Википедия

Эшсе-Крәҫтиән Ҡыҙыл Армияһы: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
ә clean up using AWB
Айсар (фекер алышыу | өлөш)
100 548 төҙәтеү
орфография
1 юл:
{{Военное подразделение
|название = Эшсе-крәҫтиән Ҡыҙыл армияһы (РККА)<br />[[Совет Рәсәйе]], [[Совет Социалистик Республикалар Союзы]]
|изображение = <br />[[Файл:Red Army flag.svg|200px]]<br /><br />[[File:Red Army flag (reverse).svg|200px]]
|подпись = <br />''РККА-ның рәсми булмаған флагы<br />([[аверс]]ы һәм [[Реверс (сторона монеты)|реверс]]ы)''
|годы = 15 (28) январь 1918 —<br />25 февраль 1946
|страна = {{Флагификация|РСФСР|1918}} → {{Флагификация|СССР|1923}}
|подчинение = Хәрби эштәр буйынса Комиссариат янындағы Махсус Бөтә Рәсәй коллегияһы, [[РСФСР-ҙың халыҡ комиссарҙары Советы|Халыҡ комиссарҙары Советы]], [[Оборона һәм Хеҙмәт Советы]], [[Совет Социалистик Республикалар Союзы|СССР]], [[СССР-ҙың Юғары Советы]], [[СССР-ҙың Юғары Советы Президиумы]]
|в составе = {{s|[[Совет Рәсәйенең Ҡораллы Көстәре|РСФСР-ҙың Ҡораллы көстәреКөстәре]] ([[1918]]—[[1922]]);}}<br />[[CCCР-ҙың Ҡораллы көстәреКөстәре]] ([[1922]]—[[1946]])
|тип = Ҡораллы көстәрҙең өлөшө
|роль=Совет власының хәҙерге көнөдәге таянысы, иң яҡын көндәрҙә даими армияны бөтә халыҡ ҡораллыныуы менән алмаштырыу өсөн фундамент һәм [[Европа]]лағы [[социалистик революция]] өсөн терәк буласаҡ<ref name=dekr_o_RKKA/>
23 юл:
|известные_командиры=[[Будённый, Семён Михайлович|Будённый Семён Михайлович]], [[Ворошилов, Климент Ефремович|Ворошилов Климент Ефремович]], [[Фрунзе Михаил Васильевич]], [[Блюхер, Василий Константинович]], [[Котовский, Григорий Иванович]], [[Жуков, Георгий Константинович|Жуков Георгий Константинович]], [[Рокоссовский, Константин Константинович|Рокоссовский Константин Константинович]], [[Сталин Иосиф Виссарионович]], [[Троцкий, Лев Давидович|Троцкий Лев Давидович]].}}
 
'''Эшсе-крәҫтиән Ҡыҙыл армияһыАрмияһы (РККА)''' — [[Совет Рәсәйе|РСФСР]]-ҙың 1918—1922 йылдарҙағы хәрби формированиеһы (ҡораллы көстәр, һуңғараҡ [[ҡоро ер ғәскәрҙәре]]) һәм СССР-ҙың 1922—1946 йылдарҙағы ҡоро ер ҡораллы көстәре<ref>[[s:Закон СССР от 1.09.39 о всеобщей воинской обязанности|Закон СССР от 01.09.39 оО всеобщей воинской обязанности.]]</ref> (1946 йылдан — Совет армияһыАрмияһы).
 
Ҡулланылған синонимдар: Ҡыҙыл армияАрмия — ҡораллыҠораллы көстәрҙеңКөстәрҙең рәсми атамаһы: ҡороҠоро ер ғәскәрҙәре һәм хәрбиХәрби-һауа флоты, РККА МС-ның, СССР НКВД-ның ғәскәрҙәре (сик буйы ғәскәрҙәре, республиканың эске һағы ғәскәрҙәре һәм Дәүләт конвой һағы) 1918 йылдың 10 (23) февраленән 1946 йылдың 25 февраленә тиклем РСФСР/СССР-ҙың Ҡораллы көстәреКөстәре.
 
РККА-ның тыуған көнө 1918 йылдың 23 феврале тип һанала (ҡарағыҙ, ВатанВатанды һаҡлаусыһы Көнөкөнө). Нәҡ ошо көндә РСФСР халыҡХалыҡ комиссарҙарыКомиссарҙары Советының (СНК) «Эшсе-крәҫтиән Ҡыҙыл армияһыАрмияһы тураһында» исемле декретына ярашлы төҙөлгән РККА-ның доброволецтар отрядтарына массауи яҙылыуы башланған<ref name=dekr_o_RKKA/>, 1918 йылдың 15 (28) ғинуарында ҡул ҡуйылған<ref name="kor">''Кораблёв Ю.'' Защита Республики. Как создавалась Рабоче-Крестьянская Красная Армия. // Переписка на исторические темы: диалог ведёт читатель. — {{М}}: Политиздат, 1989. — С. 160−161.</ref>.
 
