Фәссәхетдинов Фәйзрахман Фәссәхетдин улы: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Akkashka (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
Akkashka (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
34 юл:
«Башташ» колхозында төрлө эштәр башҡара: ат һабаны менән ер һөрә, келәттә ашлыҡ елгәрә, иҫәпсе эшендә лә үҙен һынай.
Бөйөк Ватан һуғышы тамамланғандан һуң да бик оҙаҡ хеҙмәт итә.
1950 йылдың яҙында ғына тыуған ауылына әйләнеп ҡайта.
1953-1956 йй. Стәрлетамаҡ колхоз рәйестәрен әҙерләү ауыл хужалығы мәктәбен отличие менән тамамлай.
== Хәрби хеҙмәте ==
1943 йылдың март айында Эшсе-Крәҫтиән Ҡыҙыл Армияһына саҡырыла. III Украин фронты армияһы составында Украина ерҙәрен
▲Уны 1943 йылдың мартында әрме хеҙмәтенә алалар. Алты ай Алкино хәрби часында хәрби күнекмәләр алалар. Был осорҙо атайым бик аяныс итеп хәтергә ала ине: буласаҡ яугирҙар аслыҡтан яфаланған. Ырымбур өлкәһе Платовка станцияһында урынлашҡан Краснохолм пехота училищеһына ла алып баралар. Тик унда урта белемлеләрҙе генә ҡабул иткәндәре асыҡлана.
Ниһайәт, 1943 йылдың сентябрендә 2000 һалдатты Өфө станцияһынан теплушкаларға тейәп оҙаталар.
Атайым, өлкән сержант, III Украин фронтына ҡараған 170-се уҡсылар полкы составында отделение командиры вазифаһында һуғыша.
Днепр йылғаһы аша тимер юл күпере емерек хәлдә була. Ары-бире терәтелгән свайҙарҙа ғына торғанлыҡтан, бер юлы тик икешәр вагонды ғына сығарып булған. Шулай хитланып, юғалтыуҙар кисереп, ҡаршы ярға сығып бөтәләр. “Вагондарҙан төшөүгә, киҫәкләп, сей ит тараттылар. Кем нисек әтмәләштерә ала, шулай итеп ризыҡланы был өлөштәрҙе. Шул саҡ, ялтырауыҡ күк төҫкә буялған тәреле немец самолёттары килеп сыҡты һәм, утлы ямғыр менән ҡойондороп, осоп китте. Күп кенә иптәштәр һәләк булды”. ▼
Днепр йылғаһы аша тимер юл күпере емерек хәлдә була. Ары-бире терәтелгән свайҙарҙа ғына торғанлыҡтан, бер юлы тик икешәр вагонды ғына сығарып булған. Юғалтыуҙар кисереп, ҡаршы ярға сығып бөтәләр.
▲
Был ваҡиғалар Урта Дон һөжүм операцияһы менән тап килә. Кәрәк булған һайын, окоптар ҡаҙып, оборонаға әҙерләнеп, өшөп-туңып, ҙур ауырлыҡтар менән үтәләр һалдаттар көҙгө юлды. Ҡыш тыны һиҙемләнһә лә, яугирҙарҙың күбеһенең өҫтөндә йоҡа гимнастёрка, шинель һәм аяҡтарында обмотка була.
17:29 1943 йылдың 5 декабрендә (Сталин Конституцияһы көнө) атайымдың һул ҡалаҡ һөйәге аҫтына снаряд ярсығы инеп ултыра. Күп ҡан юғалтып өлгөргән 19 йәше менән барған йәш егетте Дружковка ҡаласығы госпиталенә алып киләләр. "Табиптарға ҙур рәхмәт, аяҡҡа баҫтырҙылар. Шунда "Батырлыҡ өсөн" миҙалын тапшырғайнылар" тип һөйләгәйне атайым. .▼
1944 йылдың 8 апрелендә 15-се айырым мотомехбригада составында уларҙы тағы алғы һыҙыҡҡа оҙаталар. Көньяҡ Украина, Молдова ерҙәрен дошмандан азат иткән Одесса хәрби операцияһында ҡатнаша. Көньяҡ Буг йылғаһы ярында, Тирасполь ҡалаһы ҡаршыһында оборонала ятҡанда, дауахананан һуң нығынып та өлгөрмәгән организм, еүеш һалҡын окоптарҙың кире тәьҫиренәндер, тағы бирешә. Атайым ҡурҡыныс диагноз - үпкә плевриты менән тағы госпиталгә эләгә. Был юлы Одесса ҡала госпиталендә ярты йыл дауалана, һәм табиптарҙың иҫ киткес ныҡышмалылығы арҡаһында ғына тере ҡала. Бигерәк тә йәһүд милләтле өлкән йәштәге табип әбейҙе йылы итеп хәтерләй ине атайым. Үҙен ғәйепле һанап аҡланғандай: - Бына шул сир арҡаһында Румынияны, Сербияны азат итеүҙә ҡатнаша алманым инде, - ти ине ул, көрһөнөп. Һәм өҫтәп ҡуйыр ине: - Һеҙҙең өсөн, тыуасаҡ балаларым өсөн, йәшәргә тейеш булғанмындыр, ахыры.▼
▲Стәрлетамаҡ колхоз рәйестәрен әҙерләү ауыл хужалығы мәктәбен отличие менән тамамлап, Фәйзрахман Фәссәхетдин улы 30 йылдан артыҡ ғүмерен Салауат районындағы XXI партсъезд исемендәге колхоздың баш агрономы булып намыҫлы хеҙмәт итте.
