Википедия

«Батырлыҡ өсөн» миҙалы (СССР): өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
Киләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
"Медаль «За отвагу» (СССР)" битен тәржемә итеп төҙөлгән
 
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Ук}}
 
'''«Батырлыҡ өсөн» миҙалы'''  — Ватанды һаҡлауҙа һәм хәрби бурысын үтәгән ваҡытта күрһәткән шәхси ҡаһарманлығы һәм батырлығы өсөн бүләкләү өсөн булдырылған [[Совет Социалистик Республикалар Союзы|СССР]] дәүләт наградаһы.▼
{{Награда карточкаһы|Название=Медаль «За отвагу»|Изображение=Medal for Valor USSR.jpg|ИзображениеЛента=SU Medal For Courage ribbon.svg|Изображение2ст=|ИзображениеЛента2ст=|Изображение3ст=|ИзображениеЛента3ст=|OriginalName=|Страна={{USSR}}|Тип=[[медаль]]|КомуВручается=|ОснованияНаграждения=|Статус=не вручается|Параметры=диаметр — 37 мм, ширина ленты — 24 мм|ДатаУчреждения=[[17 октября]] [[1938]]|ПервоеНаграждение=19 октября 1938 года|ПоследнееНаграждение=|Количество=около 4,6 млн|СтаршаяНаграда=[[Орден Трудовой Славы|Орден Трудовой Славы III степени]]|МладшаяНаграда=[[Медаль Ушакова (СССР)|Медаль Ушакова]]|Соответствует=}}
▲'''«Батырлыҡ өсөн» миҙалы''' — Ватанды һаҡлауҙа һәм хәрби бурысын үтәгән ваҡытта күрһәткән шәхси ҡаһарманлығы һәм батырлығы өсөн бүләкләү өсөн булдырылған [[Совет Социалистик Республикалар Союзы|СССР]] дәүләт наградаһы.
 
== Тарихы ==
"«Батырлыҡ өсөн"» миҙалы СССР Юғары Советы Президиумының 1938 йылдың 17 октябрендәге Указына ярашлы булдырыла. Миҙал тураһындағы Положениенан: "«''"Батырлыҡ„Батырлыҡ өсөн"өсөн“ миҙалы социалистик Ватанды һаҡлауҙа һәм хәрби бурысын үтәгән саҡта күрһәткән шәхси ҡаһарманлығы һәм батырлығы өсн бүләкләү маҡсатында булдырыла. "Батырлыҡ„Батырлыҡ өсөн"өсөн“ миҙалы менән Ҡыҙыл Армия, Һауа-Диңгеҙ Флоты, сик буйы һәм эске ғәскәрҙәре хәрбиҙәре һәм СССР-ҙың башҡа граждандары бүләкләнә"».''
 
"«Батырлыҡ өсөн"» миҙалы - — СССР наградалар системаһындағы юғары миҙал.
 
Әлеге миҙал менән иң тәүге бүләкләнеүселәр пограничниктар Н. Гуляев һәм Ф. Григорьев булалар, улар янында диверсаннтар төркөмөн тоталар. Бөйөк Ватан һуғышы башланғанға тиклем СССР-ҙың дәүләт сиктәрен һаҡлауҙа һәм совет-фин һуғышында күрһәткән ҡаһарманлыҡ һәм батырлыҡ өсөн миҙал менән 26 мең хәрбиҙәр бүләкләнә. Бөйөк Ватан һуғышы осоронда 1941 йылдан 1945 йылға тиклем 4  млн бүләкләү үткәрелә.
 
[[Бөйөк Ватан һуғышы]] барышында кайһы бер ҡыҙылармеецтар дүрт, биш һәм хатта алты тапҡыр (С.  В.  Грецов) «Батырлыҡ өсөн» миҙалына лайыҡ була. Бер үк ваҡытта [[«Хәрби хеҙмәттәре өсөн» миҙалы| «Хәрби хеҙмәттәре өсөн»]], миҙалы ла булдырыла, ул шулай уҡ хәрбиҙәргә һәм граждандарға тапшырылған. Ысынында , Эшсе-Крәҫтиән Ҡыҙыл Армияһының 20-йыллығына сығарылған юбилей миҙалын һанамағанда, әлеге ике миҙал тәүге совет миҙалдары булып тора.
 
