Тиволи: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
"Тиволи" битен тәржемә итеп төҙөлгән
 
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Ук}}
 
{{ТП|статус=Город|русское название=Тиволи|оригинальное название=Tivoli|изображение=Tivoli montage.jpg|страна=Италия|герб=|флаг=|ширина герба=|ширина флага=|lat_deg=41|lat_min=57|lat_sec=36|lon_deg=12|lon_min=48|lon_sec=0|CoordAddon=type:city_region:IT|CoordScale=10000|вид региона=регион|регион=Лацио|регион в таблице=Лацио|вид района=провинция|район=Рим (провинция)|район в таблице=|вид общины=|община=|община в таблице=|внутреннее деление=|вид главы=|глава=|дата основания=|первое упоминание=|прежние имена=Тибур|статус с=|площадь=68|вид высоты=|высота центра НП=235|климат=|официальный язык=|официальный язык-ref=|население=56685<ref>[http://demo.istat.it/bilmens2015gen/index.html Statistiche demografiche ISTAT<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>|год переписи=2015|плотность=|агломерация=|национальный состав=|конфессиональный состав=|этнохороним=|часовой пояс=+1|DST=|телефонный код=|почтовый индекс=|почтовые индексы=|автомобильный код=|вид идентификатора=|цифровой идентификатор=|категория в Commons=Tivoli|сайт=|язык сайта=|add1n=|add1=|add2n=|add2=}}
'''Тиволи''' ({{Lang-it|Tivoli}}) — [[Италия]] ҡалаһы. Был ҡала [[Италия|Италияның]] Лацио төбәгендәге Рим провинцияһында урынлашҡан. Ҡала Анио йылғаһы буйында, [./https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC Римдан] төньяҡ-көнсығышҡа табан 24 км алыҫлыҡта тора. Тиволи ҡалаһында 57 мең самаһы кеше йәшәй. Төп иҫтәлекле урындары: боронғо рим Адриан виллаһы, папа II Пий замогы(1458-1461), атаҡлы д'Эсте виллаһы (XVI быуат) һәм Григориан виллаһы (XIX быуат).
 
'''Тиволи''' ({{Lang-it|Tivoli}})   [[Италия]] ҡалаһы. Был ҡала [[Италия|Италияның]] Лацио төбәгендәге Рим провинцияһында урынлашҡан. Ҡала Анио йылғаһы буйында, [./https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC Римдан[Рим] ]дан төньяҡ-көнсығышҡа табан 24  км алыҫлыҡта тора. Тиволи ҡалаһында 57 мең самаһы кеше йәшәй. Төп иҫтәлекле урындары: боронғо рим Адриан виллаһы, папа II Пий замогы(1458-14611458—1461), атаҡлы д'Эстед’Эсте виллаһы (XVI быуат) һәм Григориан виллаһы (XIX быуат).
Ҡаланың ҡурсалаусылары - изге Лаврентий һәм Симфороз, улар хөрмәтенә Тиволи ҡалаһында йыл һайын [[10 август|10 августа]] байрам үткәрелә.
 
Ҡаланың ҡурсалаусылары - — изге Лаврентий һәм Симфороз, улар хөрмәтенә [[Тиволи]] ҡалаһында йыл һайын [[10 август|10 августа]]а байрам үткәрелә.
 
== Урынлашыуы ==
Ҡасандыр римллеләрҙең күҙен ҡыҙырып торған ҡала [[Икенсе бөтә донъя һуғышы]] барышында создаштар ташлаған бомбаларҙан үҙенең күркәмлеген юғалтҡан . Шулай ҙа ҡала торған Сабин тауҙарының көнбайыш битләүенән ҡарағанда икһеҙ-сикһеҙ Кампаньяның матур күренеше, ҡала янындағы Анио йылғаһының ҙур [[Шарлауыҡ|шарлауыҡтарышарлауыҡ]]тары туристарҙы үҙенә йәлеп итеп тораитә. Быға дәлил булып [[Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге|«Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге»]]: тора{{Цитата башы}}Там, где на выступе скалы находятся развалины круглого [[Храм Весты (Тиволи)|храма Весты]], или [[Тибуртинская сивилла|Тибуртинской сивиллы]], Анио некогда с грохотом низвергался в ужасную расщелину, а затем, после нового падения, в грот Нептуна. Но так как во время половодья река нередко отрывала часть своего берега и грозила подмыть скалу, на которой стоял храм, то [[Лев XII]] велел отвести её под [[Монте-Катилло]] посредством канала длиною в 271 м, оконченного в 1835  г., поэтому падение реки с высоты 96 м находится теперь немного подальше от города. Нептунов грот с 1835  г. почти совершенно обрушился.{{Цитата аҙағы}}
<br /><blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote"><templatestyles src="Шаблон:Конец цитаты/styles.css" /></blockquote>
 
