Ҡан: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Һәҙиә (фекер алышыу | өлөш) |
Һәҙиә (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
3 юл:
Ҡан — организмдың тоташтырғыс туҡымаһы төрҙәренең береһе булып тора. Уның төп өлөшөн шыйыҡ хәлдәге күҙәнәк-ара
матдә — '''плазма''' тәшкил итә.
'''Плазмала ҡан күҙәнәктәре (ҡан тәнсәләре)''' — эритроциттар, лейкоциттар һәм ҡан пластинкалары — тромбоциттар була.
Умыртҡалыларҙың ҡаны ҡыҙыл төҫтә. Төҫө эритроциттаҙағы кислородты бәйләүсе гемоглобинға бәйле. Кешенең кислородҡа байыған ҡаны (артериаль ҡан) асыҡ ҡыҙыл төҫтә, ә кислородһыҙ ҡан (веноз) ҡарағусҡыл ҡыҙыл төҫтә була.
Йомшаҡ тәнлеләр (моллюскылар) һәм
Дөйөм алғанда, ирҙәрҙең ҡаны уртаса 5,2 л, ҡатын-ҡыҙҙарҙыҡы — 3,9 л, яңы тыуғандарҙыҡы — 200—350 мл тирәһе
[[Организм]]да булған ҡан миҡдары тән массаһының— 6—8 % -ын тәшкил итә.
Ҡан яһаусы ағзалар булып һөйәктең ҡыҙыл кимек матдәһе, тимус, лимфатик төйөндәр һәм талаҡ тора.▼
▲'''Ҡан яһаусы ағзалар булып''' һөйәктең ҡыҙыл кимек матдәһе, тимус, лимфатик төйөндәр һәм талаҡ тора.
Биологиның ҡанды өйрәнеүсе бүлеге гематология тип атала.▼
▲Биологиның ҡанды өйрәнеүсе бүлеге '''гематология''' тип атала.
== Составы ==
Юл 21 ⟶ 25:
[[Йөрәк]]тең ритмик ҡыҫҡарыуы нәтижәһендә ҡан әйләнеше булдырыла. Ҡан система буйлап ҡан тамырҙары буйынса хәрәкәт итә. Гистобиологик барьер булыу сәбәпле ҡан башҡа тән туҡымалары менән тәьҫир итешмәй.
#'''[[Лейкоциттар]]''' — төҫһөҙ күҙәнәнәктәр. Улар [[организм]]ға килеп ингән сит өлөшсәләрҙе эләктереп ала һәм үҙләштереп һаҡлау функцияһын башҡара.
#'''Эритроциттарҙа''' гемоглобин тигән махсус матдә була. Ул кислородты еңел генә үҙенә ҡушырға һәм бирергә һәләтле.
#Бынан тыш ҡанда лейкоциттар һәм эритроциттарҙан тыш, ҡан пластинкалары — '''тромбоциттар''' була. Улар ҡан системаһы йәрәхәтләнгәндә һәм ҡан аҡҡанда ҡандың ойошоуын тәьмин итәләр.
[[Умыртҡалылар|Умыртҡалы]] йылы ҡанлы хайуандарҙың ҡаны тән температураһын көйләүгә булышлыҡ итә.
Һыуҙа йәшәүсе [[балдаҡлы селәүсендәр]] һәм [[моллюскылар]]ҙың ҡаны составы буйынса диңгеҙ һыуына яҡын. Унда лейкоциттар һәм эритроциттар аҙ. Ҡоро ерҙә йәшәгән хайуандарҙың ҡанында был күҙәнәктәр һаны арта.
{{Врезка
|