Ибн Хөрдәҙбиһ: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
"Ибн Хордадбех" битен тәржемә итеп төҙөлгән
 
ә clean up, replaced: Хорасан → Хөрәсән (2) using AWB
2 юл:
| class="fn" colspan="2" id="7" style="text-align:center; font-size: 125%; font-weight: bold; background:#eaecf0;" |Ибн Хордадбех
|- id="9"
! class="plainlist" id="10" |Дата  рождения
| class="plainlist" id="12" |
<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q380004$7D2C6931-0AF8-4F52-BDB6-922C3CE23D90" data-wikidata-property-id="P569"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span class="nowrap">820</span></span></span>
8 юл:
! class="plainlist" id="16" |Тыуған урыны
| class="plainlist" id="18" |
* <span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="q380004$0ABD3935-8393-4D70-A035-EB948FB963EE" data-wikidata-property-id="P19"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Великий Хорасан|ХорасанХөрәсән]]</span></span>
|- id="23"
! class="plainlist" id="24" |Дата&#x20; смерти
| class="plainlist" id="26" |
<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q380004$F9E8E53A-E736-4701-8302-FF2F58AC3776" data-wikidata-property-id="P570"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span class="nowrap">912</span></span></span>
18 юл:
* <span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q380004$D5DBE7DB-3E42-4187-94D6-28A604156022" data-wikidata-property-id="P27"><span class="country-name"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">[[Иран]]</span></span></span>
|- id="37"
! class="plainlist" id="38" |Тыуған&#x20; эшмәкәрлеге
| class="note plainlist" id="40" |
<span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q380004$AAB896CE-AEBA-43AD-9148-25E6DA2C0E84" data-wikidata-property-id="P106">[[География|географ]]</span>,&#x20; <span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q380004$CEF73B1E-263E-4226-B5F2-4AE584779092" data-wikidata-property-id="P106">тарихсы</span>,&#x20; <span class="wikidata-claim" data-wikidata-claim-id="Q380004$EFC538A2-7EDD-4D76-84C4-EDCA2C16C1DC" data-wikidata-property-id="P106">музыкант</span>
|}
'''Абу-ль-Ҡасимдың ибн Хордадбех Убайдаллах абдаллаһ ибн''' ({{lang-fa|ابوالقاسم عُبیدالله بن عبدالله اِبْن خُرْدادْبِه‌ْ (خرداذبه)}}عبدالله عُبیدالله اِبْن ابوالقاسم خُرْدادْبِهْ بن (خرداذبه){{lang-fa|ابوالقاسم عُبیدالله بن عبدالله اِبْن خُرْدادْبِه‌ْ (خرداذبه)}} ( ''Хурдазбих тип әйтелә''), 820 —  912/913. тирәһе, һ. б. мәғлүмәттәр буйынса 885) — иран сығышлы мосолман географы. Уның китабы «Юлдар һәм илдәр китабы» («Китаб әл-масалик в-ла-мамалик») —   беҙгә килеп еткән беренсе ғәрәп география тасуирлау жанрының өлгөһө. Күп һанлы тарих мәғлүмәттәре, [[Ғәрәп хәлифәлеге|Хәлифәт]] һәм тирә-яҡ илдәренең топонимикаһын үҙ эсенә ала, шул иҫәптән  ғәрәп географияһында  рус һәм славяндар тураһында иң тәүге иҫкәртеүҙәр бар.
 
== Биографияһы ==
Затлы Табаристан ырыуынан сығыусы. Уның олатаһы, [[Зороастризм|зороастрийец]] булған, әммә хәлифтәргә хеҙмәткә күсә һәм [[Ислам|исламғаислам]]ға мөрәжәғәт итә. Уның атаһы,  816—819 йылдарҙа Тарбанистан хакимы булған һәм батыр полководец булып дан ала.  Уның белемле булғаны һәм улына ла һәйбәт тәрбиә биргәне билдәле.
 
Үҙенең абруйлы сығышы һәм белемлелеге ярҙамында  Ибн Хордадбех ал-Джабал (төньяҡ - көнбайыш  [[Иран|Ираны]]ы)  (сахиб ал-барид ва-л-хабар)  областендә почта начальнигының урынын ала.  Уның  бурысына, область тураһында  ентекле мәғлумәт йыйыуы инә. Моғайын, был вазифала ул үҙ эшенең ҡараламалы вариантын төҙөгән. Кайһы бер ваҡыт  [[Сәмәррә|Самаррала]] йәшәй .Бөтә халиф ведомствоһының  почта начальнигына үҫкәнсе хеҙмәт итә., ғүмеренең һуңғы йылдырын [[Бағдад|Багдадта]] үткәрә. Ибн Хордадбехтың биографияһын [[X быуат|X быуатта]]та библиограф Ибн ан-Надим тәржемә итә. Беҙгә килеп еткән  «Юлдар һәм илдәр китабы» - нан башҡа, Ибн Хордадбехтын тағы ете иншаһын атай:
 
* «Музыкаль мәҙәниәте тураһында китап» («Китаб ал-адабу-с-сама’и»);
39 юл:
Бәлки, был исемлеккә, [[Мәсүди|ал-Масуди]] һүҙҙәренән бар икәне билдәле булған,  өлкән тарихлы хеҙмәтте лә ҡушырға булалыр. Был хеҙмәте Халиф Му’тамид (892) идара иткәненең аҙағына тиклем алып барып еткерә һәм араб булмаған халыҡтарҙың ентекле тасуирлауы менән айырыла.
 
 Ибн Хордадбех үҙе сәйәхәт итмәгән. Мәғлүмәттәр сығанағы булып уның өсөн  Багдад архивтары һәм шул ваҡыт информаторҙарының хәбәрҙәре була: сәйәхетселәр, ғәскәрҙәр, сауҙагәрҙәр һәм төрлө илдәрҙә булған дипломаттар . Византия тасуирлауын, шунда әсирлектә булған һәм 845 йылда азатланған, ул  Муслим ибн Абу Муслим ал-Джарминан алған, . Гога һәм Могога стенаһына экспедиция тураһында, уға экспедицияның етәксеһе Саллам ат-Тарджуман һөйләй .
 
Ибн Хордадбех ғәрәп географияһының яңы йунәлешенә ниғеҙ һалыусыһы булып. Был йүнәлеш сиктәрендә барлыҡҡа килгән әҫәрҙәр, һатыу магистралдәрын һәм уның буйында йәшәгән халыҡтарҙы һүрәтләүгә арналған. Был эштәрҙә иң киммәтлеһе булып, алдағы [[Клавдий Птолемей|Птолемей]] ваҡытындағы китаптарға  таяныу йолаларына ҡаршы,улар актуаль мәғлүмәттәргә нигеҙләнеүе.
54 юл:
== Һылтанмалар ==
 
* [http://www.vostlit.info/haupt-Dateien/index-Dateien/I.phtml?id=2049 Ибн Хордадбех. Книга путей и стран].&#x20; Восточная литература.&#x20; <small>Проверено 10 марта 2011.</small>&#x20; <small>[https://www.webcitation.org/618qWA5ZF?url=http://www.vostlit.info/haupt-Dateien/index-Dateien/I.phtml?id=2049 Архивировано] 23&nbsp;августа 2011&nbsp;года.</small>
 
[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәр]]