Википедия

Пакистан: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
ә clean up using AWB
1 юл:
{{Дәүләт
|РусскоеБашҡортса названиеисеме = Пакистан ислам Республикаһы
|ОригинальноеОригиналь названиеисеме = {{lang-en|Islamic Republic of Pakistan}}<br />{{lang-ur|اسلامی جمہوریہ پاکِستان}}
|РодительныйЭйәлек падежкилеш = Пакистандың
|Герб =[[File:State_emblem_of_Pakistan.svg|100px]]
|Флаг = [[File:Flag of Pakistan.svg|100px]]
 
|Девиз=Iman, Ittehad, Nazm (Иман, Берҙәмлек, Тәртип )
|НазваниеГимн гимнаисеме=Qaumi Tarana
|ФормаИдара правленияитеү төрө=[[ҡатнаш республика]]▼
 
|ГосударственнаяДәүләт религиядине=[[ислам]] ([[суннизм|суннит]] мәғәнәһендә)▼
▲ |Форма правления=[[ҡатнаш республика]]
▲ |Государственная религия=[[ислам]] ([[суннизм|суннит]] мәғәнәһендә)
|lat_dir =N |lat_deg =30 |lat_min =2 |lat_sec = 0
|lon_dir =E |lon_deg =69 |lon_min =29 |lon_sec = 0
|region = PK
|CoordScale = 8000000
|На картеКартала = [[File:Pakistan_orthographic_projection.svg|300px]]
|На карте2Картала2 =
|ЯзыкРәсми тел=[[урду]] һәм [[инглиз теле|инглиз теле]]
|Нигеҙләнгән =
|Основано/Основана =
|ДатаБойондороҡһоҙлок независимостидатаһы = [[14 август]] [[1947]]
|Независимостьтан отбойондороҡһоҙлоҡ = [[Бөйөк Британия|Бөйөк Британия]]
|СтолицаБаш ҡала = [[Исламабад]]▼
 
|КрупнейшиеЭре городаҡалалар = [[Карачи]], [[Лахор]], [[Фейсалабад]]▼
▲ |Столица = [[Исламабад]]
|ДолжностиЕтәкселәрҙең руководителейвазифалары = [[Пакистан идара итеүселәре теҙмәһе|Президент]]<br/> [[Пакистандың премьер-министрҙары теҙмәһе|Премьер-министр]]▼
▲ |Крупнейшие города = [[Карачи]], [[Лахор]], [[Фейсалабад]]
|РуководителиЕтәкселәр = [[Хөсәйен, Мамнун|Мамнун Хөсәйен]]<br/> [[Шәриф, Науаз|Науаз Шәриф]]▼
▲ |Должности руководителей = [[Пакистан идара итеүселәре теҙмәһе|Президент]]<br/> [[Пакистандың премьер-министрҙары теҙмәһе|Премьер-министр]]
|Территория буйынса урыны = 34
▲ |Руководители = [[Хөсәйен, Мамнун|Мамнун Хөсәйен]]<br/> [[Шәриф, Науаз|Науаз Шәриф]]
|Место по территории = 34
|Территория = 803 940
|Процент% водыһыу өҫтө =
|МестоХалҡы побуйынса населениюурыны = 6
|НаселениеХалыҡ = {{үҫеш}}193 885 498<ref>{{cite web|url=http://countrymeters.info/ru/Pakistan/|title=Пакистан халҡының иҫәбе (13.06.16.)|date=2016}}</ref>
|Этнохроним = пакистансы, пакистансылар
|ГодИҫәп переписиалыу йылы = 2016
|ПлотностьХалыҡ населениятығыҙлығы = 224,9
|ВВПЭТП = $984.205 млрд<ref name="CIA">[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2015/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=37&pr.y=10&sy=2016&ey=2020&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=564&s=PPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= Report for Selected Countries and Subjects]</ref>
|ГодЭТП-ны расчётаиҫәпләү ВВПйылы = 2016
|МестоЭТП побуйынса ВВПурыны = 26
|ВВПЙән набашына душу населенияЭТП =$5,084<ref name="CIA"/>
|ИРЧПКПҮИ = {{үҫеш}} 0.538<ref>{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/ranking.pdf|title=Human Development Report 2015|year=2015|publisher=[[ООН]]|accessdate=2016-04-07}}</ref>
|ГодКПҮИ-ны расчётаиҫәпләү ИРЧПйылы = 2013
|МестоКПҮИ побуйынса ИРЧПурыны = 147
|УровеньКПҮИ-ны ИРЧПкимәле = <span style="color:#e0584e">түбән</span>
|Валюта = [[пакистан рупияһы]], ([[ISO 4217|PKR, код 586]])
|Домен = <code>[[.pk]]</code>
 
|Телефон коды = 92
|Сәғәт поясы=+5<ref>[http://www.timeanddate.com/worldclock/timezone.html?n=106 Daylight saving time dates for Pakistan – Islamabad between 2010 and 2019]</ref>
 
