Фәссәхетдинов Фәйзрахман Фәссәхетдин улы: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
27 юл:
|Викиһандыҡ =
}}
'''Фәйзрахман Фәссәхетдин улы Фәссәхетдинов''' ([[1925]]—[[2009]])  — агроном, [[Бөйөк Ватан һуғышы]]нда ҡатнашыусы, «Батырлыҡ өсөн» миҙалына лайыҡ булған.
 
== Биографияһы ==
Фәссәхетдинов Фәйзрахман Фәссәхетдин улы 1925 йылдың 24 июлендә Башҡорт АССР-ының Илсекәй ауылында Фәссәхетдин менән Мәстүрәнең күп балалы ғаиләһендә тыуа. Илсекәйҙә башланғыс мәктәпте тамамлай, артабан күрше Тирмән ете йыллыҡ мәктәбендә уҡый<ref>''Миңһылыу Абдуллина''. Атайғынам, атайым!/ Йәшлек. 19 май 2009 йыл. №  58</ref>.
 
«Башташ» колхозында төрлө эштәр башҡара: ат һабаны менән ер һөрә, келәттә ашлыҡ елгәрә, иҫәпсе эшендә лә үҙен һынай.
 
Бөйөк Ватан һуғышы тамамланғандан һуң да Совет Армияһы сафтарында бик оҙаҡ хеҙмәт итә.
 
1950 йылдың яҙында ғына тыуған ауылына әйләнеп ҡайта.
 
1953-19561953—1956 йылдарҙа Стәрлетамаҡ колхоз рәйестәрен әҙерләү ауыл хужалығы мәктәбен отличие менән тамамлай.
 
Фәйзрахман Фәссәхетдин улы 30 йылдан артыҡ [[Башҡортостан]]дың [[Салауат районы]]ндағы XXI партсъезд исемендәге колхозының баш [[агроном]]ы булып намыҫлы хеҙмәт итә.
 
== Хәрби хеҙмәте ==
1943 йылдың март айында Эшсе-Крәҫтиән Ҡыҙыл Армияһына саҡырыла. III Украин фронты армияһы составында Украина ерҙәрен дошмандан азат итеүҙә ҡатнаша. Йәш сержант башта автоматсы, артабан - — пулемётсы булып хеҙмәт итә.
Алты ай дауамында Алкин хәрби часында хәрби күнекмәләр ала. Был осорҙо ветеран бик аяныс итеп хәтергә ала: унда буласаҡ яугирҙар аслыҡтан яфалана.
53 юл:
Атайым, өлкән сержант, III Украин фронтына ҡараған 170-се уҡсылар полкы составында отделение командиры вазифаһында һуғыша.
 
Днепр йылғаһы аша тимер юл күпере емерек хәлдә була. Ары-бире терәтелгән свайҙарҙа ғына торғанлыҡтан, бер юлы тик икешәр вагонды ғына сығарып булған. Юғалтыуҙар кисереп, ғәскәрҙе ҡаршы ярға сығарып бөтәләр.
{{начало цитаты}}Вагондарҙан төшөүгә, киҫәкләп, сей ит тараттылар. Кем нисек әтмәләштерә ала, шулай итеп ризыҡланы был өлөштәрҙе. Шул саҡ, ялтырауыҡ күк төҫкә буялған тәреле немец самолёттары килеп сыҡты һәм, утлы ямғыр менән ҡойондороп, осоп үтте. Күп кенә иптәштәр, алышта ҡатнаша ла алмай, һәләк булды.{{конец цитаты}}
 
Был ваҡиғалар Урта Дон һөжүм операцияһы менән тап килә. Кәрәк булған һайын, окоптар ҡаҙып, оборонаға әҙерләнеп, өшөп-туңып, ҙур ауырлыҡтар менән үтәләр һалдаттар көҙгө юлды. Ҡыш тыны һиҙемләнһә лә, яугирҙарҙың күбеһенең өҫтөндә йоҡа гимнастёрка, шинель һәм аяҡтарында обмотка була.
60 юл:
1943 йылдың 5 декабрендә (Сталин Конституцияһы көнө) Фәйзрахмандың һул ҡалаҡ һөйәге аҫтына снаряд ярсығы инеп ултыра. Күп ҡан юғалтып өлгөргән 19 йәше менән барған йәш егетте Дружковка ҡаласығы госпиталенә алып киләләр.
 
1944 йылдың 8 апрелендә 15-се айырым мотомехбригада составында уларҙы тағы алғы һыҙыҡҡа оҙаталар. Көньяҡ Украина, Молдова ерҙәрен дошмандан азат иткән Карпат-Днепр стратегик һөжүм итеү сиктәрендәге Одесса хәрби операцияһында ҡатнаша. Көньяҡ Буг йылғаһы ярында, Тирасполь ҡалаһы ҡаршыһында оборонала ятҡанда, дауахананан һуң нығынып та өлгөрмәгән организм тағы бирешә. Яугир ҡурҡыныс диагноз - — үпкә плевриты менән тағы госпиталгә эләгә. Был юлы Одесса ҡала госпиталендә ярты йыл дауалана, һәм табиптарҙың иҫ киткес ныҡышмалылығы арҡаһында ғына тере ҡала. Бигерәк тә йәһүд милләтле өлкән йәштәге табип әбейҙе йылы итеп хәтерләй ул.<ref>''Минсулу Абдуллина''. Слово об отце./ На земле Салавата. 25 мая 2005 года. №  43</ref>
 
<!-- В декабре 1942 г. 6-я армия в составе Воронежского, с 19 декабря 1942 г.  — Юго-Западного (2-е формирование, с 20 октября 1943 г.  — 3-й Украинский) фронтов участвовала в Среднедонской наступательной операции (16-30 декабря), а в конце января  — феврале 1943 г.  — в операции по освобождению Донбасса и в отражении контрнаступления немецких войск южнее Харькова. В Донбасской операции армия прошла с боями около 250  км, освободила г. Лозовая (16 сентября) и к концу операции своим левым флангом вышла к Днепру, форсировала его и захватила плацдарм в районах Звонецкое и Войсковое.
 