«Батырлыҡ өсөн» миҙалы булдырған ваҡытынан уҡ фронтовиктар араһында айырыуса хөрмәтле һәм ҡиммәтле булып һанала, сөнки уны алышта күрһәткән шәхси батырлыҡ өсөн бирәләр. Был «Батырлыҡ өсөн» миҙалының ҡайһы бер ордендарҙан һәм миҙалдарҙан төп айырмаһы, сөнки улар йыш ҡына "«ҡатнашҡан өсөн"» бирелә. Башлыса «Батырлыҡ өсөн» миҙалы менән рядовой һәм сержанттар составын бүләкләйҙәр, шулай уҡ ул офицерҙарға (нигеҙҙә, кесе звено) ла тапшырыла.
 
РККА-ның штраф частарында һуғышыусылар хөкөм ителгән ваҡытта хәрби званиеларынан һәм наградаларынан мәхрүм иетләләр, әммә улар азат ителгәндән һуң тергеҙелә. Ҡаһарманлыҡ һәм батырлыҡ күрһәткән штраф подразделениелары яугирҙарын бүләкләү ҡаралған була. Штраф частарындағы бөтә наградалар тиерлек «Батырлыҡ өсөн» миҙалы була.В песне [[Высоцкий, Владимир Семёнович|В. ВысоцкогоВысоцкийҙың]] «Штрафные батальоны» естьйырында ошондай юлдар строкибар:
{{Цитата башы}}
И если не поймаешь в грудь свинец,
Медаль на грудь поймаешь «За отвагу».{{Цитата аҙағы}}
<br /><blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote">
 
Барлығы «Батырлыҡ өсөн» миҙалына 4,6 млн кеше тирәһе лайыҡ була.
 
И если не поймаешь в грудь свинец,
 
Медаль на грудь поймаешь «За отвагу».<templatestyles src="Шаблон:Конец цитаты/styles.css" /></blockquote>Бөтәһе «Батырлыҡ өсөн» миҙалына 4,6 млн кеше тирәһе лайыҡ була .
 
== Тасуирламаһы ==
«Батырлыҡ өсөн» миҙалы көмөш төҫөндә, ике яҡтан ҡабарынҡы күтәрмәле түңәрәк формала, диаметры - — 37  мм. Алғы яғының өҫкө өлөшөндә өс осоп барған самолет һүрәтләнгән. Самолеттар аҫтында - — ике юллыҡ "«За отвагу"» яҙыуы, хәрефтәр ҡыҙыл эмаль менән ҡапланған. Әлеге яҙыу аҫтында стилләштерелгән Т-35 танкы һүрәте. Миҙалдың аҫҡы өлөшөндә - — ҡыҙыл эмаль менән һылатылған "«СССР"» һүҙе. Миҙалдың артҡы яғында (реверсынд) - — миҙалдың номеры. Миҙал дүңгәләк ярҙамында бишмөйөш ҡалыпҡа беркетелә. Ҡалып ебәк муар таҫмаһы менән ҡапланған. Таҫма күкһел төҫтә, уның ситтәренән 2 миллиметрлыҡ ике күк төҫтәге буйҙар. Таҫманың киңлеге - — 24  мм. Баштараҡ «Батырлыҡ өсөн» миҙалы ҡыҙыл таҫма менән ҡапланған дүртмөйөш ҡалыпҡа беркетелгән.
 
СССР Юғары Советы Президиумының 1941 йылдың 7 июлендәге Ҡарарына ярашлы ссср юғары советы президиумы ҡарарына ярашлы, бүләкләнеүсенең вафатынан һуң «Батырлыҡ өсөн» миҙалы СССР Юғары Советы Президиумына ҡайтарыла. Миҙалдың танытмаһын бүләкләнеүсенең ғаиләһендә ҡалдырырға мөмкин булған (СССР Юғары Советы Президиумының 1943 йылдың 13 июлендәге Ҡарары).
 
== Башҡарыу варианттары ==
[[Файл:Medal_of_Valour,_Soviet_Union.png|мини|312x312пкс|Бишмөйөшлө ҡалыптағы миҙал]]
Миҙал 925-се пробалы көмөштән эшләнә. Миҙалдағы көмөштөң дөйөм ауырлығы (1975 йылдың 18 сентябренә ҡарата)  — 25,802± 1,3 грамм. Ҡалыпһыҙ миҙалдың дөйөм ауырлығы -  — колода  — 27,930±1,52 грамм.
 