}}
'''Пакиста́н''' ({{lang-ur|پاکِستان}} {{IPA|[paːkɪˈst̪aːn]}} — «таҙалар ере», {{lang-en|Pakistan}} {{IPA|[ˈpækɪstæn]}} йәки {{IPA|[pɑːkiˈstɑːn]}}), тулы атамаһы — '''Пакиста́н Исла́м Респу́бликаһы''' ({{lang-ur|اسلامی جمہوریہ پاکِستان}} Ислами́ Джумхури́йе Пакиста́н, {{lang-en|Islamic Republic of Pakistan}}) — Көньяҡ [[Азия]]лағы [[дәүләт]]. Суверенлы сәйәси ойошма сифатында Пакистан [[1947 йыл]]да [[Британия Һиндостаны]] территорияһын бүлеү һөҙөмтәһендә барлыҡҡа килә{{sfn|Пакистан тарихы|2008|с=5}}.
Пакистанды көньяҡтан [[Ғәрәбстан диңгеҙе]] йыуа, көньяҡ-көнбайышта [[Иран]], төньяҡ-көнбайышта һәм төньяҡта [[Афғанстан]], төньяҡ-көнсығышта [[Ҡытай Халыҡ Республикаһы|Ҡытай]] һәм көнсығышта [[Һиндостан]] менән сиктәш. Ҡоро юл сиктәре:Һиндостан — 2 912 км, Афғанстан — 2 430 км, Иран — 909 км, Ҡытай — 523 км.
Пакистан — халыҡ һаны буйынса донъяла алтынсы һәм мосолман халҡы һаны буйынса (яҡынса 193 млн кеше) [[Индонезия]]нан ҡала икенсе урында — 191 045 616 кеше. (2016) Пакистан [[[[Берләшкән Милләттәр Ойошмаһы|БМО]], [[Милләттәр берҙәмлеге]], [[Бөтә донъя сауҙа ойошмаһы]], [[Шанхай хеҙмәттәшлек ойошмаһы]] ҡатнашыусыһы, шулай уҡ үҫешеүсе илдәрҙең ойошмаһы «[[Төркөм 77]]» ағзаһы.
 
== Тарихы ==
Юл 152 ⟶ 147:
! |Административ үҙәк
! |Статус
! |Майҙаны<ref>[http://www.infopak.gov.pk/BasicFacts.aspx Information of Pakistan]</ref>,<br />км²
! |Халҡы<ref>[http://www.observingliberalpakistan.blogspot.fr/2012/03/census-preliminary-pakistan-population.html census-preliminary pakistan population]</ref><ref>[http://www.citypopulation.de City Population — Statistics & Maps of the Major Cities, Agglomerations & Administrative Divisions for all Countries of the World]</ref>,<br />кеше (2011)
! |Тығыҙлығы,<br />кеше/км²
|-----
| 1
Юл 257 ⟶ 252:
=== Географик урыны ===
[[Файл:Пакистандың Физик картаһы.png|250px|thumb|Пакистандың Физик картаһы]]
Пакистан [[Көньяҡ Азия|көньяҡ Азия]]ның төньяҡ-көнбайышында урынлашҡан, көньяҡ-көнбайыштан төньяҡ- көнсығышҡа 1500 км-ға һуҙылған. Пакистан сиктәрендә өс орографик өлкә айырып ҡарарға була — көнсығыш тигеҙлеге, урта таулы көнбайыш һәм бейек таулы төньяҡ. Пакистан территорияһының көньяғын тәпәш, бер аҙ йырғысланған яр яһаусы [[Аравий диңгеҙе]] һыуҙары йыуа.
 
=== Рельеф ===
Юл 266 ⟶ 261:
 
