Хан (дәрәжә): өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Guram52 (фекер алышыу | өлөш) |
Guram52 (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
27 юл:
*'''Кавхан''' йәки Каухан - Беренсе болгар империяһында дәрәжәле чиновник <ref>[http://www.promacedonia.org/vb/vb_5.html. В. Бешевлиев. Прабългарски епиграфски паметници]</ref>
Хан һайлап алыу өсөн, дүрт атаҡлы ырыу ([[Арғындар|арғын]], [[Ҡыпсаҡтар|ҡыпсаҡ]], [[Ширин (нәҫел)|ширин]] һәм [[Барындар|барын]]) [[Бей|бейҙәре]] хан [[Бәй|и]] [[ҡоролтай]]ға йыйылған һәм кандидатура тураһында ҡарар сығарған. Яңы һайланган ханды аҡ кейеҙгә ултыртып күтәрәләр, уның өҫтөндә [[Ҡөрьән]] уҡыйҙар, ә һуңынан тантаналы рәүештә тәхеткә ултырталар. Хан вазифаһына кандидаттар [[Сыңғыҙиҙар|сыңғыҙиҙар]] нәҫеленән генә, унда ла [[Гәрәйҙәр|гәрәй ырыуынан]] ғына һайлана алған. Был заттар араһында, үҙ сиратында, шундай тәртип була: ханлыҡҡа башта идара иткән хандың энеләре һәм унан һуң ғына хан улдары өҫтөнлөклө кандидаттар булып һаналалар. [[1478 йыл|1478 йыл]]да [[Төркиә|Төркиә]] ҡулы аҫтына кергәндән һуң, бейҙар тарафынан һайлап алынған кандидатураны [[Ғосман империяһы солтандары исемлеге|солтан]] раҫларға тейеш була. Әкренләп Ҡырым хакимын билдәләүҙә хәл иткес һүҙ солтандарға күсә һәм [[XVIII быуат]]тан хан һайлау формаллеккә әүерелә<ref>{{Cite web |url=http://www.hansaray.org.ua/r_geray_ist.html |title=Бахчисарай — Ханский Дворец. ГЕРАИ — ХАНСКАЯ ДИНАСТИЯ КРЫМА |accessdate=2009-02-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081121090622/http://www.hansaray.org.ua/r_geray_ist.html |archivedate=2008-11-21 |deadlink=yes }}</ref>.▼
== [[Рәсәй империяһы]]на ингән Ҡаҙаҡ ханлығында хан һайлау ==
Юл 46 ⟶ 44:
Хан һайларға дүрт атаҡлы ырыуҙың (''Аргын, [[Ҡыпсаҡ]], Ширин һәм Барын'') [[бей]]ҙәре ''ҡоролтайға'' йыйыла һәм кемде хан итеп ҡуйыу тураһында кәңәшләшә.Яңы һайланған ханды аҡ кейеҙгә баҫтырып күтәрәләр, шунан уның өҫтөндә Ҡөрьән сүрәләре уҡыйҙар ҙа тантаналы рәүештә тәхеткә ултырталар. Ханлыҡҡа [[Сыңғыҙхан]] тоҡомон ғына, атап әйткәндә, [[гәрәйҙәр]]ҙән генә һайлай алғандар.
▲
| |||