Амазонка: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
26 юл:
Бассейн майҙаны ,Токантинс ҡушылдығын иҫәпкә алғанда — 7180 мең км²<ref name=":0" />. Был Уругвай һәм Паран йылғалары бассейндарынан шаҡтай артыҡк (4140 мең км²) һәм Конго (яҡынса 3700 мең км²).
 
2011 йылда Бөтә донъя конкурсы нәтижәләре буйынса Амазонка донъяның ете мөғжизәһе тип билдәләнде<ref>{{cite web|url = https://www.new7wonders.com New7wonders.com |title = New7wonders.com |author = |date = |website = www.new7wonders.com |accessdate = 2018-11-29 |lang = }}</ref>..
 
Амазонка бассейнының иң ҙур өлөшө Бразилияла, көньяҡ-көнбайыш өлөшө Боливия, Перу, Эквадор һәм Колумбияла. Күпселек өлөшө Амазонка түбәнлеге буйынса экватор йүнәлешендә ағып,
33 юл:
Амазонканы күп һанлы ҡушылдыҡтар туйындыра; 20 ҡушылдыҡтың оҙонлоғо 1500 км-ҙан артыҡ түгел. Иң эре ҡушылдыҡтары уң яҡтан - Журуа, Пурус, Мадейра, Тапажос, Шингу, Токантинс; һул яҡтан - Иса, Жапура, Риу-Негру.
 
Бразилия Милли обсерваторияһының геофизика департаменты мәғлүмәттәре буйынса, Амазонка менән бер йүнәлештә, әммә 4 км тирәнлектә ер аҫты һыуҙары мелән туйына торған Хамза (Hamza) йылгаһы аға. Уның ағымы 3 мең м³/с[6] тип билдәләнә.
 
Һыуҙың уртаса йыллыҡ сығымы 7280 км³ (яҡынса 230 мең м³/с) (70 тән алып 300 мең м³/с -ҡа тиклем һәм күберәк). Был бөтә донъя океанына ҡоя торған бөтә йылғаларҙың дөйөм ағымының 18 %- ын тәшкил итә. Амазонка йыл буйы мул һыулы, сөнки ағымдың миҙгелле тирбәләнеше уның уң һәм һул ҡушылдыҡтарында ямғырҙар осоро етеү менән тигеҙләшә. Тотороҡло аҡымы 900 млн тоннаға яҡын. Һыу күтәрелештәре йылға буйлап 1000 км самаһы бейеклеккә үтеп керә. Инешенең бейеклеге диңгеҙ өҫтө тигеҙлегенән 110 м. Йылғаның ауышлығы — 0,016 м/км.
 
Амазонка һәм уның ҡушылдыҡтары 25 мең км-ҙан артыҡ оҙонлоҡтағы эске һыу юлдарының донъялағы иң эре һык системаларының береһен барлыҡҡа килтерә.
{{geo-stub}}
[[Категория:Йылғалар]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Амазонка» битенән алынған