Тәүлек: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
66 юл:
[[Боронғо Рим]]дә көндөҙгө сәғәттәр дүрт тигеҙ ваҡыт аралығына берләштерелә, шулай уҡ төнгө сәғәттәр дүрт «һаҡ»ҡа (ҡарауылда тороу сроктары), һәр береһе өсәр сәғәт, берләштерелә: төн уртаһына тиклем ике һаҡ, һәм икәү — төн уртаһынан һуң<ref name="ИНГ">[http://www.chronos.msu.ru/RREPORTS/gansvind_vremya_kak_tsikl.htm ''И. Н. Гансвинд'' «Время как цикл. Почему циферблат часов размечен цифрами от 1 до 12»] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080117002908/http://www.chronos.msu.ru/RREPORTS/gansvind_vremya_kak_tsikl.htm |date=2008-01-17 }}</ref>.
 
[[Урта быуаттар]] Европаһында тәүлек ваҡыты сиркәү ғибәҙәттәре буйынса бүленгән, уларҙың башы һәм оҙайлылығы боронғо Рим тәүлек иҫәбенә ярашлы һанап үлсәнгән<ref name="ИНГ" /> (см.ҡарағыҙ, ''[[Литургия часов]]'').
 
[[Новгород республикаһы]]ндареспубликаһында тәүлектең яҡты ваҡыты (көн), күрәһең, XV быуатта Мәскәүҙәге кеүек, шулай уҡ 12 сәғәткә бүленгән, был турала митрополит [[Филипп I (митрополит Московский)|Филипп I]]-ҙең вафаты тураһында хәбәрҙән сығып һығымта яһарға була<ref name="П">''Д. Прозоровский'' {{ВТ-ЭСБЕ|День, в древней Руси}}</ref>, ысынында, Новгородта бүлкәт ваҡыты XV быуатта Мәскәүҙекенән 3 сәғәткә айырылған<ref>[//www.lifeofpeople.info/themes/?theme=20.1.16.s#article5 Новгородская Вторая летопись, 1551]</ref>.
 
XVI—XVII быуаттарҙа [[Рәсәй]]ҙә, сәғәт оҙайлылығы даими итеп билдәләнгәс, ләкин йылдың теге йәки был айының билдәле көнөнә бәйле, «көндөҙгө» һәм «төнгө» сәғәттәр һаны үҙгәргәс, тәүлек ваҡыт иҫәбе ҡулланылған. Уларҙың һаны 7-нән 17-гә тиклем тирбәлгән<ref>Л. В. Черепнин. [http://www.russiancity.ru/books/b40.htm#c27 Русская хронология, § 14. Сутки и их деление]</ref>, шуның менән бергә Кремль сәғәтендә циферблат хәрәкәт иткән, ә бер бөртөк сәғәт теле хәрәкәтһеҙ торған<ref>[http://www.lifeofpeople.info/themes/?theme=20.1.17.s#article1 Эрколе Зани, 1678.]</ref>. Ошо расписание буйынса сиркәү ғибәҙәттәре башҡарылған, ләкин ул [[1722 йыл]]да [[синод]] тарафынан бөтөрөлә, элекке сәғәттәр дөйөм Европаныҡы менән алмаштырыла, шулай уҡ тәүлек башы итеп элекке кеүек иртә түгел, ә төн уртаһы алына<ref name="П" />.
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Тәүлек» битенән алынған