Төрөк келәмдәре: өлгөләр араһындағы айырма

'''Төрөк келәмдәре'''  — бик боронғо тарихы һәм традициялары булған иң билдәле һөнәрҙәрҙең береһе, ул Төркиәнең [[Мәҙәнимәҙәни мираҫ|мәҙәни мираҫында]]ында айырым бер урынды биләп тора<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.turkishculture.org/tapestry/anatolian-carpets-kilims-743.htm|title=Anatolian Carpets and Kilims|publisher=www.turkishculture.org|accessdate=2018-05-22}}</ref>.

Төрөк келәмдәре тураһындағы тәүге мәғлүмәт ун өсөнсө быуатҡа ҡайтып ҡала. Билдәле сәйәхәтсе [[Марко Поло]] раҫлауынса, оҙаҡ ваҡыт төрөк келәмен туҡыу үҙәге булған Конья ҡалаһында иң яҡшы келәмдәр туҡыла<ref>{{Cite web}}</ref>. Смирна порты аша сит илдәргә сығарылғанға күрә, ун дүртенсе быуатта уларҙы «смирна» келәмдәре тип атайҙар<ref>{{Китап|автор=Евгений Федорович Лудшувейт|заглавие=Турция: экономико-географический очерк|ссылка=https://books.google.com.ua/books?id=D-QyAAAAIAAJ&q=%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B5+%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%80%D1%8B&dq=%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B5+%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%80%D1%8B&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwiK66G7_JnbAhWEw6YKHa3DAvEQ6AEIVDAJ|издательство=Гос. изд-во геогр. лит-ры|год=1955|страниц=410}}</ref>. Улар [[Кесе Азия|Анатолияла]] етештерелә (хәҙерге [[Төркиә|Төркиәнең]] Азия территорияһында)<ref>Запаско Я. &#x20; П. &#x20; Ковроткачество // Очерки по истории украинского декоративно прикладного искусст ва. &#x20; — Львов, 1969. &#x20; — С.66-73</ref>.

Билдәле булыуынса, Төркиәлә келәмдәрҙең туҡыла башлауына [[Греция]]<nowiki/>йоғонто яһай, сөнки ул заманда гректар ҙа был һөнәр менән шөғөлләнер булған. Билдәле булыуынса, [[Ғосман империяһы]] идаралығы ваҡытында бер нисә төрөк ҡәбиләһе [[Истанбул|Истанбулдан]]дан 60 километр алыҫлыҡта, [[Мәрмәр диңгеҙе]] ярында төпләнергә ҡарар итә. Аҙаҡ был тораҡ пункты Хереке ([[Төрөк теле|төр.]] ''Hereke'') тип атала. Тап ошонда беренсе келәм оҫтаханаһы эшләй башлай, унда Ғосман һарайҙарын биҙәү өсөн ифрат ҙур күләмле келәмдәр туҡыла<ref name=":1">{{Cite web}}</ref>.

Келәм туҡымаһында урын алған меңәрләгән [[Төҫ|төҫтәге]] милли орнамент иң боронғо төрөк [[Ҡәбилә|ҡәбиләләре]] һәм [[Халыҡ|халыҡтарыхалыҡ]]тары тарихына барып тоташа. Ундағы символдар һәм һүрәттәрҙә шул осорҙағы мәҙәни һәм иҡтисади ҡиммәттәр сағыла. Келәмдең туҡылыу ваҡытын материалы һәм буяуҙы әҙерләү ысулы буйынса билдәләргә мөмкин. Шулай итеп, төрөк келәмдәре улар туҡылған замандың [[антропология]], этнология һәм этнографияһын өйрәнеү мөмкинлеген дә бирә. Ғәҙәттә биҙәү өсөн ләлә сәскәһе йәки граната емеше кеүек үҫемлектәр мотивтары һалынған орнамент ҡулланыла. Фон өсөн [[Ҡыҙыл төҫ|ҡыҙыл]], күк һәм һарғылт төҫ һайлана. Ҡөрьән рәхсәт итмәгәнгә күрә, кеше һәм хайуандар һүрәтләнмәй<ref name=":0">{{Cite web}}</ref>.