөнә етәкселекте үҙ өҫтөнә ала. К. Гуцковтың «Уриэль Акоста» (1895), «Отелло» (1896), Эркмана-Шатриандың «Поляк йәһүде» (1896), "Много шума из ничего"н (1897), «Ун икенсе төн» (1897), «Батҡан ҡыңғырау» (1898) спектаклдәрен ҡуя, Акоста, бургомистр Матис, Бенедикта, Мальволио, мастер Генрих ролдәрен уйнай. Станиславский «әҫәрҙең рухи асылын белеү өсөн режиссёр алымдарын эҙләү» менән шөғөлләнә.
 
=== Мәскәү Художество театры ===
1897 йылда Немирович-Данченко Станиславскийҙы театр торошона ҡағылышлы мәсьәләләрҙе тикшереү өсөн осрашыуға саҡыра. Аҙаҡ Станиславский был осрашыуҙы, театр булдырыуҙың тәүге мәле, тип атай.
 
14 (26) июня 1898 йылдың 14 (26) июнендә Мәскәү янындағы [[Пушкино]]ла Художество театрының Немирович-Данченконың Филармония буйынса уҡыусылары һәм Сәнғәт һәм әҙәбиәт йәмғиәтенең һәүәҫкәр артистарынан торған труппаһы эшләй башлай. Репетицияларҙың тәүге айында уҡ етәксе вазифалар бүленешенең шартлы булыуы асыҡлана. «Батша Фёдор Иоаннович» трагедияһы репетицияларын Станиславский башлап ебәрә, Немирович-Данченко Фёдор батша роленә дәғүә иткән алты актерактёр араһынан үҙенең уҡыусыһы И. В. Москвинға өҫтөнлөк бирә. Станиславский, «Батша Федор»ҙан Мәскәү художество театрының тарихи-көнкүреш йүнәлеше башланала инде, тип иҫәпләй.
[[Файл:Konstantin_Stanislavskiy_1912.jpg|мини|К. Станиславский, 1912 йыл.]]
[[Максим Горький|М. Горькийҙың]] «На дне» (1902) пьесаһын сәхнәләштергәндә Станиславский һәм Немирович-Данченконың бер үк мәсьәләгә ике төрлө ҡарашта булыуҙары асыҡлана. Театр эшләй генә башлағанда режиссёр өҫтәле артында ике етәксе лә ултырыр була. [[1906 йыл]]дан «һәр беребеҙҙең үҙ өҫтәле, үҙ пьесаһы һәм үҙ постановкаһы булды, сөнки һәр беребеҙ, театрҙың дөйөм, төп принцибына тоғролоҡ һаҡлап, үҙ юлы менән барырға теләне», — тип аңлата аҙаҡ Станиславский. «Брандт» — Станиславский үҙе генә ҡуйған тәүге спектакль. Шул осорҙа Станиславский Мейерхольд менән бергә Поварская урамында эксперименталь Студия аса (1905).
 
==== Станиславский-актёр ====
Станиславский актерактёр һөнәре буйынса үҙ алдына яңынан-яңы бурыстар ҡуя. Ул артисҡа сәхнәлә ижад итеү мөмкинлеген биргән система булдырырға теләй. Театр теорияһы һәм [[педагогика]] өлкәһендәге эҙләнеүҙәре нигеҙендә Станиславский Беренсе студияһын аса (уның спектаклдәре 1913 йылдан күрһәтелә башлай).
 
==== 1917 йылдан һуң ====
[[Файл:Stanislavskiy_studio_РЕСТАВРИРОВАННАЯ.jpg|мини|320x320пкс|<center>К. С. Станиславский Ленскийҙың особнягы декорацияларында Леонтьевский тыҡырығындағы театр-студия труппаһы менән (ок. 1922 й.)</center>]]
 
[[Октябрь революцияһы|Революциянан]] һуң Станиславский ҡуйған тәүге спектакль — [[Байрон Джордж Гордон|Байрондың «Каин»]]<nowiki/>ы (1920). Һис шикһеҙ «Ревизорҙы» (1921) ҡуйыуҙы ла еңеү тип атап була. Хлестаков ролен Станиславский күптән түгел генә уның 1-се студияһына күскән Михаил Чеховҡа бирә. 1922 йылда МХАТ (Мәскәү художество академия театры) Станиславский етәкселегендә [[Европа]] һәм [[Америка Ҡушма Штаттары|Америкаға]] оҙайлы гастролдәргә юллана, унан Качалов труппаһының ҡайһы бер актерҙарыактёрҙары, Рәсәйгә ҡайтмайынса, сит илдә ҡалыуҙы хуп күрә.
 
