Альбанов Валериан Иванович: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
Айсар (фекер алышыу | өлөш)
күренеште төҙәтеү
1 юл:
{{Ук}}
'''Альбанов Валериан Иванович''' ([[26 май]] [[1882 йыл|1882]] [[1919 йыл|1919]]) — поляр штурманы, пар шхунаһы "«Изге Анна"»ла дрейфта ҡатнашыусы.
 
== Бала сағы һәм үҫмер йылдары ==
Валериан Иванович Альбанов [[1882 йыл]]дыңйылдың 26 майында [[Өфө]] ҡалаһында тыуған. Уның атаһы Ырымбур бишенсе казак полкының ветеринар табибы була. Уларҙың ғаиләһе күп тапҡырҙар ҡаланан-ҡалаға күсеп йөрөй һәм алмаштырырға тура Альбановҡа бик йыш гимназия алмаштырырға тура килә. [[1900 йыл]]да Альбанов алыҫ [[Санкт-Петербург]] йөҙөү училищеһының башланғыс синыфына уҡырға инә. Атаһын иртә юғалтыуы арҡаһында, карап моделдәре эшләп һатҡан һәм репетиторлыҡ аҡсаһына йәшәй. Йәйҙәрен сауҙа караптарында [[матрос]] булып йөрөй.
 
Яҙ училищеһын тамамлағандан һуң [[1904 йыл]]дың яҙында училищены тамамлағас, Альбанов икенсе разряд штурманы була. [[1908 йыл]]да алыҫ йөҙөүҙәр штурманы дипломын алғансы Балтик флоты карабында хәрби хеҙмәт үтә, ике йыл Төньяҡ диңгеҙ экспедицияһының капитаны ярҙамсыһы булып хеҙмәт итә. «Обь» параходында Альбанов буйынса [[Йәнәсәй|Енисей]] буйлап [[Красноярск|Красноярскиҙан]]иҙан Енисей ҡултығына тиклем йөрөй, фарватер буйынса билдәләр ҡуйыу менән шөғөлләнә, Енисей ҡултығында караптарҙы лоцман булып үткәрә. Шунан бер йыл йыл [[Баҡы]], [[Әстерхан|Әстерханға]] һәм [[Төркмәнбашы|Красноводскиға]] йөрөүсе параходтарҙа штурман була.
 
[[1908 йыл]]да диплом алғас, Альбанов пар яхтаһында [[Санкт-Петербург]] һәм Балтик порты илдәренә өлкән штурман булып йөрөй. [[1909 йыл]]да ул маршруттары төньяҡ диңгеҙҙәре аша үткән караптарға эшкә күсә. Ике йылтармаҡта штурман булған Архангельск — порт Англия порттары линияһында штурман була, ә һуңынан бер йыл тиерлек [[Архангельск|Архангельскиҙан]]иҙан [[Баренц диңгеҙе|Баренц диңгеҙенә]]нә балыҡ тоторға йөрөүсе караптарҙа штурмандың өлкән ярҙамсыһы булып эшләй.
 
== "«Изге Анна"»ла экспедицияһы һәм Франц-Иосиференә күсеүе ==
[[1912 йыл]]да Альбанов Г. Л. Брусилов менән таныша, ул Альбановҡа «Изге Анна» шхунаһының штурманы вазифаһын тәҡдим итә. Брусилов экспедицияһының маҡсаты Рәсәйҙә беренсе булып Рәсәй флагы аҫтында Төньяҡ-Көнсығыш диңгеҙ юлы менән үтеү һәм бер ыңғай ундағы диңгеҙ хайуандарын тотоу кәсебе менән булышыу була. «Изге Анна» [[Санкт-Петербург]]танПетербургтан [[1912 йыл]]дың авгусында сығып китә.
 
{{OldStyleDate3|28.8.1912}} йыл шхуна, 18 айлыҡ аҙыҡ-түлек запасы алып, Мурман Александровскийынан (хәҙер Полярный) сығып китә һәм Карское диңгеҙен {{OldStyleDate3|4.9.1912}} йылда үтеп китә һәм шхуна боҙҙар араһында бара. {{OldStyleDate3|27.9.1912}} йыл шхунаның үҙаллы барыуының һуңғы көнө була. Шхуна Ямал ярымутрауының көнбайыш яр буйында 71°45' киңлектә, боҙға туңа һәм көньяҡтан иҫкән көслө ел карапты боҙо менән бергә дрейфҡа һала. Билдәләнгән көнбайыш курсы урынына карап төньяҡ һәм төньяҡ-көнбайыш йүнәлешендә шыуыша башлай{{Sfn|Брусилов|1914}}. Был турала Альбанов үҙенең көндәлегендә ентекләп яҙып ҡалдыра. Ике йыл буйына дауам иткән дрейф карапты Франц-Иосифере архипелагының төньяғына килтереп сығара
30 юл:
«Изге Анна» тураһында хәбәрҙең булмауы Альбановты нервы өйәнәге кисереүгә килтерә һәм ул башта госпиталгә йүнәлтелә һәм 1917 йылдың сентябрендә хәрби хеҙмәттән бушатыла.
 
[[Таллин|Ревелдә]] порт караптарында эшләй. 1918 йылда әсәһе һәм һеңлеһе менән [[Красноярск]] ҡалаһына күсеп китә һәм унда Төньяҡ Боҙло океан гидрогеографик экспедицияһының Енисей төркөмөндә гидрограф булып эшләй.
 
Альбанов 1919 йылда Рәсәй юғары хакимы [[Колчак Александр Васильевич|А. В. Колчак]] «Изге Анна» шхунаһын эҙләү экспедицияһын ойоштороуҙы һорап мөрәжәғәт итә, әммә был мөрәжәғәте һөҙөмтәһеҙ ҡала.
58 юл:
 
== Иҫкәрмәләр ==
{{примечанияиҫкәрмәләр|2}}
 
== Әҙәбиәт ==
69 юл:
== Һылтанмалар ==
* [http://yaranga.su/publ/media/litera/semdesjat_dnej_borby_za_zhizn/13-1-0-53 Семьдесят дней борьбы за жизнь: По дневнику участника экспедиции Брусилова штурмана В. Альбанова. Н. В. Пинегин, 1934 г.]
 
[[Категория:Арктиканы өйрәнеүселәр]]
[[Категория:Алфавит буйынса шәхестәр]]