Википедия

Башҡорт АССР-ы Юғары Советы: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Айсар (фекер алышыу | өлөш)
100 548 төҙәтеү
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
23 юл:
| сайт = http://www.gsrb.ru/
| до = [[Башҡортостан үҙәк башҡарма комитеты]]
| после = [[Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы — Башҡортостан Республикаһы ҠоролтайыҠоролтай]]
| Entity ={{флаг|Башкирская АССР|1991}} Башҡорт АССР-ы
| Entity_type = Дәүләт
}}
 
'''Башҡорт АССР-ы Юғары Советы'''  — [[Башҡорт АССР-ы]] дәүләт власының юғары органы.
 
== Адрес ==
40 юл:
Башҡортостанда унан алдағы дәүләт власының Юғары органы булдылар:
 
* Башҡорт Совет Республикаһының хәрби-революцион комитеты  — Башревком. 1919 йылдың 21 февралендә [[Темәс]] ауылында [[Башкирское Правительство|Башҡортостан хөкүмәте]] ағзалары һәм башҡорт полктары вәкилдәре ҡатнашлығында Бөтә Башҡорт хәрби съезында төҙөлә. Башревком составына башлыса элекке Башҡортостан хөкүмәте ағзалары  — Әхмәтзәки Вәлиди, Имаков Таһир Ғилман улы, Кулаев Мстислав Александрович, И. Алкин, Бикбов,Юныс Юлбарис улы инәләр.
* БАССР-ҙың Башҡортостан Үҙәк башҡарма комитеты (ЦИК) һәм халыҡ комиссарҙары Советы (СНК)  — [[1920 йыл]]дың июлендә [[Стәрлетамаҡ]] ҡалаһында Башҡорт АССР-ының I Советтәр съезында раҫлана.
БАССР-ҙың Юғары Советына беренсе һайлау [[1938 йыл]]дың 26 июлендә үтә. БАССР-ҙың беренсе саҡырылыш Юғары Советы составына 150 депутат инә.
[[1938 йыл]]дың 25—28 июлендә Өфөлә БАССР-ҙың беренсе саҡырылыш Юғары Советының беренсе сессияһы үтә. Сессияла БАССР Юғары Советы Президиумы һайлана һәм хөкүмәт  — республиканың Халыҡ Комиссарҙары Советы төҙөлә. Ике даими эшләүсе комиссия булдырыла: закондар сығарыусы һәм бюджет.
Беренсе саҡырылыш Юғары Советты БАССР-ҙың Юғары Советы Рәисе Заликин А. Т. етәкләй, Долганов И. Б., Сиразетдинова М. Н. урынбаҫарҙары була. Юғары Совет Президиумы Рәисе итеп Ибраһимов Р. К., ә Сәркәтибе итеп  — Вальшин М. Г. һайлана.
 
1938 йылдан 1993 йылға тиклем Башҡорт АССР-ы Юғары Советы депутаттарының 12 сессияһы үтә.
 
[[1990 йыл]]дың 11 октябрендә БАССР-ҙың уникенсе саҡырылыш Юғары Советының өсөнсө сессияһында республиканың дәүләт суверенитеты тураһында Декларация ҡабул ителә.
 
[[1993 йыл]]ғы Башҡортостан Республикаһы Конституцияһына ярашлы<ref>{{cite web|url=http://salavat.jimdo.com/|title=Город Салават информационный сайт salavat - salavat jimdo page! Салават|accessdate=2013-02-16|archiveurl=http://www.webcitation.org/6FAchZrY7|archivedate=2013-03-17}}</ref> [[1993 йыл]]дың 24 декабренән башлап Башҡортостан Республикаһының Юғары һәм берҙән-бер закон сығарыусы (һайланған) дәүләт власы булып [[Дәүләт Йыйылышы — Башҡортостан Республикаһы Ҡоролтайы]] тора.
 
== Башҡорт АССР-ы Юғары Советы ==
 
БАССР-ҙың 1978 йылғы Конституцияһына ярашлы БАССР-ҙың Юғары Советы дәүләт власының иң юғары органы була һәм республика менән идара итеүгә ҡағылышлы СССР Конституцияһы, РСФСР Конституцияһы, Башҡорт АССР-ы Конституцияһы ҡуйған бөтә мәсьәләләрҙе хәл итеү хоҡуғына эйә була. Башҡорт АССР-ы Конституцияһын ҡабул итеү,уға үҙгәрештәр индереү, Башҡорт АССР-ының дәүләт иҡтисади һәм социаль үҫеш планын һәм дәүләт бюджетын, уларҙың үтәлеше тураһында отчетын раҫлау, үҙе ҡарамағындағы органдарҙы булдырыу Башҡорт АССР-ы Юғары Советы тарафынан тормошҡа ашырыла. Башҡорт АССР-ы закондары шулай уҡ Башҡорт АССР-ы Юғары Советы тарафынан ҡабул ителә.
Башҡорт АССР-ы Юғары Советы халыҡ һаны тигеҙ булған һайлау округтары буйынса һайланған 280 депутаттан тора.
Башҡорт АССР-ы Юғары Советы Башҡорт АССР-ы Юғары Советы Рәисен һәм уның ике урынбаҫарын һайлай. Башҡорт АССР-ы Юғары Советы Рәисе Башҡорт АССР-ы Юғары Советы ултырыштары һәм уның эске тәртип ҡағиҙәләре менән етәкселек итә.
 
