Челубей: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Akkashka (фекер алышыу | өлөш)
5 юл:
 
== Йөкмәткеһе ==
"«Сказание о Мамаевом побоище"» хикәйәтендә һүрәтләнеүенсә, Челубей физик көс менән генә түгел, хәрби оҫталык беләнменән дә айырылып тора. Сюжет йөкмәткеһе буйынса, 1380 йылдың 8 сентябрендә [[Куликово һуғышы|Куликово һуғышы]] башланыр алдынан [[Мамай|Мамай]] төмәне ғәскәрҙәренән төрки баһадир Челубей һәм урыҫтар яғынан инок Александр Пересвет алышырға сыға һәм ике алышсы ла, бер үк ваҡытта бер-береһенә [[Һөңгө|Һөңгө]] ҡаҙап, ошо һуғышта, йәнәһе лә, икеһе лә һәләк була.
 
Ләкин был эпизод та, Челубей ҙа, Пересветтың инок булыуы ла, моғайын, уйлап сығарылғандыр<ref name="Никитин">''[[Никитин, Андрей Леонидович|Никитин А. Л.]]'' Основания русской истории. Мифологемы и факты. АГРАФ. Москва. 2001.</ref>. Мәҫәлән, ошо яу тураһында бәйән ителгән «Задонщина» хикәйәтендә Пересвет, яуҙың иң ҡыҙыу мәлендә, яланда ''«поскакивает на своём добром коне, а злачёным доспехом посвельчивает''», йәғни һуғыш кейемдәрен ялтыратып, атта сабып йөрөй, ә шул уҡ ваҡытта «''иные лежат посечены''», йәғни үлеп ятыусылар бар <ref name="Никитин" /><ref>[http://old-ru.ru/05-5.html Задонщина]</ref>.
 
«Сказания...Сказания…»-ның төрлө варианттарында [[Бәшнәктәр|бәшнәктең]] исемдәре төрлөсә атала: «Темир-мурза» (Киев митрополиты ''Киприан'' бәйәнендә), «Таврул». «Челубей» исеме «''Киевский синопсис''»-тың 1680 йылғы өсөнсө баҫмаһында килеп сыға<ref>''Іоанн Армашенко''. Синопсис. Киев, 1680, с. 160.</ref>, тап шул баҫманан «Сказания...Сказания…»-ның лубок традициялары башланып китә. Из чной литературы XVIII—XIX быуаттарҙағы лубок әҙәбиәтенән «Челубей» исеме үҙенән алдағы барлыҡ исемдәрен тулыһынса ҡыҫырыҡлап сығарып, нәфис әҙәбиәткә һәм сәнғәткә лә инеп китә <ref name="Чистякова">''Чистякова Е. В.'' Синопсис. // Вопросы истории. 1974, №  1, с. 215—219</ref>.
 
«Челубей (Чалабай)»   яңғырашы буйынса ла, төҙөлөшө буйынса ла фекер йөрөткәндә, ул [[Төрки телдәр|төрки]] сығышлы. Бәлки ул ысынлап та [[Селәби (термин)|селәби]] булғандыр, йәғни шул титулға эйә бер етәксе. 1393 йылда ''Икенсе Болгар батшалығының'' баш ҡалаһы ''Велико-Тырновоны''яулап алған ''Морат Беренсенең'' улы «Селәби әмир» исемен йөрөткән бит<ref name="Чистякова" />.
 
== Челубей образы мультипликацияла ==
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Челубей» битенән алынған