Википедия

Белорет: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Айсар (фекер алышыу | өлөш)
100 548 төҙәтеү
→‎Билдәле шәхестәр: яңы мәғлүмәт
Айсар (фекер алышыу | өлөш)
100 548 төҙәтеү
күренеште төҙәтеү, аныҡлаштырыу
64 юл:
 
== Тарихы ==
«Башҡорт АССР-ы буйынса материалдар» китабында (Т.4. 183-187-се бит), [[XVIII быуат]]та Иван Борисович Твердышев һәм Иван Семенович Мясников тигән ике Сембер сауҙагәре [[Ағиҙел (йылға)|Ағиҙел]] буйында [[суйын]] ҡойоу заводы төҙөргә рөхсәт алыуҙары тураһында документ бирелгән. Улар унда йәшәгән башҡорттарҙан, ҡайҙа алдап, ҡайҙа ҡурҡытып 180 мең [[дисәтинә]] ер һатып алып, [[1762 йыл]] йылдада Белорет суйын ҡойоу заводы һалдыра башлай.
 
Заводты төҙөү, унда эшләү өсөн [[Ҡазан губернаһы]]ның Сембер, Арзамас өйәҙҙәренән, һуңынан хәҙерге ТатарстандағыТатарстан биләмәләрендә йәшәгән Арский тигәнфамилиялы помещиктан һатып алынған [[крепосной хоҡуҡ|крепостной]] крәҫтиәндәр килтерелә. Хәҙерге «Арский ташы» тигән исем тап ана шул осорҙан һаҡланып ҡалған да инде.
 
Завод [[крәҫтиән]]дәрекрәҫтиәндәре Пугачев яуында ҡатнаша. 1773 йылдың октябрендә завод баш күтәргән крәҫтиәндәр ҡулында була. Ноябрь айында хөкүмәттең Е. Козловский отряды заводты хужаларына ҡайтарып бирә. [[Декабрь]] һәм [[ғинуар]] айҙарында баш күтәргән башҡорт һәм завод крәҫтиәндәре заводты үҙ ҡулдарына ала. [[Апрель]] урталарынан [[2 май]]ға тиклем бында [[Пугачёв, Емельян Иванович|Емельян ПугачевПугачёв]] була.
 
[[Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге]] завод тураһында:<blockquote>
84 юл:
* [[Татаринов Дмитрий Иванович]] (18.10.1877—25.07.1956), ғалим-терапевт, юғары мәктәп хеҙмәткәре һәм йәмәғәт эшмәкәре. Медицина фәндәре докторы (1905), профессор (1934). РСФСР-ҙың 1-се һәм 2-се саҡырылыш Юғары Советы депутаты. [[Башҡорт АССР-ы]]ның атҡаҙанған фән эшмәкәре (1940), [[СССР]]-ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1944), [[Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены]] (1944) кавалеры.
* [[Щепарёв Андрей Михайлович]] (22.04.1974), тренер. Биатлон буйынса Рәсәйҙең атҡаҙанған тренеры (2005) һәм Рәсәйҙең спорт мастеры (1995). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған физик культура хеҙмәткәре (2017)<ref>[http://баш.башкирская-энциклопедия.рф/index.php/component/content/article/8-statya/17281-shcheparjov-andrej-mikhajlovich Башҡорт энциклопедияһы — Щепарёв Андрей Михайлович]{{V|19|04|2019}}</ref>.
 
== Фоторәсемдәр ==▼
<gallery widths="250">▼
Рәсем:BeloretskView.jpg|Белорет ҡалаһы▼
File:IlshatS_zavod_na_zakate.JPG| Белорет металлургия комбинаты ҡояш байығанда ▼
File:IlshatS_zavod.JPG| Белорет металлургия комбинаты
File:IlshatS_shluz.JPG| Белорет быуа ҡапҡаһы яҙын▼
File:IlshatS_most.JPG| Белореттағы [[Ағиҙел (йылға)|Ағиҙел]] аша күпер▼
File:IlshatS_pond2.JPG| Белоретта Ағиҙел быуаһы аша баҫма▼
File:IlshatS_sber.JPG| Белоретта Һаҡлыҡ банкының үҙәк филиалы▼
File:Beloretsk BMK.jpg| Белорет металлургия комбинаты▼
File:Beloretsk gymnasium.JPG| Белорет ҡалаһының Яныбай Хамматов исемендәге башҡорт гимназияһы▼
File:Beloretsk monument Chernobl.JPG| Чернобыль аварияһы эҙемтәләрен бөтөрөүҙә ҡатнашыусыларға һәйкәл▼
File:Beloretsk museum.JPG| Белореттағы тыуған яҡты өйрәнеү музейы▼
File:Beloretsk Lenin.JPG| Ленин һәйкәле▼
</gallery>▼
 
