Һандуғас: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
"Хандугас" битен тәржемә итеп төҙөлгән
1 юл:
'''«Һандуғас»''' ({{Lang-ba|Һандуғас}} — һандуғас) — киң танылыу алған башҡорт халыҡ йыры, [[оҙон көй]].
{{Taxobox
| name = Һандуғас
| image file = Luscinia svecica volgae.jpg
| image descr = Варакушка (''[[Luscinia svecica]] volgae'')
| regnum = Хайуандар
| phylum = [[Хордалылар]]
| classis = [[Aves|Ҡоштар]]
| ordo = [[Турғай һымаҡтар]]
| familia = [[Muscicapidae|Мухоловковые]]
| genus = '''Һандуғастар'''
| latin = {{btname|Luscinia|T. Forster, 1817}}
| section name =
| section text =
 
«Һандуғас» йыры беренсе тапҡыр XX быуаттың 30-сы йылдары аҙағында яҙып алына.
| wikispecies = Luscinia
| commons = Luscinia
| itis = 179817
| ncbi = 52791
}}
[[Рәсем:Luscinia megarhynchos Istria 01.jpg|left|thumb|200px|Һандуғас]]
'''Һандуғас, былбыл''' ({{lang-ru|''Соловьи́'', ''соловьи́ные''}}) ({{lang-lat|''Luscinia''}})— турғайҙан бер ни тиклем ҙурыраҡ. Оҙон ғына аяҡлы, төҙөк кәүҙәле ҡош. Ерҙә йәки ағастарҙың аҫҡы ботаҡтарында йөрөйҙәр. Һайрағанда үрге ботаҡтарға күсә. Өҙлөкһөҙ ҡойроғон һелккеләй. Һырты һорғолт көрән, кәүҙәһенең аҫ яғы аҡһыл һоро. Башҡа ҡоштар менән бутарлыҡ түгел.
 
К. Ю. Рахимов, Ғ.3.Сөләймәнов, Х. Ф. Әхмәтов, Лебединскийҙарҙың пленка яҙмаларында йырҙың варианттары теркәлгән. Тауыш һәм флейта өсөн йырҙы Рәхимов эшкәрткән.
Тоноҡ ҡына тауышлы: «Фьюйт, тррр». Һайрауы һәр кешегә билдәле. Япрағлы һәм аралаш урмандарҙа, туғайҙарҙа, ағаслы һыу буйҙарында йәшәй. Төрлө бөжәктәр менән туҡлана. Күсмә ҡош. Киң таралған. Ерҙә оялай.
 
== Йыр башҡарыусылар ==
Ғәҙәттә, 5 бөртөк һарғылт көрән йомортҡа һала.
«Һандуғас» йыры Лилиә Биктимерова, [[Мәғәфүр Хисмәтуллин|Мәғәфүр]] [[Мәғәфүр Хисмәтуллин|Хисматуллин]], Мәүлитбай Ғайнетдинов, Вәхит Хызырова һәм башҡа йырсыларҙың репертуарына инә.
 
== Көйҙө ҡулланыу ==
== Салауат Юлаевтың шиғыры ==
«Һандуғас» йырының көйө [[Пейко Николай Иванович|Н.Пейконың]] «Айһылыу» операһында ҡулланыла.
'''Һандуғас'''
 
== Иҫкәрмәләр ==
[[Рәсем:Хандугас.jpg|left|thumb|200px|]]
{{Иҫкәрмәләр}}
Төнгө тынлыҡ. Ағаслыҡта
 
== Әҙәбиәт ==
Һандуғас моңо.
 
* Башкирская энциклопедия. Уфа. 1996 г. с. 618.
Күктеме, ерҙеме данлай?
* Башҡорт халыҡ йырҙары. Өфө, 1954;
 
* Башҡорт халыҡ ижады. 1 том. (Йырҙар) Өфө, 1954 ;
Кем белә уны?
* Лебединский Л. Н. Башкирские народные песни и наигрыши М., 1965.
 
* Надршина Фануза «Башкирские народные песни, песни-предания», изд.: Китап, 1997. ISBN 5-295-02094-0
Йырлаймы күктә балҡыған
 
Ҡояштың нурын?
 
Әллә айға арнағанмы
 
Һандуғас йырын?
 
Әллә арналғанмы ул йыр
 
Яҡты йондоҙға?
 
Йәйрәп ятҡан яландарға,
 
Хәтфә болонға?
 
Мин белмәйем.
 
== «Гәлсәр һандуғас» ==
 
[[Башҡортостан» дәүләт телерадиокомпанияһы|«Башҡортостан» дәүләт телерадиокомпанияһы]] ойошторған республикабыҙҙағы берҙән-бер телевизион проект. Был телефестивалдең маҡсаты булып республикабыҙҙың эстрада йырсылары, йыр авторҙары араһында "иң-иң"дәрҙе билдәләү тора.
 
== Һылтанмалар ==
* [http://www.youtube.com/watch?v=4SYPHxfv-K0 Һандуғас моңо]
* [http://mondaria.pp.ru/index/0-149 Башҡорт халыҡ йыры һандуғас]
 
== Әҙәбиәт ==
[[Э. Ф. Ишбирҙин]]. Башҡортостан ҡоштары. — Өфө, 1986.
 
* http://yir.atspace.com/handugas.htm
{{Ornitology-stub}}
* http://mp3tebe.com/audio/Хандугас
[[Категория:Ҡоштар төрҙәре]]
* http://www.travellers.ru/youtube_video-liliya-biktimerova-khandugas
[[Категория:Башҡортостан ҡоштары]]
[[Категория:ТурғайБашҡорт һымаҡтархалыҡ йырҙары]]
[[Категория:Башҡорт телендә йырҙар]]
[[Категория:Википедия:Статьи с переопределением значения из Викиданных]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Һандуғас» битенән алынған