Елгәргес: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Ук}}
 
[[FileФайл:Веялка. Кугарчинский район, дер. Сирбай. Вт. пол. 1940-х.jpg|280пкс| thumb|Елгәргестә. Күгәрсен районы .Сирбай ауылы. 1940-сы йылдар]]
 
'''Елгәргес'''  {{lang-ru|Ве́ялка}}  — [[иген культуралары|игенде]] [[Кәбәк|кәбәгенән]] таҙарта торған [[Ауыл хужалығы|ауыл хужалығы]] машинаһы. Шулай уҡ елгәргән ваҡытта иген ҡоротҡос [[бөжәктәр]]ҙән дә таҙара. Иген культураларын урып-йыйыу процессы тамланғас, һуҡтырғас, елгәреүгә тотоналар.
 
Ябай ысул менән елгәргән ваҡытта иген көрәк (һоҫҡо)ярҙамында һауаға сөйөлә, орлоҡ кире аҫҡа төшә, ә кәбәкте ел ситкә осора.
11 юл:
== Тарихы ==
[[Файл:C+B-Agriculture-Fig12-Winnowing.PNG|thumb|left|150px|Боронғо Мысырҙа иген елгәреү өсөн махсус һоҫҡолар.]]
 
=== Ҡытай ===
[[Файл:Winnowing machine.jpg|thumb|right|190px|Ҡытай елгәргесе. ''Тяньгун Кайу'' энциклопедияһынан, 1637  йылда баҫылған]]
Боронғо Ҡытайҙа тәүге тапҡыр вентиляторы әйләнеп, кәбәкте осороп торған елгәргес ҡулланылған. Был хаҡта 1313 йылда Ҡытайҙа тәүге китап баҫтырып сығарған '''''Ван Чжэнь''''' ауыл хужалығы тураһында «''Нун Шу''» тигән йыйылма хеҙмәтендә яҙған<ref>[http://www2.tu-berlin.de/~china/deutsch/abstracts/Vogel.html The Question of the Transmission of the Rotary Winnowing Fan from China to Europe: Some New Findings] {{Wayback|url=http://www2.tu-berlin.de/~china/deutsch/abstracts/Vogel.html |date=20080204223705 }}, Hans Ulrich Vogel, 8th International Conference on the History of Science in China</ref>
 
=== Европа ===
Нортумберлендтағы [[Сакстар|саксон]] ауылдарында, мәҫәлән, монах Беда ({{lang-la2|Beda Venerabilis}}) һүрәтләгән Ад Джефринда (хәҙерге Йиверинг) ауылында үткәрелгән ҡаҙыныу эштәрендә <ref>Münzenberg, Hessen. Chapel and Palas (G.Binding, Burg Münzenberg, 1962)</ref> үтәләй ел өрөп торһон өсөн ике яҡ остан ишектәр ҡуйып эшләнгән амбарҙар табылған<ref> M.W.Thompson, The Rise of the Castle, (Cambridge University Press, 1991), 5-6.</ref>
 
Европала 1700 йылдарға тиклем ҡытай техникаһы ҡулланылмай<ref>[http://www.antiquefarmtools.info/page3.htm Broadcasting and winnowing], Antique Farm Tools</ref> "«Диңгеҙ вентиляторы"» тип атала башлаған елгәргестәрҙе 1720 йылдар арауығында голланд диңгеҙселәре Европаға алып ҡайта. Яҡынса шул уҡ ваҡытта шведтар ошондай уҡ өлгөләрҙе килтерә <ref> Robert Temple, The Genius of China, p. 24 </ref>
 
1737 йылда Роксбургширҙағы Каверс имениеһында фермер Эндрю Роджер кукуруз елгәргесе уйлап таба. Уның менән Шотландияла был ғаилә күп йылдар дауамында уңышлы сауҙа итә. Ҡайһы бер дин әһелдәре иһә яһалма ел Хоҙайға ҡаршы барыу, был гонаһлы ғәмәл тип белдерә<ref>Chambers, Robert (1885). ''Domestic Annals of Scotland''. Edinburgh : W & R Chambers. p. 397.</ref>
 
=== Грек мифологияһында ===
 
 
Елгәргес һоҫҡо (''liknon'') [[Дионис]] йола ғөрөф-ғәҙәтендә һәм Элевсин мистерияларында һүрәтләнгән<ref>Harrison, ''Prolegomean to the Study of Greek Religion'', 3rd ed. (1922:159).</ref>
 
== Ҡарағыҙ ==
 
* [[w:ru:Молотилка|Молотилка]]
* [[w:ru:Крупорушка|Крупорушка]]
Юл 35 ⟶ 33:
{{примечания}}
 
== Әҙәбиәт ==
{{книга |автор=Устинов А. Н. |заглавие=Сельскохозяйственные машины |ответственный= |ссылка= |место= |издательство=Академия |год=2012 |том= |страниц=270 |страницы= |isbn=978-5-7695-9287-4}}
 
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Елгәргес» битенән алынған