"«Батырлыҡ өсөн"» миҙалының ике төп төрө бар:
 
# Бишмөйөшлө ҡалыпта. Булдырылған көндән алып (1938 йылдың 17 октябре) һәм 1943 йылдың 19 июнендәге Указ сыҡҡанға тиклем "«Батырлыҡ өсөн"» миҙалының беренсе төрө тапшырылған. Миҙал 15×25размерлы тура мөйөшлө ҡыҙыл муар таҫма менән ҡапланған ҡалыпҡа беркетелгән. Ҡалыптың арт яғында миҙалды кейемгә беркетеү өсөн түңәрәк гайкалы һырлыбулған.
# Бишмөйөшлө ҡалыпта. 1943 йылдың 19 июнендәге указ көсөнә ингәндән миҙалдың күренеше бер аҙ үҙгәрә. Ҡыҙыл таҫмалы бәләкәй ҡалып бишмөйөшлө ҡалыпҡа алмаштырыла. Был ҡалыптың кире яғында кейемгә беркетеү өсөн булавка була.
 
== «Батырлыҡ өсөн»миҙалы кавалерҙары ==▼
 
▲== «Батырлыҡ өсөн» миҙалы кавалерҙары ==
; Алты миҙал<ref name="автоссылка1">{{Cite web|url=https://pamyat-naroda.ru/heroes/podvig-chelovek_nagrazhdenie40350241/|title=Воронов Алексей Николаевич, Медаль «За отвагу» :: Документ о награде :: Память народа|publisher=pamyat-naroda.ru|accessdate=2018-07-24}}</ref>
 
«Батырлыҡ өсөн» миҙалы менән алты тапҡыр бүләкләүҙең уникаль осрағы билдәле :
 
* Грецов Семен Васильевич (1902-19751902—1975)  — медицина хеҙмәте сержанты, Курск өлкәһендә тыуған. Бөтә алты миҙал да Старый Оскол тыуған яҡты өйрәнеү музейында һаҡлана<ref name="autogenerated0">[http://podvignaroda.ru/ Общедоступный электронный банк документов "«Подвиг народа"»]</ref><ref>{{Cite web|url=http://oskoltv.ru/news/shest-medalei-za-otvagu-unikalnaya-istoriya-nashego-zemlyaka-semena-vasilevicha-gretsova|author=|title=Шесть медалей «За отвагу» — уникальная история нашего земляка Семёна Васильевича Грецова|publisher=9 Канал. Старый Оскол|date=2015-05-12|accessdate=2015-06-22|archiveurl=|archivedate=}}</ref>.
 
; Биш миҙал
 
[[Бөйөк Ватан һуғышы|Бөйөк Ватан һуғышы (1941-19451941—1945)]] йылдарында «Батырлыҡ өсөн» миҙалы менән биш тапҡыр 14 кеше бүләкләнгән.
 
*
 
== СССР тарҡалғандан һуң ==
Әлеге миҙал өлгөһөндә элек Советтар Союзына ингән дәүләттәрҙә наградалар булдырыла:
 
* «Батырлыҡ өсөн» миҙалы (Рәсәй)
Юл 61 ⟶ 53:
 
== Шулай уҡ ҡарағыҙ ==
* [[:Категория:«Батырлыҡ өсөн» миҙалы менән бүләкләнгәндәр|Категория: Награждённые медалью «За отвагу» (СССР)]]▼
 
▲* [[:Категория:«Батырлыҡ өсөн» миҙалы менән бүләкләнгәндәр|Категория:Награждённые медалью «За отвагу» (СССР)]]
 
== Иҫкәрмәләр ==
Юл 68 ⟶ 59:
 
== Әҙәбиәт ==
* Володин А. Н., Мерлай Н.  М.  Медали СССР. — СПб.: Печатный двор, 1997. — С.  29—32. — 301  с. — 3000 экз. — <nowiki>ISBN 5-7062-0111-0</nowiki>.▼
 
▲* Володин А. Н., Мерлай Н. М. Медали СССР. — СПб.: Печатный двор, 1997. — С. 29—32. — 301 с. — 3000 экз. — <nowiki>ISBN 5-7062-0111-0</nowiki>.
* {{Китап|автор=Колесников Г. А., Рожков А. М.|заглавие=Ордена и медали СССР|место=Мн.|издательство=Народная асвета|год=1986|страницы=58—59|isbn=|ref=Колесников, Рожков}}
 
== Һылтанмалар ==
 
* [http://militera.lib.ru/research/daynes_vo01/text.html Штрафные формирования в годы Великой Отечественной Войны]
* [http://mondvor.narod.ru/MOtvaga.html Медаль «За отвагу»] на сайте [http://mondvor.narod.ru/ «Ордена и Медали СССР»]
[[Категория:СССР миҙалдары]]
[[Категория:Википедия:Статьи с переопределением значения из Викиданных]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/«Батырлыҡ_өсөн»_миҙалы_(СССР)» битенән алынған