Айтматова Нәғимә Хәмзә ҡыҙы: өлгөләр араһындағы айырма

Нәғимә Хәмзә ҡыҙы Айтматова (ҡыҙ фамилияһы АбдулвәлиеваАбдувәлиева) [[ 19047 декабря1904]] 7 декабрендә Ысыҡ-күлдәге [[Ҡараҡол]] (Пржевальск) ҡалаһында тыуған (Ҡырғыҙстан). Уның атаһы сауҙагәр Хәмзә АбдулвәлиевАбдувәлиев [[Татарстан]]дағы Мачкара ауылында тыуған. Әсәһе Ғәзизә ханым Себер татарҙарынан. Оло ағаһы Сабир Швейцарияла уҡыған, Ҡараҡолда тәүге үҙешмәкәр театр ойошторған, Нәғимә был театрҙа ҡатын-ҡыҙ ролдәрен уйнаған<ref name="Нагима Айтматова с детьми">[http://www.foto.kg/galereya/2931-istoricheskie-lichnosti-nagima-aytmatova-s-detmi.html Нагима Айтматова с детьми ]</ref>.

Революциянан һуң Хәмзә АбдулвәлиевтыңАбдувәлиевтың мөлкәтен тартып алалар һәм ул [[Ташкент]] ҡалаһына күсеп китә һәм оҙаҡламай шунда вафат була.

1926 йылда Нәғимә Абдувалиеваны Пишпек ( [[Бишкек]]) комсомол эше буйынса курстарға уҡырға ебәрләр, бында ул буласаҡ ире ТөрөҡулаТөрөҡул (ҡырғыҙса исеменең яңғырашы) Айтматовты осрата. Айтматов ул ваҡытта ВКП(б) өлкә комитетының пропаганда һәм агитация бүлеген етәкләй.). 1926 йылдың 3 сентябрендә Нәғимә менән Төрөҡул өйләнешә<ref name="Нагима Айтматова, мать Чингиза Айтматова">[https://proza.ru/2014/12/27/641 Нагима Абдувалиева, мать Чингиза Айтматова ]</ref>.

1928 йылда уларҙың тәүге улдары- Сыңғыҙ Айтматов тыуа. Айтматовтарҙың биш балаһы була: 1931 йылда  — Ильгиз, 1934  — игеҙәктәр: улдары Рева (оҙаҡламай вафат була) һәм ҡыҙҙары Люция (Революция тигәндән), 1937  — Розетта.

[[1935 ]] йылдан ғаилә Мәскәүҙә йәшәй- Төрөҡул Ҡыҙыл профессура институтында уҡый. 1937 йылда уны партиянан сығаралар, Төрөҡул менән Нәғимә балаларын һаҡлап ҡалыр өсөн уларҙы Ҡырғыҙстанға алып ҡайтырға ҡарар итә. Нәғимә дүрт балаһы менән Ҡырғыҙстандағы Шекер ауылындағы иренең туғандары янына китә .

[[Бөйөк Ватан һуғышы]] ваҡытында үҫмер Сыңғыҙ ауыл советы секретары булып эшләй, уға 30 сутый ер бирәләр, ғаилә был ерҙә йәшелсә үҫтереп көн күрә. Илгиз, почтальон булып эшләй, «1941—1945 йй Бөйөк Ватан һуғышында фиҙаҡәр хеҙмәт өсөн» миҙалы менән бүләкләнә.

Нәғимә балалрынбалаларын уҡытыр, кеше итер өсөн бар көсөн һала.

[[1947 ]] йылда ул балаларын урыҫ мәктәбендә уҡытыр өсөн Покровка ауылына күсенә. Балаларҙы мәктәптә лә, ауылда ла ҡыйырһытмайҙар, сөнки бында репрессиянан ҡасып килгән Рәсәй кешеләре күп була.

«Ҡырғыҙ ере ҡыҙҙары»( «Дочери земли кыргызской») китабының Нәғимә Айтматоваға бағышланған бүлеге «Нәғимә Айтматова  — Әсә, донъяға һоҡланғыс балалр бүләк иткән Ҡырғыҙстандың бөйөк ҡатын-ҡыҙы» тигән һүҙҙәр менән башлана.

[[Айтматов Сыңғыҙ Түрәҡол улы|Сыңғыҙ Айтматов]] уға «Әсә яланы» («Материнское поле») повесын бағышлап яҙа, унда «әсәйем тураһында ни әйтергә теләгән бөтә нимәне лә аңлаттым» ти:

«" Манас-Аталағы ҡарҙар»"мәҡәләһендә ул : «…будь я скульптором или художником, жизнь посвятил бы тому, чтобы создать образ женщины военных лет, в котором попытался бы выразить в едином порыве все свои чувства благодарности, восхищения, гордости и сострадания к ней, к этой великой фигуре двадцатого века». «Мать  — это начало Родины, Мать  — это родной язык, Мать  — это совесть, вкушенная вместе с материнским молоком» (С.Айтматов).