== Ҡыҙыл армияһы тарихы ==
 
{{викитека-текст|ru|Декрет СНК РСФСР от 15.01.1918 О Рабоче-Крестьянской Красной армии|Декрета о Рабоче-Крестьянской Красной Армии}}
 
Юл 105 ⟶ 104:
 
== Ойоштороу структураһы ==
 
Ҡыҙыл гвардияның отрядтары һәм дружиналары — матростар, һалдаттар һәм эшселәрҙең ҡораллы отрядтары һәм дружиналары, социал — демократтар, Ҡыҙыл партизандар отрядтары РККА-ның нигеҙе була.
 
Юл 116 ⟶ 114:
• дивизия — өс уҡсылар полкынан, артиллерия полкынан (артполк) һәм техник подразделениеларҙан;
• полк — өс батальондан, артиллерия дивизионынан һәм техник подразделениеларҙан;
• кавалерия корпуусы  — ике кавалерия дивизияһы;
• кавалерия дивизиһы — дүрт—алты полктан, артиллериянан, броньлы частарҙан (бронечасти), техник подразделениеларҙан.
 
Юл 125 ⟶ 123:
ЦИК һәм СССР СНК-һы [[1925 йыл]]дың 18 сентябрендә ҡабул иткән «Мотлаҡ хәрби хеҙмәт тураһында» СССР Законына ярашлы Ҡораллы Көстәрҙең ойоштороу структураһы билдәләнә. Ҡораллы Көстәргә инәләр: уҡсылар ғәскәрҙәре, кавалерия, артиллерия, бронялы көстәр, инженер ғәскәрҙәре, элемтә ғәскәрҙәре, Һауа һәм Диңгеҙ көстәре, дәүләт сәйәси идаралығы берләшмә ғәскәрҙәре (ОГПУ) СССР-ҙың конвой һағы. 1927 йылдаң уларҙың һаны шәхси составтан 586 000 кеше тәшкил итә.
 
{{начало цитаты}}Организация вооруженных сил трудящихся есть Рабоче-крестьянская красная армия Союза ССР.<br />
Рабоче-крестьянская красная армия разделяется на сухопутные, морские и воздушные силы.<br />
В состав Рабоче-крестьянской красной армии входят также войска специального назначения: войска Объединённого государственного политического управления и конвойные войска.{{конец цитаты|источник= Статья 2., Раздел I., Закона Союза ССР «Об обязательной военной службе», Утверждён ЦИК Союза СССР, СНК Союза СССР, 13 августа 1930 г., № 42/253б}}
 
== Составы (ғәскәрҙәр төрҙәре һәм махсус службалар) ==
 
[[Файл:MarkV.jpg|thumb|РККА-ның халыҡ хужалығына ярҙамы, 1920 йыл.]]
[[Файл:Вступайте в красную конницу, 1920.jpg|thumb|«Вступайте в красную конницу!». [[Украина Совет Социалистик Республикаһы|УССР]]- ҙың плакаты, [[1920 йыл]].]]
Юл 147 ⟶ 144:
{{начало цитаты}}…'''Пехота''', являясь самым многочисленным '''родом войск''', выполняет наиболее тяжкую и ответственную боевую работу…{{конец цитаты|источник=Боевой устав пехоты РККА 1927 года<ref>[http://forums-su.com/download/file.php?id=2144657&mode=view/DSC06543.JPG Боевой устав пехоты РККА. Часть 2-я. — Издание ЦТ Наркомвоенмора и издательства «Военный Вестник», 1927.]</ref><ref>[http://photo.i.ua/user/4927661/336126/9682849/ Боевой устав пехоты РККА 1927. Фото книги.]</ref><ref>[[s:Воинские уставы#1927|Боевой устав пехоты РККА 1927 года. Часть 2.]]</ref>}}
 
1920-се йылдарҙа иң ҙур уҡсылар берәмәге уҡсылар полкы булған. Уҡсылар полкы уҡсылар батальондарынан, полк артиллерияһынан, элемтә, сапер һәм башҡа ҙур булмаған подразделениеларҙан һәм полк штабынан торған. Уҡсылар батальоны — уҡсылар һәм пулемёт роталарынан, батальон артиллерияһынан һәм батальон штабынан торған. Уҡсылар ротаһы — уҡсылар һәм пулемёт взводтарынан. Уҡсылар взводы — отделениеларҙан. Отделение  — уҡсылар ғәскәрҙәренең иң бәләкәй ойоштороу берәмәге. Ул винтовкалар, ҡул пулемёттары, ҡул гранаталары һәм гранатомет менән ҡоралланған булған<ref>[http://www.rkka.msk.ru/rbp/rbp1.shtml Руководство для бойца пехоты / Управление Боевой Подготовки ВИК РККА — Гос. воен. изд-во Наркомата обороны Союза ССР, 1940. — (Библиотечка ВИК РККА) — 535 с.]</ref>.
 