20-се йылдарҙа таетрҙа быуындар алмашыныуы мәсьәләһе киҫкен тора; МХАТ-тың 1-се һәм 3-сө студиялары үҙаллы театрҙар булып китә; Станиславский уҡыусыларының «хыянатын» бик ауыр кисерә, шуға ла МХАТ студияларын Шекспирҙың "Король Лир"ының ҡыҙҙары исеме менән атай: 1-се һәм 3-сө студияларға Гонерилья һәм Регана, 2-се студияға Корделия{{ЫС юҡ|4|4|2012}} исемдәре бирелә. 1924 йылда Художество театры труппаһына, нигеҙҙә, 2-се студияла тәрбиәләнгән актерҙарактёрҙар килә.
 
Станиславскийҙың 20—30-сы йылдарҙағы эшмәкәрлеге урыҫ сәхнә сәнғәтенең традицион художество ҡиммәттәрен һаҡлап ҡалыуға йүнәлтелә. .
 
МХАТ труппаһына 2-се студиянан һәм 3-сө студия мәктәбенән йәш көстәр килгәс, Станиславский улар менән шөғөлләнә һәм йөш режиссерҙаррежиссёрҙар ҡуйған эштәрҙе сәхнәгә сығара.
 
=== Һуңғы йылдарҙа ===
{{Внешнее изображение|align=right|video1=[https://www.youtube.com/watch?v=nj6pdhqMX3Y Станиславский на репетиции, 1938 г.]|topic=Видеозаписи Станиславского}}1928 йылда МХАТ-тың юбилей кисәһендә Станиславский кисергән йөрәк өйәнәгенән һуң табиптар уға сәхнәгә сығыуҙы тыя. Станиславский 1929 йылда ғына эшен дауам итә ала, ул бөтә көсөн теоретик тикшеренеүҙәргә, «системаһын» ғәмәлдә һынап ҡарауҙарға, [[Ҙур театр|Ҙур театрҙағы]]ҙағы үҙенең Опера студияһында (хәҙерге К. С. Станиславский һәм Вл. И. Немирович-Данченко исемендәге Мәскәү академия музыка театры) үткәрелгән занятиеларға йүнәлтә.
 
«Системаһын» камиллаштырыуҙы дауам итеп, «Сәнғәттәге минең ғүмерем» китабынан һуң (Америкала — 1924, Рәсәйҙә — 1926 йылда баҫылып сыға) Станиславский «АктерҙыңАктёрҙың үҙ өҫтөндә эшләүе» китабының 1-се томын нәшриәткә ебәреп өлгөрә (1938 йылда нәшер ителә, үлгәндән һуң).
 
Станиславский [[1938 йыл|1938 йылдың 7 авгусында]] Мәскәүҙә вафат була. 9 августа Новодевичье зыяратында ерләнә.
72 юл:
[[Файл:Памятник_Станиславскому_в_Караганде.jpg|мини|301x301пкс| [[Ҡарағанды|Ҡарагандыла]] (Ҡ[[Ҡаҙағстан|аҙағстан]]) К. С. Станиславскийға ҡуйылған һәйкәл]]
 