Бик күңелсәк, тәьҫирләнеүсән, шатлыҡты ла, ҡайғыны ла йөрәге аша үткәреп, фәһем алып һәм ғибрәт итеп йәшәне атайыбыҙ. Өлгөлө шәхес булды. ғәҙел, намыҫлы, башын ғорур йөрөтөүсе, тура һүҙле, хәстәрлекле, шәфҡәтле етәксе лә, яғымлы, шаяртып, күңел күтәреүсе атай ҙа булды ул. Ҡыҙыҡһыныусан, киң эрудициялы ине, бик күп нәфис әҙәбиәт уҡыны.▼
▲
▲1944 йылдың 8 апрелендә 15-се айырым мотомехбригада составында уларҙы тағы алғы һыҙыҡҡа оҙаталар. Көньяҡ Украина, Молдова ерҙәрен дошмандан азат иткән Одесса хәрби операцияһында ҡатнаша. Көньяҡ Буг йылғаһы ярында, Тирасполь ҡалаһы ҡаршыһында оборонала ятҡанда, дауахананан һуң нығынып та өлгөрмәгән организм
<!-- В декабре 1942 г. армия в составе Воронежского, с 19 декабря 1942 г. — Юго-Западного (2-е формирование, с 20 октября 1943 г. — 3-й Украинский) фронтов участвовала в Среднедонской наступательной операции (16-30 декабря), а в конце января — феврале 1943 г. — в операции по освобождению Донбасса и в отражении контрнаступления немецких войск южнее Харькова. В Донбасской операции армия прошла с боями около 250 км, освободила г. Лозовая (16 сентября) и к концу операции своим левым флангом вышла к Днепру, форсировала его и захватила плацдарм в районах Звонецкое и Войсковое.
Юл 57 ⟶ 63:
За период с 22 по 30 сент. к Днепру вышли на 750 км фронте от Лоева до Запорожья и с ходу форсировали реку армии Центр., Воронежского, Степного и Юго-Зап. фр., захватив ряд плацдармов. К кон. сент. почти полностью была освобождена Левобережная Украина. Планы нем.-фаш. командования по стабилизации фронта на Днепре были сорваны.
2-й этап (окт. - дек. 1943). Развернулась упорная борьба за плацдармы. Ставка ВГК выдвинула задачу ликвидировать на лев. берегу Днепра оставшиеся предмостные укрепления врага и расширить захваченные плацдармы. 12 окт. перешли в наступление войска Воронежского (с 20 окт. - 1-го Укр.) фр. на киевском направлении и 6 нояб. освободили Киев (см. Киевская наступательная операция 1943). Развивая наступление на Коростень, Житомир и Фастов, войска фронта продвинулись до 150 км и образовали на правом берегу Днепра Киевский стратегич. плацдарм. Попытки пр-ка во 2-й пол. нояб. и дек. 1943 перейти в контрнаступление и снова овладеть Киевом не имели успеха (см. Киевская оборонительная операция 1943). В это время войска 2-го, 3-го и 4-го Укр. фр. вели упорные сражения на Ю. Украины - на кировоградском и криворожском направлениях и в низовьях Днепра. В ходе 3 мес. боев армии 2-го и 3-го Укр. фр. ликвидировали Запорожский плацдарм пр-ка, освободили Запорожье и Днепропетровск и создали на Днепре 2-й крупный плацдарм стратегич. значения
Военная операция войск 3-го Украинского фронта под командованием генерала армии Р. Я. Малиновского, проходившая в марте - апреле 1944 года в рамках Днепровско-Карпатской стратегической наступательной операции. Целью операции являлся разгром приморской группировки противника между реками Южный Буг и Днестр, освобождение северо-западного побережья Чёрного моря, включая город-порт Одессу и выход к линии государственной границы СССР с Румынией. -->
== Наградалары ==
* [[Ватан һуғышы ордены|II дәрәжә «Ватан һуғышы» ордены]] (1985)
* [[Батырлыҡ өсөн]] миҙалы
* [[Хәрби ҡаҙаныштары өсөн]]
* [[1941-1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн]]
* [[Отличный пулемётчик]] билдәһе
== Ғаиләһе ==
Фәйзрахман Фәссәхетдин улы 1951 йылда Сафия Нәғим ҡыҙына өйләнә.
Биш бала тәрбиәләп, бөтәһенә лә педагогик белем алырға ярҙам итә.
Талапсан ҙур мөхәббәткә ҡоролған мөнәсәбәттәр солғанышында дөрөҫ тәрбиә һәм тормош йүнәлеше алып үҫә.
▲{{начало цитаты}}Бик күңелсәк, тәьҫирләнеүсән, шатлыҡты ла, ҡайғыны ла йөрәге аша үткәреп, фәһем алып һәм ғибрәт итеп йәшәне атайыбыҙ. Өлгөлө шәхес булды.
== Сығанаҡтар ==
Юл 70 ⟶ 86:
== Әҙәбиәт ==
* ''Фассахов А.Ф., Абдуллина М.Ф.'' Воины-односельчане (к 70-летию Победы), «Дизайн», 2015
* ''Минсулу Абдуллина''. Слово об отце./ На земле Салавата. 25 мая 2005 года. № 43
* ''Миңһылыу Абдуллина''. Атайғынам. атаҡайым.../ Йәшлек. 19 май 2009 йыл. № 58
== Һылтанмалар ==
* [https://www.pobediteli.ru/russia/povolzhye/bashkortostan/f/fas-fen/index.html «Еңеүселәр» китабынан]
| |||