== Халыҡ һаны ==
Юл 135 ⟶ 119:
 
==Транспорт==
Ҡарлыман–Белорет–Магнитогорск (Куйбышев һәм Көньяҡ Урал т.тимер юлдары,юлдарының Башҡортостан Республикаһы терр яһытерриторияһы буйлап үткән 310 км).километрлыҡ Башҡортостанөлөшө, Республикаһышул ҙыңиҫәптән «Ҡарлыман–Белорет–Магнитогорск» арауығы. Ҡырмыҫҡалы, Архангел, Белорет, Учалы, Әбйәлил р ндарырайондары аша үтә. Рәсәйҙең үҙәк р ндарынрайондарын Урал аръяғы һәм Урта Азия м нменәнн тоташтыра. 1961 й.йылда «Магнитогорск–Белорет» линияһы (105) төҙөлә, 1977 й.йылда «Ҡарлыман–Белорет» линияһы (205 км) ҡушыла. Электрлаштырылған.
 
== Иҡтисад ==
Юл 146 ⟶ 130:
== Уҡыу йорттары ==
* [[Өфө дәүләт авиация техник университеты]] филиалы
* [[Магнитогорск дәүләт техник университеты]] филиалы
 
== Дин ==
<gallery widths="250">
File:Beloretsk Mosque.JPG| Белореттағы мәсет
File:Beloretsk Mosque1.JPG| Белореттағы мәсет
File:Beloretsk Mosque2.JPG| Белореттағы мәсет
</gallery>
 
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
 
== Әҙәбиәт ==
* Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7.{{ref-ru}}
* [https://e.mail.ru/attachment/14060986080000000551/0;1 Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий — Уфа: Китап, 2009. — 744 б. — ISBN 978-5-295-04683-4.] {{ref-ru}}
 
== Һылтанмалар ==
* {{БЭ2013|index.php/component/content/article/8-statya/2208-beloret-ala}}{{V|21|05|2019}}
* [http://vatandash.ru/index.php?article=1023 Знаменитые люди г.Белорецка и Белорецкого района. Журнал «Ватандаш»]{{ref-ru}}
* [http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%86%D0%BA] Викидедия ла урыҫ телендә мәҡәлә
* [http://www.beloretsk.ru/ Справочно-информационный сайт города Белорецка]
* [https://www.komandirovka.ru/cities/beloretsk/ Белорецк, Республика Башкортостан.Сайт «Командировка.ру»] {{ref-ru}}
* [http://www.belor.ru/ СХ ОАО «Белореченское» ]
* [http://www.beloretskbelor.netru/ БелорецкийСХ порталОАО «Белореченское»]
* [http://www.beloretsk.net/ Белорецкий портал]
* [http://www.heraldicum.ru/russia/subjects/towns/belorec.htm Ҡала гербы],
* [http://www.vexillographia.ru/russia/subjects/towns/beloreck.htm Ҡала флагы]
 
▲== Фоторәсемдәр ==
▲<gallery widths="250">
▲Рәсем:BeloretskView.jpg|Белорет ҡалаһы
▲File:IlshatS_zavod_na_zakate.JPG| Белорет металлургия комбинаты ҡояш байығанда
File:IlshatS_zavod.JPG| Комбинаттың дөйөм күренеше
▲File:IlshatS_shluz.JPG| Белорет быуабыуаһы ҡапҡаһыяҙ яҙынкөндәрендә
▲File:IlshatS_most.JPG| Белореттағы [[Ағиҙел (йылға)|Ағиҙел]] аша күпер
▲File:IlshatS_pond2.JPG| Белоретта Ағиҙел быуаһы аша баҫма
▲File:IlshatS_sber.JPG| Белоретта Һаҡлыҡ банкының үҙәк филиалыофисы
▲File:Beloretsk BMK.jpg| Белорет металлургияМеталлургия комбинаты идараһы
▲File:Beloretsk gymnasium.JPG| Белорет ҡалаһының Яныбай Хамматов исемендәге башҡорт гимназияһы
▲File:Beloretsk monument Chernobl.JPG| Чернобыль аварияһы эҙемтәләрен бөтөрөүҙә ҡатнашыусыларға һәйкәл
▲File:Beloretsk museum.JPG| Белореттағы тыуғанТыуған яҡты өйрәнеү музейы
▲File:Beloretsk Lenin.JPG| Ленин һәйкәле
▲</gallery>
 
{{Башҡорттар һаны буйынса Рәсәй тораҡ пункттары}}
{{Башҡортостан ҡалалары}}
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Белорет» битенән алынған