Карл Либкнехт: өлгөләр араһындағы айырма

'''Карл Пауль Фри́дрих А́вгуст Ли́бкнехт''' ({{lang-de|Karl Paul Friedrich August Liebknecht}}; [[13 август]], [[1871 йыл]], [[Лейпциг]] — [[15 ғинуар]], [[1919 йыл]], [[Тиргартен]], [[Берлин]]) — Германия һәм халыҡ-ара эшселәр һәм социалистар хәрәкәте эшмәкәре, ([[1918]]) [[Германия коммунистар партияһынапартияһы]]на ([[1918]]) нигеҙ һалыусыларҙың береһе. Революционер [[Вильгельм Либкнехт]] улы һәм социалист, адвокат [[Теодор Либкнехт|Теодор]] һәм профессор-химик [[Отто Либкнехт]]тарҙың бер туғаны. Рәссам [[Роберт Либкнехт]]тың атаһы.

[[Беренсе донъя һуғышы]] башланғас, социал-демократик партия фракция ағзаһы булараҡ, партия ҡарарына буйһоноп, 1914 йылдың 4 авгусында һуғыш кредиттары өсөн тауыш бирә. Ләкин оҙаҡламай улар , [[Роза Люксембург]] менән бергә социал-демократик партияның етәкселегенә ҡаршы көрәш башлай. 1914 йылдың 2 декабрендә Либкнехт рейхстагта бер үҙе һуғыш кредиттарына ҡаршы тауыш бирә. Рейхстаг рәйесе исеменә яҙған белдереүендә ул донъя һуғышын ғәҙел булмаған,баҫып алыу һуғышы тип атай, уның был хаты йәшерен листовкалар рәүешендә таратыла. 1915 йылдың 2 февралендә уны социал-демократтарҙың рейхстагтағы фракцияһынан сығаралар.

1915 йылда Либкнехт армияға алына һәм фронтҡа китә. Рейхстаг менән Пруссия ландтагы депутаты булараҡ, Берлинға ҡайтҡан саҡта ул һуғышҡа ҡаршы сығыштарын дауам итә. Либкнехт [[Ленин, Владимир Ильич|В. И. Ленин]] дың фекерҙәрен хуплай: «… [[империализм|империалистик]] һуғышты граждандар һуғышына әйләндерергә…», «… рейхстаг трибунаһынан сығышы ваҡытында: ҡоралды ил эсендәге үҙ синфи дошманығыҙға ҡаршы бороғоҙ!» ти<ref>В. И. Ленин. Полное собрание сочинений, 5 изд., т. 30, с. 346—47</ref>. « Үҙ илендәге төп дошман!»тигән 1915 май айындағы листовкала, Либкнехт немец халҡының төп дошманы тип герман империализмын атай. Циммервальд конференцияһына ебәргән хатында (1915) Либкнехт : «Граждандар һуғышы, ә граждандар солохо түгел! » тип өндәй. Либкнехт пролетар теләктәшлеккә, халыҡ-ара тыныслыҡ өсөн, социалистик революция өсөн көрәшкә саҡыра <ref>Либкнехт К. Избранные речи, письма и статьи, М., 1961, с. 303</ref>. Бынан тыш, ул яңы Интернационал булдырырға өндәй.

Төрмәнән сығыу менән Либкнехт әүҙем революцион эшкә сума. 8 ноябрҙә сыҡҡан листовкала ул башҡа авторҙар менән бергә хөкүмәтте ҡолатырға саҡыра. 1918 йылдың 9 ноябрендә Либкнехт менән Люксембург «Роте фане» гәзитенең беренсе һанын баҫтырып сығара. Германияла [[Ноябрьская революция|Ноябрь революцияһы]] [[1918]] ваҡытында революцияны баштан уҡ баҫтырырға теләгән социал-демократия лидерҙарына , шундай уҡ ҡарашта булған, уртала тороусы Бойондороҡһоҙ социал-демократтар партияһы етәкселәренә ҡаршы көрәшә . 1919 йылдың 30 декабрендә Берлинда Карл Либкнехт менән Роза Люксембург башланғысы менән [[ Германия коммунистар партияһыныңпартияһы ]]ның Учредительный съезы асыла.