=== Климаты ===
Пакистанда климат ҡоро континенталь тропик, төньяҡ-көнбайышта — субтропик, илдең төньяғында тауҙарҙа — дымлыраҡ с чётко выраженной высотной поясностью. Ҡыш тигеҙлектә йылы (12-16 &nbsp;°C, яр буйында 20 &nbsp;°C-ҡа тиклем), бейек таулыҡта — ҡаты (−20 &nbsp;°C-ҡа тиклем). Йәй эҫе (сүллектә 35 &nbsp;°C, яр буйында 29 &nbsp;°C, тауҙарҙа һәм Иран таулығының яҫы таулыҡтарында 20-25 &nbsp;°C), бейек тауҙарҙа — һыуыҡ (5000 м-ҙан ҙурыраҡ бейеклектә — 0 &nbsp;°C-тан түбән). Йылына яуым-төшөм Тар сүллегендә 50 мм-ҙан, Синдтә 100—200 мм-ға тиклем, үҙәндәрҙә һәм Иран таулыҡтарының яҫы таулыҡтарында 250—400 мм, тау ҡыҙырымында 350—500 мм һәм илдең төньяғындағы тауҙарҙа 1000—1500 мм. Яуым-төшөмдөң күп өлөшө көньяҡ-көнбайыш муссон ваҡытында (июль — сентябрҙа), Иран таулыҡтарыында — ҡышҡы-яҙғы осорҙа яуа.
2015 йылдың июнендә Пакистандың көньяҡ провинцияларында [[Пакистанда аномаль эҫелек (2015)|аномаль эҫелек]] булды. Ҡайһы бер ҡалаларҙа температура 49°С-ҡа етте, бер нисә көн эсендә һыуһыҙланыуҙан һәм эҫе ҡабыуҙан 1200-ҙән артыҡ кеше һәләк булды.
 
Юл 281 ⟶ 276:
=== Үҫемлектәр донъяһы ===
[[Файл:MangoTree.jpeg|thumb|left|220px|[[Мултан]] эргәһендә манго баҡсаһы.]]
Пакистандың үҫемлектәр донъяһы — башлыса ярымсүллек һәм сүллек үҫемлектәре, Тар сүллегендә — иң ярлыһы, унда күпселек [[ксерофиты|ксерофитлы]] ([[акация]], каллигонум…) ҡыуаҡтары һәм ҡаты үләндәр менән яртылаш береккән ҡомло түтәлдәр. Инд уйһыулығында тәбиғи үҫемлектәр донъяһы — ярымсүллек саванналары ([[чий]], [[әрем|әремдәр]]дәр, [[каперстар]], [[астрагал]]дар…), Инд һәм башҡа йылғалар буйында — [[туғай урмандары|туғайҙар]] һыҙаты, Аравий диңгеҙе яры буйлап Инд дельтаһында — урыны менән [[мангрҙар|мангр әрәмәлектәре]]. Иран таулыҡтарында сәнскеле мендәр һымаҡ ҡыуаҡлыҡтарҙың ярымсүллек формациялары таралған, Белуджистан тауҙарында — һирәк осрай торған [[фисташка]]лар һәм [[артыш]] ҡыуаҡлыҡтары. Илдең төньяғындағы тауҙарҙа 1500-3000 м бейеклектә — айырым участкаларҙа япраҡлы ([[имән]], [[каштан]]) һәм ылыҫлы ([[ҡарағай]], [[пихта]], [[шыршы]], [[гималай кедры]]) урмандары. Ауылдарға яҡын үҙәндәрҙә — [[финиклы пальма]], [[цитруслы]]лар, [[зәйтүн ағасы]] плантациялары, емеш-еләк баҡсалары. Һуғарыу каналдары буйлап ултыртылған [[тут ағастары]] бик йыш.
 
=== Хайуандар донъяһы ===
Юл 297 ⟶ 292:
2000-се йылдарҙа Пакистандың иҡтисады йылына яҡынса 7 % тотороҡло иҡтисади үҫеш күрһәтте.
 
Пакистандың [[ВВПЭТП]] үҫеше 2005 финанс йылында([[30 июнь]] [[2005]] тамамланды) 8,4 % тәшкил итте. Пакистан экспортының 2/3 өлөшөн туҡыу һәм тегеү сәнәғәте продукцияһы тәшкил итә. Төп аграр культуралар — мамыҡ һәм бойҙай.
 
[[Файл:Board Bazaar Peshawar.jpg|thumb|[[Пешавар]]]]
Юл 315 ⟶ 310:
 
== Халҡы ==
[[Файл:Pakistan-demography.png|thumb|right|200px|Пакистандың демографик һыҙығы ]]
[[Файл:Pakistan population density.png|thumb|left|220px|Пакистандың халыҡ тығыҙлығы]]
Пакистан халыҡ һаны буйынса донъяла иң ҙур илдәрҙең береһе (190 млн кеше, донъяла 6-сы урын — 2012 йылдың декабренә ҡарата). Ҡайһы бер фараздар буйынса, әлеге үҫеш тампы һаҡланғанда, [[2020 йыл]]ға Пакистан халҡы 200 млн кешенән артып китергә мөмкин.
Юл 435 ⟶ 430:
|}
 
{{clear}}
<br style="clear: both" />
 
=== Эре ҡалаларының географик урыны ===
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Пакистан» битенән алынған