== Тарих ==
Борон Тиволи ҡалаһы '''Тибур''' тип аталған һәм ул Рим менән Тибуртин юлы менән тоташҡан. Тибур аша Римдан Италияның бөтә көнсығышына юл үткән. Риүәйәт буйынса, Тибур беҙҙең эраға тиклем XIII быуатта , [[Троя һуғышы|Троя һуғышынан]]нан алда, Амфиарайҙың ике улымы, ейәнеме булған Катилл һәм Корас тарафынан нигеҙләнгән. Уларҙың ағаһы Тибурт хөрмәтенә уның исеме менән аталған. Икенсе риүәйәт буйынса, ул сикулалар йәки сиканалар тарафынан нигеҙләнгән, һуңынан пеласгтар хакимлығына буйһона һәм, ниһайәт, латиндар ҡулына күсә.<ref name="Викитека ЭСБЕ">{{ВТ-ЭСБЕ|Тибур|[[Обнорский, Николай Петрович|Обнорский Н. П.]]}}</ref>.
 
Латиндар хакимлығы ваҡытында ҡала Латин союзының эре ҡалаларының береһе булараҡ, бер аҙ ваҡыт [[Рим|Римдың]] үҙе менән ярышҡан. Б. э. тиклемге 90 йылда Тибур халҡы римгражданлығына эйә була. Тибур ҡалаһы [[Октавиан Август]] батшалыҡ иткән саҡта Италияның иң модалы һәм матур урындарының береһе була.
Юл 16 ⟶ 17:
Тибур тирәһендәге хәлле римлеләр бында бай виллаларын төҙөгән. [[Октавиан Август|Августың]] үҙенән башҡа, Меценат, [[Гораций]], Секст Проперций һәм Гай Валерий Катулл йәшәгән.
 
X быуатҡа ҡарата ғына варварҙар тарафынан таланған Тиволи үҙ байлығын һәм именлеген кире ҡайтарған. Императорҙан байтаҡ хоҡуҡтар алған һәм 1816 йылға тиклем ирекле ҡала булып торған. XVI быуатта ҡала д'Эстед’Эсте йорто ҡулында булған.
 
== Төҙөлөш сәнғәте ==
[[Файл:Hackert,_Villa_des_Maecenas_und_Wasserfälle_in_Tivoli,_1783.jpg|мини|Тибур шарлауыҡтары өҫтөндәге Меценат виллаһы. Гаккерт Филипп картинаһы]]
Архитектура тарихына Тиволи исеме алтын хәрефтәр менән яҙып ҡуйылған. Уның антик емереклектәре Италияла бик мөһим тип иҫәпләнә. Боронғо виллаларҙы XVI быуатта уҡ ҡаҙый башлағандар һәм ҡаҙыуҙар әле лә дауам итә. Бик күп антик һындар императорҙарҙың иң ҙур һәм бай Адриан виллаһында табылған. Шулай уҡ бик бай ҡомартҡылар [[Геракл|Геркулес]] ҡорамында һәм [[Гораций|Горацийҙарҙың]] Сабин округында табылған.
 
1549 йылда кардинал Ипполито II д' Эсте Лигорио Пирроға Тиволи ҡалаһында фонтандарға бай вилла төҙөргә ҡушҡан. Был вилла баҡсаһы хәҙерге ваҡытта бер аҙ ташландыҡ хәлендә булыуға ҡарамаҫтан, [[Яңырыу]] дәүеренең һәйкәле булараҡ, [[Бөтә донъя мираҫы|бЮНЕСКО-ның бөтә донъя мираҫы]] исемлегенә индерелгән. 1920-се йылдарҙа һәм артабан Икенсе донъя һуғышынан һуң бомбаларҙан зыянланған виллала ҙур күләмле реставрация үткәрелә. Вилланың паркы 2007 йылда «Европаның иң матур паркы»<ref>{{Cite web|url=http://www.tibursuperbum.it/ita/monumenti/villadeste/Premio.htm|title=Villa d'Este vince il premio “Parco più bello d'Europa”|date=2007-05-30|publisher=www.tibursuperbum.it|accessdate=2017-10-06|lang=it}}</ref> бүләген ала.
 
== Иҫкәрмәләр ==
Юл 28 ⟶ 29:
 
== Һылтанмалар ==
 
* {{Official|http://www.comune.tivoli.rm.it}}
* {{ВТ-ЭСБЕ|Тиволи}}
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Тиволи» битенән алынған