Башҡорт АССР-ы Юғары Советы сессиялары йылына ике тапҡыр саҡырыла. Сираттан тыш сессиялар Башҡорт АССР-ы Юғары Советы Президиумы тарафынан уның инициативаһы менән йәки Башҡорт АССР-ы Юғары Советы депутаттарының өстән бер өлөшөнән дә кәм булмағандары тәҡдиме буйынса үтә. Башҡорт АССР-ы Юғары Советы сессияһы ултырыштарҙан һәм улар араһында үткәрелгән Башҡорт АССР-ы Юғары Советының даими һәм башҡа комиссиялары ултырыштарынан тора.
Башҡорт АССР-ы Юғары Советы Президиумы түбәндәге вәкәләттәргә эйә:
* Башҡорт АССР-ы Юғары Советына һәм урындағы халыҡ депутаттары Советына һайлауҙар билдәләй;
Юл 67 ⟶ 66:
* урындағы халыҡ депутаттары Советы эшмәкәрлеге өҫтөнән етәкселек итә;
* район буйһонған ҡалалар, ҡалала райондар ойоштора, уларға исемдәр ҡуша һәм исемдәрен үҙгәртә;
* Башҡорт АССР-ы Министрҙар Советы ҡарарҙарын һәм бойороҡтарын, район һәм ҡала (республика ҡарамағындағы ҡалалар) халыҡ депутаттары Советы ҡарарҙарын, улар законға тап килмәгән осраҡта, юҡҡа сығара;
* Башҡорт АССР-ы Юғары Советы Президиумының Маҡтау Ҡағыҙы менән бүләкләй, Башҡорт АССР-ының маҡтаулы исемдәрен булдыра һәм бирә.
 
Юл 77 ⟶ 76:
[[Зәғәфүрәнов Фәйзрәхман Зәғәфүрән улы]] (1950—1967)
 
[[Солтанов Фәйзулла Вәли улы]] (март 1967  — апрель 1990)
 
== Башҡорт АССР-ы Юғары Советы Рәйестәре ==
Юл 83 ⟶ 82:
* [[Заликин Александр Тарасович]] (июль 1938—1939)
* [[Нәбиуллин Вәли Ғәбей улы]] (1939  — март 1947)
 
* [[Ҡадиров Имамғәле Ғәлим улы]] (март 1947  — апрель 1955)
* [[Нуриев Зыя Нурый улы]] (апрель 1955—1959)
* [[Тимерғазин Ҡадир Рәхим улы]] (март 1959  — март 1963)
 
* [[Исмәғилев Заһир Ғариф улы]] (март 1963—1975)
Юл 95 ⟶ 94:
* [[Ғирфанов Вәкил Кәли улы]] (1975—1979)
 
* [[Мирзаһитов Әсғәт Мәсғүт улы]] (1980  — 24 ноября 1989)
 
* [[Рәхимов Мортаза Ғөбәйҙулла улы]] (7 апреля 1990  — декабрь 1993)
 
* [[Дёмин Юрий Сергеевич]] (декабрь 1993—1995)
Юл 116 ⟶ 115:
 
== Ҡыҙыҡлы факттар ==
[[2002 йыл]]да Башҡортостан Республикаһында Башҡортостан Республикаһы парламентының тарих музейы булдырыла. Музей Башҡортостан Республикаһы Ҡоролтайы - Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтайы Йортондайортонда урынлаша. Музейҙа Башҡортостан парламентаризмының күп йыллыҡ тарихы буйынса экспонаттар: документтар, фотоһүрәттәр, китаптар, публикациялар, значоктар ҡуйылған.
Экспозицияның бер өлөшө БАССРБашҡорт АССР-ы һәм Башҡортостан Республикаһының 1925, 1937, 1978, 1993 йылдарҙағы Конституцияларына бағышланған.
 
== Һылтанмалар ==
Юл 143 ⟶ 142:
 
== Әҙәбиәт ==
Парламентаризм в Башкортостане. История и современность. Документы и материалы. ГРИ Башкортостан. Кн. 2. Составитель В.  Г.  Азнагулов, З.  Г.  Хамитова. Уфа, 2005. ISBN 5-8258-0204-5.
 
[[Категория:АССР Юғары Советтары]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Башҡорт_АССР-ы_Юғары_Советы» битенән алынған