=== Артиллерия ===
Юл 181 ⟶ 178:
 
=== Инженер ғәскәрҙәре ===
 
Дивизияларҙа инженер батальондары ҡаралған була, уҡсылар бригадаларында — сапёр ротаһы. 1919 йылда махсус инженер частары булдырыла. Инженер ғәскәрҙәре менән Республиканың Ялан штабы янындағы (1918—1921 йылдарҙа — А. П. Шошин) инженерҙар инспекторы, фронттар, армиялар һәм дивизиялар инженерҙарының начальниктары етәкселек иткән. 1921 йылда ғәскәрҙәр етәкселеге Баш хәрби-инженер идаралығы ҡарамағында була. 1929 йылда штат буйынса инженер частары ғәскәрҙәрҙең бөтә төрҙәрендә булған. Бөйөк Ватан һуғышы башланғандан һуң 1941 йылдың октябрендә Инженер ғәскәрҙәренең начальник вазифаһы раҫлана. Һуғыш барышында инженер ғәскәрҙәре нығытмалар төҙөй, ҡамау һыҙыҡтарын булдыралар, миналар урынлаштыралар, ғәскәрҙәрҙең маневр үткәреүен тәьмин итәләр, дошмандың мина яландарында үткәлдәр эшләйҙәр, һыу тотҡарлыҡтарынан үткәрә, нығытмаларҙың, ҡалаларҙың штурмдарында ҡатнашалар һ. б.
 
Юл 275 ⟶ 271:
 
== Ҡорал һәм хәрби техникаһы ==
 
Ҡыҙыл Армияһының үҫеше донъялағы хәрби техниканың дөйөм тенденцияларын сағылдыра. Уларҙың иҫәбенә танк ғәскәрҙәренең һәм хәрби — һауа көстәренең формалашыуы, пехотаның механизацияланыуы һәм уның '''''мото''''' уҡсылар ғәскәрҙәренә әүерелеүе, кавалерияның тарҡалыуы, ядро ҡоралының барлыҡҡа килеүе.
 
Юл 302 ⟶ 297:
 
=== Революцион Ҡыҙыл Байраҡ ===
[[Файл:Red Army flag from the early 1920s at the Pavlodar regional museum in Kazakhstan.jpg|thumb|Граждандар һуғышы осорондағы РККА частарының береһенең революцион Ҡыҙыл Байрағы:<br />{{начало цитаты}}Империалистик армия — иҙеү орудиеһы, Ҡыҙыл Армия — азатлыҡ орудиеһы.{{конец цитаты}}]]▼
 
▲[[Файл:Red Army flag from the early 1920s at the Pavlodar regional museum in Kazakhstan.jpg|thumb|Граждандар һуғышы осорондағы РККА частарының береһенең революцион Ҡыҙыл Байрағы:<br />{{начало цитаты}}Империалистик армия — иҙеү орудиеһы, Ҡыҙыл Армия — азатлыҡ орудиеһы.{{конец цитаты}}]]
Совет хөкүмәте тапшырған революцион Ҡыҙыл Байрағы Ҡыҙыл Армияһының һәр айырым строевой часта була. Революцион Ҡыҙыл Байраҡ частың эмблемаһы, Совет өкүмәтенең беренсе талабы буйынса хәҙмәтсәндәрҙең мәнфәғәттәрен һәм революция ҡаҙаныштарын яҡлау өсөн әҙер булған уның яугирҙарының эске ойошҡанлығын күрһәтә.
 
Юл 337 ⟶ 331:
 
;Ҡулланылған әҙәбиәт һәм сығанаҡтар
;14. <small>Доклад наркома обороны СССР и начальника Генштаба РККА в ЦК ВКП(б) — И. И. Сталину — о плане развития и реорганизации РККА в 1938—1942  гг.</small>
;<small>№ 5 4/1/49559 (не позднее 29 ноября 1937  г.) № 9сс/ов</small>
{{примечания}}
 
== Әҙәбиәт ==
 
* [http://elib.shpl.ru/ru/nodes/28126-trotskiy-l-d-kak-vooruzhalas-revolyutsiya-na-voennoy-rabote-m-1923-1925-materialy-i-dokumenty-po-istorii-krasnoy-armii ''Троцкий Л. Д.'' Как вооружалась революция: (на военной работе). — М. : Высш. воен. ред. совет, 1923—1925. — в 3-х томах (Материалы и документы по истории Красной армии)]
* [http://elib.shpl.ru/ru/nodes/11222-antonov-ovseenko-v-a-stroitelstvo-krasnoy-armii-v-revolyutsii-m-1923#page/1/mode/grid/zoom/1 ''Антонов-Овсеенко В. А.'' Строительство Красной Армии в революции. — М.: Красная новь, 1923. — 59 с.]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Эшсе-Крәҫтиән_Ҡыҙыл_Армияһы» битенән алынған