Урта Урал: өлгөләр араһындағы айырма

'''Урта Урал''' - [[Урал тауҙары|Урал тауҙарының]] иң түбән өлөшө, төньяҡтан Кондаковский Камень һәм көньяҡтан Юрма тауы (61 ° - 55 ° 25 'төньяҡ киңлеге) менән сикләнгән <ref name="oblgazeta">[https://www.oblgazeta.ru/society/15400/ Северные среднеуральцы. И немножко сибиряки]</ref> <ref name="es">{{Cite web|author=|url=https://big-archive.ru/geography/physical_geography_of_the_Soviet_Union/92.php|title=Горстовые средневысотные горы и низкогорья|publisher=|date=|accessdate=2020-01-09}}</ref> <ref name="Kruber">{{Cite web|url=http://www.detskiysad.ru/raznlit/zemlevedenie042.html|title=Уральские горы|author=А. А. Крубер|publisher=Государственно учебно-педагогическое издательство, Москва — Ленинград, 1938 г. OCR Detskiysad.Ru|accessdate=2010-05-26}}</ref> <ref>{{ВТ-ЭСБЕ|Уральский хребет}}</ref>, ҡайһы бер сығанаҡтар буйынса -— Ослянка тауҙары [[Ҡариҙел (йылға)|Ҡариҙел]] йылғаһының киңлеге өлөшөнә тиклем <ref name="autogenerated1">[http://ikatkov.info/SredUral_1.html Особенности рельефа и полезные ископаемые Среднего Урала]</ref> (яҡынса төньяҡ киңлектең 56 ° 59 менән ° <ref>[http://enc-dic.com/enc_sovet/Sredni-ural-84637.html Средний Урал], Большая советская энциклопедия. — М.: «Советская энциклопедия», 1969—1978 гг.</ref> ).

Урта Урал орографик яҡтан яҡшы айырылған: Урал тауҙары бында түбәнәйә, һәм тау билбауының ҡәтғи меридиональ һуҙымы көньяҡ-көньяҡ-көнсығыш менән алмаштырыла. [[Көньяҡ Урал]] менән берлектә Урта Урал ҡалҡыу яғы көнсығышҡа табан йүнәлгән мөһабәт дуға яһай, дуға Рәсәй платформаһының көнсығыш һикәлтәһе - Өфө платоһыяйлаһы тирәһен урап сыға <ref name="autogenerated3">[http://stepnoy-sledopyt.narod.ru/geologia/ural/ural.htm Урал. Общая характеристика]</ref> .

Климат ҡырҡа континенталь, етерлек дымлы. Уртаса температураһы -— ғинуарҙа яҡынса -20 °С, июлдең уртаса температураһы +15 °С. Яуым-төшөм йылына көнсығышта 400 мм, көнбайышта һәм тауҙарҙа 700 мм-ға ҡәҙәр.

Неоген - антропоген яңы тектоник хәрәкәттәре Урта Уралда көсһөҙ сағылыш тапҡан, шуға күрә ул түбәнге ярымутраулы, айырымланған, түбәләре һәм һырттары талғын ғына күтәрелә, улар беҙҙең алдыбыҙҙа ярым түңәрәк формаһында күренә. Пермь - СвердловскПермь—Свердловск һыҙығы Урал менән 410 м бейеклектә киҫешә. Иң текә түбәләрҙең бейеклеге 700-800 м, бейегерәге һирәк осрай <ref name="autogenerated3">[http://stepnoy-sledopyt.narod.ru/geologia/ural/ural.htm Урал. Общая характеристика]</ref> . Иң бейек тау -— Урта Басег, уның иң бейек түбәһе 994 метрға етә. Башка тау һырттары: Качканар (887 м), Старик-Камень Ҡартташ (755 м), Шунут-Камень (726 м), Ағиҙел, Волчиха, Аҙау-тау, Сугомак, Егоза, Зырян, Полюд тауы.

Урта Уралдағы таулы һыҙаттың киңлеге — 25-30 км, ә тау итәктәре менән бергә — 80-90 км <ref name="autogenerated1">[http://ikatkov.info/SredUral_1.html Особенности рельефа и полезные ископаемые Среднего Урала]</ref> .

Урта Урал территорияһына Рәсәй Федерациясының ике федераль өлкәһе - [[Волга буйы федераль округы|Волга буйы]] һәм [[Урал федераль округы|Урал]], шулай уҡ [[Рәсәй Федерацияһы субъекттары]] -— [[Пермь крайы]], Силәбе һәм Свердловск өлкәләре инә <ref>{{БРЭ|ссылка=|автор=}}</ref> .