Нуғай теле: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
ә clean up, replaced: {{Примечания → {{иҫкәрмәләр using AWB |
||
5 юл:
== Тасуирламаһы ==
Нуғай теле төрки телдәрҙең ҡыпсаҡ төркөмө нуғай-ҡыпсаҡ төркөмсәһенә инә, ләкин лексик-фонетик яҡтан үҙҙәре йәшәгән урындарҙағы халыҡтар телдәренә яҡын. Лингвист-төркиәтсе, фольклорсы, этнограф, доктор филология фәндәре докторы [[Баскаков Николай Александрович|Н. А. Баскаков]] 1936 йылғы диалектологик экспедиция материалдары нигеҙендә фонетик, лексик һәм морфологик күрһәткестәр буйынса 3 төп диалект билдәләй: аҡнуғай (кубань нуғайҙары диалекты), ҡарануғай (Дағстан нуғайҙары диалекты), үҙнуғай (Ставрополь крайы нуғайҙары диалекты)<ref>[https://bigenc.ru/linguistics/text/2669288/ НОГА́ЙСКИЙ ЯЗЫ́К]</ref> . .
Ғалим Калмыкова Софья Абдулхәмид ҡыҙы нуғай телендә 2 диалект тип билдәләй – аҡнуғай (кубань нуғайҙары диалекты; Нуғай, Адыгэ-Хабль,[[Ҡарасәй-Черкесия]]ның Хабез районы , [[Ставрополь крайы]]ның Ҡарамырҙа һәм Каңлы ауылдары) һәм ҡарануғай (дала нуғайҙары диалекты; Нуғай, [[Дағстан]]дың Баба-Йорт, Кизляр райондары, Чечняның Шелковский районы, Ставрополь крайының Нефтекум районы)<ref>Калмыкова Софья Абдулхамидовна. Ногайский язык : Грамматика, правописание и развитие речи Черкесск - Ставроп. кн. изд-во : Карачаево-Черкес. отд-ние, 1983 -159 с. : ил.; 22 см
</ref>
Нуғай теленә күршеләш йәшәгән халыҡтарҙың телдәренән алынмалар күп ингән, хатта улар теленә күсеү ҙә бар. Мәҫәлән, Әстерхан нуғайҙарының әҙәби теле — [[татар теле]], Дағстандан Хәсәү-йорт, Баба-Йорт райондарында йәшәүселәрҙең әҙәби теле — [[
Ғөмүмән алғанда, нуғай теле ҡыпсаҡ төркөмөнә ингән башҡа телдәрҙән лексик, грамматик яҡтан әллә ни айырылмай, шулай ҙа фонетик яҡтан [[Төрөк теле|төрөк]] һәм [[Үзбәктәр|үзбәк]], [[Ҡарағалпаҡ теле|ҡарағалпаҡ]] телдәренә яҡын: акыкат—хәҡиҡәт, умер—ғүмер, таала—тәғәлә, саат—сәғәт.
17 юл:
Нуғай һөйләш теле өс диалектҡа бүленә: үҙнуғай диалекты (Ставрополь нуғайҙары), ҡарануғай диалекты (Дағстан нуғайҙары), аҡнуғай диалекты (ҡарасәй нуғайҙары).
Улар бер-береһенән ҡайһы бер фонетик үҙенсәлектәр менән генә айырыла.
== Алфавиты ==
[[1928 йыл]]ға тиклем ҡулланылышта [[ғәрәп теле|ғәрәп әлифбаһы]] була, һуңыраҡ [[латин әлифбаһы]], [[1938 йыл]]дан – [[кириллица]].
== Мәғлүмәт саралары ==
Ноғай телендә «Шоьл тавысы» һәм «Ногай давысы» [[гәзит]]тәре сығарыла..
"Төркиә ауазы — Татарса" радиоһында аҙна һайын [http://www.trt.net.tr/tatarca/nu%C4%9Fay%C3%A7a-n%C3%A4six%C3%A4tl%C3%A4r «Нуғайса нәсихәттәр»] тапшырыуы сығып килә.
== Видеояҙмалар ==
39 юл:
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
{{Төрки телдәр}}
| |||