* Липецк, Мәскәү, [[Силәбе]], [[Өфө]], [[Тула]], [[Дондағы Ростов]], [[Новосибирск|Новосибирс]]<nowiki/>к, [[Түбәнге Новгород]], [[Сочи]], Адлер, [[Ҡазан|Ҡаҙан]], Тосно, [[Химки]], [[Киев|Киев<ref name="Имени Станиславского…">{{Cite web|title=Имени Станиславского…|url=http://www.stanislavskiy.info/show.html?id=64|archiveurl=https://www.webcitation.org/618HWwBGk|archivedate=2011-08-22|publisher=Сайт, посвящённый К. С. Станиславскому|accessdate=2010-01-10}}</ref>]][./Станиславский,_Константин_Сергеевич#cite_note-20 <span class="mw-reflink-text"><nowiki>[20]</nowiki></span>]<ref>{{Cite web|titlename="Имени Станиславского…|url=http:"//www.stanislavskiy.info/show.html?id=64|archiveurl=https://www.webcitation.org/618HWwBGk|archivedate=2011-08-22|publisher=Сайт, посвящённый К. С. Станиславскому|accessdate=2010-01-10}}</ref> [[Орск]], [[Даугавпилс|Даугавпилс<ref name="ReferenceA">Решение Горисполкома № 651 от 19.11.1953 г.</ref>]][./Станиславский,_Константин_Сергеевич#cite_note-21 <span class="mw-reflink-text"><nowiki>[21]</nowiki></span>]<ref>Решение Горисполкома № 651 от 19.11.1953 г.<name="ReferenceA"/ref>, [[Минск|Минск<ref name="Вулица.бай — Улица Станиславского">[http://vulica.by/stanislavskogo.html Вулица.бай — Улица Станиславского]</ref>]][./Станиславский,_Константин_Сергеевич#cite_note-22 <span class="mw-reflink-text"><nowiki>[22]</nowiki></span>]<ref>[http://vulica.by/stanislavskogo.html name="Вулица.бай — Улица Станиславского]<"/ref>, Мелитополь һәм ҡайһы бер башҡа тораҡ пункттарында урамдарға уның исеме бирелгән.
* 2010 йылдың 10 ғинуарында [[Ҡарағанды]]ла урыҫ драма театры алдына Константин Станиславскийға һәйкәл ҡуйыла. Һәйкәл бронзанан эшләнгән, режиссеррежиссёр креслола ултырған килеш һынландырылған; постаментамент менән бергә һәйкәлдең бейеклеге 2,8 метр тәшкил итә<ref>{{Cite web|title=Памятник Станиславскому установили в Караганде|url=http://www.vz.ru/news/2010/1/10/364869.html|archiveurl=https://www.webcitation.org/618HXllOH|archivedate=2011-08-22|publisher=Взгляд|date=10 января 2010|accessdate=2010-01-10}}</ref>.
* К. С. Станиславский һәм Вл. И. Немировича-Данченко исемендәге Мәскәү музыка театры.
* Станиславский электротеатры.
91 юл:
=== Әҙәбиәттәге образы ===
 
* Станиславский Бойондороҡһоҙ театр режиссерырежиссёры, [[Булгаков Михаил Афанасьевич|Михаил Булгаковтың "Театр роман"ы персонажы<ref name="ReferenceB">Булгаков М. А. Собрание сочинений. В 5 т. Т. 4. — М.: Художественная литература., 1992.// А. Смелянский. Комментарии к ром. «Записки покойника». стр. 665—667.</ref>]][./Станиславский,_Константин_Сергеевич#cite_note-25 <span class="mw-reflink-text"><nowiki>[25].</nowiki></span>]<ref>Булгаков М. А. Собрание сочинений. В 5 т. Т. 4. — М.: Художественная литература., 1992.name="ReferenceB"// А. Смелянский. Комментарии к ром. «Записки покойника». стр. 665—667.</ref> Иван Васильевичтың прототибы була.
 
== Ижады ==
143 юл:
* [http://domra.ru/stan/ Генеалогия К. С.] [http://domra.ru/stan/ Станиславского].
* [http://seance.ru/blog/zon-school/ Борис Зон. Учителя и ученики. Встречи со Станиславским] — («Встречи со Станиславским» (часть книги Б. Зона «Учителя и ученики») впервые с существенными изъятиями были опубликованы в сборнике «К. С. Станиславский. Творческое наследство. Материалы, письма, исследования». Институт истории искусств. Изд-во Академии наук СССР. — М., 1955. Т. I. (Стр. 445—491). Представленный здесь фрагмент (Гл. V.) создан на основе черновой рукописи книги Б. В. Зона «Учителя и ученики», хранимой в музее Санкт-Петербургской государственной академии театрального искусства, отредактирован В. Львовым. В полном объёме книга Зона опубликована в сборнике «Школа Бориса Зона. Уроки актёрского мастерства и режиссуры» в 2011 году (стр. 289—538).)
 
[[Категория:XIX быуат актёрҙары]]
[[Категория:XX быуат актёрҙары]]