Зимой и весной 1944 г. войска армии последовательно участвовали в Никопольско-Криворожской (30 января  — 29 февраля), Березнеговато-Снигиревской (6-18 марта) и Одесской наступательной операциях (26 марта  — 14 апреля).
За период с 22 по 30 сентября к Днепру вышли на 750  км фронте от Лоева до Запорожья и с ходу форсировали реку армии Центр., Воронежского, Степного и Юго-Зап. фр., захватив ряд плацдармов. К концу сентября почти полностью была освобождена Левобережная Украина. Планы нем.-фаш. командования по стабилизации фронта на Днепре были сорваны.
 
2-й этап (окт. - — дек. 1943). Развернулась упорная борьба за плацдармы. Ставка ВГК выдвинула задачу ликвидировать на левом берегу Днепра оставшиеся предмостные укрепления врага и расширить захваченные плацдармы. 12 октября перешли в наступление войска Воронежского (с 20 окт. - — 1-го Укр.) фр. на киевском направлении и 6 ноября освободили Киев (см. Киевская наступательная операция 1943).
 
Развивая наступление на Коростень, Житомир и Фастов, войска фронта продвинулись до 150  км и образовали на правом берегу Днепра Киевский стратегич. плацдарм. Попытки противника во 2-й половине ноября и декабря 1943 перейти в контрнаступление и снова овладеть Киевом не имели успеха (см. Киевская оборонительная операция 1943). В это время войска 2-го, 3-го и 4-го Украинского фронтов вели упорные сражения на Юге Украины - — на кировоградском и криворожском направлениях и в низовьях Днепра. В ходе 3 месяцев боев армии 2-го и 3-го Украинского фронтов ликвидировали Запорожский плацдарм противника, освободили Запорожье и Днепропетровск и создали на Днепре 2-й крупный плацдарм стратегического значения.
Одесская наступательная операция
Военная операция войск 3-го Украинского фронта под командованием генерала армии Р.  Я.  Малиновского, проходившая в марте - — апреле 1944 года в рамках Днепровско-Карпатской стратегической наступательной операции. Целью операции являлся разгром приморской группировки противника между реками Южный Буг и Днестр, освобождение северо-западного побережья Чёрного моря, включая город-порт Одессу и выход к линии государственной границы СССР с Румынией. -->
 
== Наградалары ==
* [[Ватан һуғышы ордены|II дәрәжә «Ватан һуғышы» ордены]] (1985)
* [[«Батырлыҡ өсөн» миҙалы (СССР)|«Батырлыҡ өсөн» миҙалы ]]
* [[«Хәрби хеҙмәттәре өсөн» миҙалы]]
* [[«1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн» миҙалы]]
82 юл:
 
== Ғаиләһе ==
Атаһы Фәссәхетдин Фәтхетдиновтың ике ҡатыны була. Фәхернисанан Ғәйнинур, Миңдәхмәт, Миңдевафа, Хәлилрахман, Мәстүрәнән Шәрифә, Фәйзрахман, Шаһиәхмәт, Сәүиә исемле ул-ҡыҙҙары тыуа. Миңдәхмәт менән Хәлилрахман Бөйөк Ватан һуғышында һәләк була.
 
Фәйзрахман Фәссәхетдин улы 1951 йылда Сафия Нәғим ҡыҙы Хәкимоваға өйләнә. Биш бала тәрбиәләп, бөтәһенә лә педагогик белем алырға ярҙам итә улар.
 
Балалары: Миңһылыу, Әғзәм, Флорида, Альфрида, Гүзәл талапсан мөхәббәткә ҡоролған мөнәсәбәттәр солғанышында дөрөҫ тәрбиә һәм тормош йүнәлеше алып үҫә.
 
{{начало цитаты}}Бик күңелсәк, тәьҫирләнеүсән, шатлыҡты ла, ҡайғыны ла йөрәге аша үткәреп, фәһем алып һәм ғибрәт итеп йәшәне атайыбыҙ. Өлгөлө шәхес булды. Ғәҙел, намыҫлы, башын ғорур йөрөтөүсе, тура һүҙле, хәстәрлекле, шәфҡәтле етәксе лә, яғымлы, шаяртып, күңел күтәреүсе атай ҙа булды ул. Ҡыҙыҡһыныусан, киң эрудициялы ине, бик күп нәфис әҙәбиәт уҡыны.{{конец цитаты}} тип хәтерләй уны балалары.
97 юл:
 
== Әҙәбиәт ==
* ''Фассахов А. Ф., Абдуллина М. Ф.'' Воины-односельчане (к 70-летию Победы), «Дизайн», 2015
* ''Минсулу Абдуллина''. Слово об отце./ На земле Салавата. 25 мая 2005 года. №  43
* ''Миңһылыу Абдуллина''. Атайғынам, атайым!/ Йәшлек. 19 май 2009 йыл. №  58
 
== Һылтанмалар ==