|
== Тәүлектәрҙе бүлеү ==
Тәүлек, йәки айырым көн һәм төн бүленгән өлөштәр һаны, айырым халыҡтарҙың үҫешеү дәрәжәһенә бәйле һәм кешелек үҫешеү менән яйлап арта бара. [[Яңы Донъя]] халыҡтарының күпселеге тәүлекте, ҡояш сығышына, уның көндөҙгө юлының иң бейек нөктөһенә, ҡояш байышына һәм, аҙаҡ килеп, төн уртаһына ярашлы, дүрт өлөшкә генә бүлә. XVIII быуат уртаһында [[Исландия]]ны тасуирлаусы сәйәхәтсе Горребоу күрһәтеүенсә , исландцыисландтар делилитәүлекте день10 на 10өлөшкә частейбүлгәндәр. [[АрабыҒәрәп]]тәр различалитик толькоҡояш восход солнцасығыуын, подъёмуның икүтәрелеүен опусканиеһәм еготүбәнәйеүен, заходҡояш солнцабайыуын, сумеркиэңер, ночьтөн, первыйәтәстең крикберенсе петухаҡысҡырыуын иһәм рассвет.таң Однакоатыуын уайырып некоторых,ҡарағандар. вЛәкин прошломҡайһы нецивилизованныхбер, народовмәҫәлән, можно[[Йәмғиәт былоутрауы]]ның найтиерле сравнительнокешеләре точноекеүек, разделениеэлек дня,мәҙәниәте как,үҫешмәгән напримерхалыҡтарҙа, укөндөң туземцевсағыштырмаса [[Островааныҡ Общества|острововбүленешен Общества]]күрергә була, которые во временаулар [[Кук, Джеймс|КукаКук]] имелизаманында разделениетәүлекте сутокоҙайлылығы набер 18тигеҙ частей,булмаған длина которых была18 однакоөлөшкә неодинаковабүлгәндәр; наиболееиң короткиеҡыҫҡа промежуткиваҡыт времениаралығы соответствовалииртә утруһәм и вечерукискә, наиболееиң длинныеоҙоно — полуночиярты төнгә һәм ярты көнгә итура полуднюкилгән<ref>{{ВТ-ЭСБЕ|Астрономия}}</ref>.
В [[Русский язык|русскомУрыҫ языкетеле]]ндә, крометәүлек четырёхваҡыт основныхаралыҡтарын словбилдәләү дляөсөн обозначенияҡулланылған суточныхтөп временныхдүрт отрезковһүҙҙән ([[утро|у́троиртә]], [[денькөн]], [[вечер|ве́черкис]] иһәм [[ночьтөн]]) башҡа, существуютөҫтәлмә дополнительныешартлы условныебилдәләмәләр определениябар: за́темноҡараңғыла, [[рассвет|рассве́ттаң атыу]] илийәки [[заря|заря́таң]], [[восход|восхо́дҡояш сығыу]], [[полдень|по́лденьтөш ваҡыты]], [[пополудни|пополу́днитөштән һуң]], за́светлояҡтырғас, [[закат|зака́тҡояш байыу]], [[сумерки|су́мерки эңер]], [[полночь|по́лночьтөн уртаһы]], [[пополуночи|пополу́ночитөн уртаһы уҙғас]]. Причём в официальном обращении временные отрезки — утро, вечер, день и ночь — вплоть до начала 1920-х годов служили прибавками для уточнения указания времени суток. Например, в расписаниях движения пассажирских поездов, опубликованных в газете [[Гудок (газета)|«Гудок»]] в 1921 году<ref>Расписание пассажирских поездов пригородного движения Московского узла. Газета «Гудок» от 26.11.1921</ref><ref>Расписание пассажирских поездов дальнего следования Московского узла. Газета «Гудок» от 27.11.1921</ref>, указаны часы отхода из Москвы (приведён разброс времени, формат указания времени сохранён):
* от «6—45 у.» до «11—00 у.», то есть от 6:45 до 11:00 утра;
* от «12—00 д.» до «5—45 д.», то есть от 12:00 до 5:45 дня;
|
