|
[[Файл:Tagore Gandhi.jpg|thumb|right|Тагор менән Ганди, 1940 йыл]]
Тагорҙың күп һанлы һәм халыҡ-ара сәйәхәттәре уны кешеләрҙе төрлөсә бүлеүҙең өҫтөн-мөҫтөн генә булыуында инандыра. 1932 йылдың майында ул Ираҡ сүллегендә бедиундарҙың лагерында булғанда, юлбашсы уға: «Бәйғәмбәребеҙ һүҙенән һәм ғәмәленән бер генә кеше лә зыян күрмәгән кеше генә ысын мосолман, тине», - — ти. Һуңынан тагор үҙенең көндәлегендә: «Мин уның һүҙҙәрендә эске гуманлылыҡ тауышын айыра башланым», - — тип билдәләй{{sfn|Dutta, Robinson|1995|p=317}}. Ул ортодоксаль диндәрҙе етди өйрәнеп, Гандиҙың 1934 йылдың 15 ғинуарында меңдәрсә кешенең ғүмерен өҙгән Бихарҙағы ер тетрәүҙе тейелгеһеҙҙәр кастаһын йәберләгән өсөн юғарынан төшөрөлгән яза, тиеүе өсөн шелтәләй{{sfn|Dutta, Robinson|1995|pp=312—313}}. Ул Калькутталағы хәйерселек эпидемияһына, Бенгалиялағы социоиҡтисадтың төшөүенә ҡайғыра. Был хаҡта ул үҙенең мең юллыҡ рифмаланмаған поэмаһында яҙа. Уның нигеҙендә Рей Сатьяджит «Апур Сансар (Мир Апу)» фильмын төшөрә{{sfn|Dutta, Robinson|1995|pp=335—338, 342}}. Тагор тағы бик күп әҫәрҙәр яҙа, улар 15 томға туплана. Улар араһында «Снова» («Punashcha», [[1932 йыл]]), «Последняя октава» («Shes Saptak», [[1935 йыл]]) һәм «Листья» («Patraput», [[1936 йыл]]) прозалағы поэмалары бар. Ул стиль менән тәжрибә үткәрә, прозалағы йырҙар һәм «Читрангада» («Chitrangada», [[1914 год|1914]]),<ref name=chit>{{cite web|url=http://www.gutenberg.org/etext/2502|title=Chitra|publisher=Gutenberg.org|date=2001-02-01|accessdate=2010-03-20|archiveurl=https://www.webcitation.org/60pvoO7Gh|archivedate=2011-08-10}}</ref> «Шьяма» («Shyama», [[1939 год|1939]]) һәм «Чандалика» («Chandalika», 1938) кеүек бейеү-пьеса ижад итә. Тагор «Дуи Бон» («Dui Bon», [[1933 йыл]]), «Маланча» («Malancha», [[1934йыл]]) һәм «Четыре части» («Char Adhyay», [[1934 йыл]]) романдарын яҙа. Ғүмеренең һуңғы йылдарында фән менән ҡыҙыҙҡһына.«"Наша Вселенная»" («Visva-Parichay», [[1937 йыл]]) тип аталған эсселар йыйынтығын яҙа. Уның биологиялағы, физикалағы һәм астрономиялағы тикшеренеүҙәре шиғриәттә сағылыш таба һәм бик йыш натрулаизмға ҡорола һәм уның тәбиғәт ҡанундарына ихтирамын сағылдыра. Тагор ғалимдар тураһында яҙып, ғилми процеста ҡатнаша. Уның яҙмаларының ҡайһы берҙәре «Си» («Se», [[1937 йыл]]), «Тин Санги» («Tin Sangi», [[1940 йыл]]) һәм «"Гальпасальпа»"ла («Galpasalpa», [[1941 йыл]]) баҫыла<ref name=ASB>{{citation |title=Tagore, Rabindranath |work=[[Banglapedia]] |publisher=Asiatic Society of Bangladesh |url=http://banglapedia.search.com.bd/HT/T_0020.htm |accessdate=13 August 2009}}</ref>.
Тагорҙы һуңғы 4 йылында хроник сирҙәр борсой һәм ул ике тапҡыр оҙаҡ итеп ауырый. Улар 1937 йылда иҫтән яҙып ҡолағандан һәм оҙаҡ ваҡыт йәшәү менән үлем араһында комала булғанда башлана. Шундай уҡ күренеш 1940 йылда ҡабатлана һәм шунан һуң ул ныҡлап йүнәлә алмай. Ошо йылдарҙа яҙылған шиғриәте уның оҫталығы образы булып тора һәм үлемдән хәүефләнеүе менән айырылып тора{{sfn|Dutta, Robinson|1995|p=338}}<ref name=IANS_2005>{{citation |year=2005 |title=Recitation of Tagore's poetry of death |periodical=Hindustan Times |publisher=Indo-Asian News Service}}</ref>.Оҙайлы ауырыуҙан һуң 1941 йылдың 7 авгусында Тагор Джорасанко биләмәһендә вафат була.{{sfn|Dutta, Robinson|1995|pp=363, 367}}. Уны барлыҡ бенгаль телле донъя илап оҙата<ref>{{citation |title=68th Death Anniversary of Rabindranath Tagore |date= 7 August 2009 |periodical=The Daily Star (Bangladesh) |location=Dhaka |url=http://www.thedailystar.net/newDesign/news-details.php?nid=100259 |accessdate=13 August 2009}}</ref>. Уны иң һуңғы булып Амия Кумар Сен күрә һәм диктофонға уның һуңғы поэмаһын яҙҙырта. Һуңынан уның ҡараламаһы Калькутта музейына тапшырыла. Һинд математигы, профессора Прасанта Чандра Махаланобис иҫтәлектәрендә, Тагор нацистик Германия һәм [[СССР]] араһында һуғыш башланыуға көйөнә, фронт яңылыҡтары менән танышып тора һәм ңлер көнөндә нацизмды еңеүгә ныҡлы ышаныс белдерә{{sfn|Гнатюк-Данильчук|1961|с=59—60}}.
=== Сәйәхәттәре ===
|
