«Сталинградты обороналаған өсөн» миҙалы: өлгөләр араһындағы айырма

'''«Сталинградты обороналаған өсөн»''' миҙалы [https://ru.wikisource.org/wiki/Указ%20Президиума%20ВС%20СССР%20от%2012.12.[1942%20об%20учреждении%20медалей%20за%20оборону%20Ленинграда,%20Одессы,%20Севастополя%20и%20Сталинграда 1942йыл]]дың йылдың[[22 декабрь|22 декабрендәге]] [[СССР-ҙың Юғары СоветыПрезидиумыСоветы]] Президиумы указына] ярашлы булдырыла. Миҙал һүрәтенең авторы  — рәссам Н.  И.  Москалев.

«Сталинградты обороналаған өсөн» миҙалы менән Сталинградты обороналауҙа ҡатнашҡан бөтә яугирҙар бүләкләнә  — Ҡыҙыл Армия хәрбиҙәре, Хәрби-Диңгеҙ Флоты һәм НКВД ғәскәрҙәре, шулай уҡ туранан-тура оборалауҙа ҡатнашҡан граждандар. 1942 йылдың 12 июленән алып 19 ноябргә тиклемге осор Сталинградты обороналаған осор тип һанала.

«Ленинградты обороналаған өсөн», «Одессаны обороналаған өсөн», «Севастополде обороналаған өсөн» һәм «Сталинградты обороналаған өсөн» миҙалдары биш мөйөшлө ҡалыпта йөрөтөү өсөн раҫланған тәүге совет наградалары бүла. наградаһына беренсе булып совет, пятиугольный на колоде йөрөтөү өсөн ойошторола. Башта уларҙы күкрәктең уң яғында йөрөтөү ҡаралған була, һуңынан, 1943 йылдың 19 июнендәге Указға ярашлы ҡалаларҙы обороналаған өсөн миҙалдар күкрәктең һул яғында, башҡа наградалар менән бер рәттән, йөрөтөү ҡарала. «Сталинградты обороналаған өсөн» миҙалы күкрәктң күкрәктең һул яғында, "«Севастополде обороналаған өсөн» миҙалынан һуң, йөрөтөлә.

00001 -се һанлы танытма менән «Сталинградты обороналаған өсөн» миҙалы 64-се армия командующийы М.  С.  Шумиловҡа тапшырыла. Шулай уҡ тәүгеләрҙән булып 1943 йылдың 1 июнендә партия һәм совет хеҙмәткәрҙәре бүләкләнә: 00014-се һанлы миҙал менән - — Сталинград ҡала башҡарма комитеты рәйесе Д.  М.  Пигалев, 00022-се һанлы миҙал менән -Сталинград өлкә башҡарма комитеты рәйесе И.  Ф.  Зименков, 00026-ы һанлы миҙал менән - — ВКП(б) өлкә комитеты секретары И.  И.  Бондарь бүләкләнәләр{{Sfn|Сталинградская битва: энциклопедия|2012}}.

1995 йылдың 1 ғинуарына ҡарата «"Сталинградты обороналаған өсөн»"миҙал менән яҡынса '''{{S|759 560}}''' кеше бүләкләнгән.

«Сталинградты обороналаған өсөн» миҙалды булдырған саҡта уны тутыҡмаусы ҡоростан эшләргә тейеш булғандар, әммә 1943 йылдың 27 мартындағы ҡарар менән әлеге материал еҙгә алмаштырыла<ref>[https://ru.wikisource.org/wiki/Страница:Sbornik%20zakonov%201938-1956.djvu/312 Постановление Президиума Верховного Совета СССР от 27 марта 1943 г. „О«О медалях «За„За оборону Ленинграда»Ленинграда“, «За„За оборону Одессы»Одессы“, «За„За оборону Севастополя»Севастополя“ и «За„За оборону СталинградаСталинграда“»“].</ref>. Миҙал 32  мм диаметрлы түңәрәк формала.

Миҙалдың алғы яғында  — винтовкаларҙы алға эйеп тотҡан бер төркөм һалдаттар һүрәте. Төркөм өҫтөндә, миҙалдың уң яғынан, елберләп торған байраҡ , ә һул яҡтан танкылар һәм бер-бер артлы осоп барыусы самолеттар һүрәте. Миҙалдың өҫкө өлөшөндә, яугирҙар төркөмө өҫтөндә -  — биш осло йондоҙ һәм миҙал тирәләй «ЗА ОБОРОНУ СТАЛИНГРАДА» яҙыуы. Миҙалдың алғы яғы ҡабарынҡы күтәрмә менән ҡаймаланған.

Миҙалдың кире яғында - — «ЗА НАШУ СОВЕТСКУЮ РОДИНУ» яҙыуы. Яҙыу өҫтөндә ураҡ менән сүкеш һүрәтләнгән.

Миҙал биш мөйөшлө ҡалыпҡа элмәк һәм дүңгәләк ярҙамында тоташтырыла. Ҡалып киңлеге 24  мм булған [[ебәк]] муар таҫма менән уратылған. Башта таҫма уртаһынан 8 мм-лыҡ ҡыҙыл буй үткән буҙ төҫтә булырға тейеш тип раҫлана, әмәм 1943 йылдың 19 июнендәге Указға ярашлы таҫманың төҫө үҙгәртелә, яңы таҫманың төҫө һарғылт-йәшел (зәйтүн) төҫөндә, уның уртыһанан киңлеге 2  мм булған ҡыҙыл буй үтә <ref>[https://ru.wikisource.org/wiki/Страница:Sbornik%20zakonov%201938-1956.djvu/338 Указ Президиума Верховного Совета СССР от 19 июня 1943 г. «Об утверждении образцов и описания лент к орденам и медалям СССР и правил ношения орденов, медалей, орденских лент и знаков отличия».]</ref>.

* Володин А. Н., Мерлай Н.  М.  Медали СССР. — СПб.: Печатный двор, 1997. — С.  65—68. — 301  с. — 3000 экз. — <nowiki>ISBN 5-7062-0111-0</nowiki>.

* Сталинградская битва. Июль 1942 — февраль 1943: энциклопедия / под ред. М.  М.  Загорулько. — 5-е изд., испр. и доп. — Волгоград: Издатель, 2012. — С.  371. — 800  с.