«Мәскәүҙе обороналаған өсөн» миҙалы: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
"Медаль «За оборону Москвы»" битен тәржемә итеп төҙөлгән
 
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Ук}}
'''«Мәскәүҙе обороналаған өсөн»''' '''миҙалы''' СССР Юғары советы президимиуның 1944 йылдың 1 майындағы ""Мәскәүҙе«„Мәскәүҙе обороналаған өсөн"өсөн“ мизалы булдырыу"» исемеле Указына ярашлы булдырыла. [https://ru.wikisource.org/wiki/Указ%20Президиума%20ВС%20СССР%20от%201.05.1944%20об%20учреждении%20медали%20«За%20оборону%20Москвы» т]Миҙал һүрәтенең авторы  — рәссам Н.  И.  Москалев.
 
== Миҙал тураһындағы Положение ==
'''«Мәскәүҙе обороналаған өсөн» миҙалы''' менән Мәскәү оборонаһы ҡатнашыусылары бүләкләнә:
 
* 1941 йылдың 19 октябрҙән алып 1942 йылдың 25 ғинуарына тиклемге осорҙа айҙан кәм булмаған ваҡыт Мәскәү оборонаһында ҡатнашҡан Совет Армияһының бөтә хәрбиҙәре һәм ялланып эшләүсе составы һәм НКВД ғәскәрҙәре;
* 1941 йылдың 19 октябрҙән алып 1942 йылдың 25 ғинуарына тиклемге осорҙа айҙан кәм булмаған ваҡыт Мәскәү оборонаһында туранан-тура ҡатнашҡан граждан халҡы ;
* ПВО-ның Мәскәү зонаһы һәм МПВО частары хәрбиҙәре, шулай уҡ граждандар  — иң әүҙем ҡатнашыусы менән һауа һөжүменә ҡаршы оборона буйынса 1942 йылдың 25 ғинуарында Мәскәүҙә баш 1941 йылдың 22 июлендә;
* Оборона рубеждарын һәм Резерв фронтының, Можайск, Подольск һәм Мәскәү обводы ҡоралмаларын төҙөүҙә әүҙем ҡатнашҡан Мәскәү һәм [[Мәскәү өлкәһе|Мәскәү өлкәһенең]] граждан халҡы һәм хәрбиҙәрен;
* Мәскәү ҡалаһының партизандары һәм һәм өлкәһендә әүҙем ҡатнаша оборона партизан-батыр [[Тула]] герой-ҡаланы обороналауҙа әүҙем ҡатнашыусылар
 
«Мәскәүҙе обороналаған өсөн» миҙалы күкрәктең һул яғында йөрөтөлә һәм СССР-ҙың башҡа миҙалдары һәм ордендары булған осраҡта «Ленинградты обороналаған өсөн» миҙалынан һуң урынлаштырыла.
 
Тәүге тапҡыр «Мәскәүҙе обороналаған өсөн» миҙалы 1944 йылдың 20 июлендә тапшырыла. Уны [[Сталин Иосиф Виссарионович|И.  В.  Сталин]] миҙал менән бергә 000001-се һанлы танытмаһын тапшыралар.
 
1995 йылдың 1 ғинуарына ҡарата «Мәскәүҙе обороналаған өсөн» миҙал менән яҡынса '''1 600 028''' кеше бүләкләнә.
 
== Миҙалдың тасуирламаһы ==
«Мәскәүҙе обороналаған өсөн» миҙал баҡыр иретмәһенән эшләнә һәм 32  мм диаметрлы теүәл түңәрәк формала була.
 
Миҙалдың алғы яғында -  — кремль диуары. Кремль диуары фонында Т-34 танкы һүрәтләнгән, танк өҫтөндә - — яугирҙар төркөмө. Миҙалдың һул яҡ өлөшөндә Минин һәм Пожарский һәйкәле һүрәте, миҙалдың уң яҡ өлөшөндә - — манара һүрәте.
 
Кремль диуары өҫтөндә флаг менән Хөкүмәт йорто бинаһыкөмбәҙебинаһының көмбәҙе күренә, флагта  — ураҡ һәм сүкеш. Көмбәҙ өҫтөндә  — самолеттар силәэттарысилуэттары. Миҙалдың өҫкө өлөшөндә түңәрәк буйлап  — «ЗА ОБОРОНУ МОСКВЫ» яҙыуы. Аҫҡы өлөшөндә түңәрәк буйлап  — лавр тажы, уның аҫҡы ботаҡтары эргәһендә биш осло йондоҙ. Миҙалдың алғы яғы түңәрәк буйлап ҡаймаланған.
 
Миҙалдың кире яғында -"«ЗА НАШУ СОВЕТСКУЮ РОДИНУ» яҙыуы. Һүрәт өҫтөндә -  — ураҡ һәм сүкеш.
 
Бөтә яҙыуҙар һәм һүрәттәр ҡабарынҡы итеп эшләнгән.
 
Миҙал элмәк һәм дүңгәләк ярҙамында биш мөйөшлө ҡалып менән тоташтырыла. Ҡалып 24  мм киңлеге булған [[ебәк]] муар таҫма менән уратылған. таҫмала өс йәшкел-һары (зәйтүн) төҫтәге 3 мм-лыҡ өс буй һәм һәр береһе 4-әр мм-лыҡ ике ҡыҙыл буй. Таҫманың ситтәре тар ҡыҙыл буйҙар менән ҡаймаланған.
 
== Иҫкәрмәләр ==
{{Иҫкәрмәләр}}
 
== Әҙәбиәт ==
 
* {{Китап|автор=Володин А. Н., Мерлай Н. М.|заглавие=Медали СССР|место=СПб.|издательство=Печатный двор|год=1997|страницы=82—83|isbn=5-7062-0111-0|ref=Володин, Мерлай}}
* {{Китап|автор=Колесников Г. А., Рожков А. М.|заглавие=Ордена и медали СССР|место=Мн.|издательство=Народная асвета|год=1986|страницы=75—76|isbn=|ref=Колесников, Рожков}}
 
== Һылтанмалар ==
 
* [http://mondvor.narod.ru Медали и ордена СССР]
* [http://onagradah.ru/medal-za-oboronu-moskvy/ Медаль «За оборону Москвы» на портале Онаградах.ру]