Википедия

Сүрә: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
12 юл:
 
== Хронологик тәртибе ==
Сүрәләр иңгәнингән еренә бәйле мәккә һәм мәҙинә сүрәләре тип бүленә.
 
=== Мәккә сүрәләре ===
 
'''Мәккә сүрәләре''' — [[Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)|Мөхәммәт Пәйғәмбәрҙең]] [[Мәккә]]лә йәшәгән осоронда иңгәнингән сүрәләр. Был ҡалала 610 йылдан 622 йылға тиклем барлығы 86 сүрә иңгәнингән: 96, 68, 73, 74, 1, 111, 81, 87, 92, 89, 93, 94, 103, 100, 108, 102, 107, 109, 105, 113, 114, 112, 53, 80, 97, 91, 85, 95, 106, 101, 75, 104, 77, 50, 90, 86, 54, 38, 7, 72, 36, 25, 35, 19, 20, 56, 26, 27, 28, 17, 10, 11, 12, 15, 6, 37, 31, 34, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 51, 88, 18, 16, 71, 14, 21, 23, 32, 52, 67, 69, 70, 78, 79, 82, 84, 30, 29, 83
 
=== Мәҙинә сүрәләре ===
41 юл:
* 16. '''Нәхл (Бал ҡорто)''' — Нәхл — Бал ҡорто сүрәһе 128 аяттан тора. 68-се аяттә бал ҡорто тураһында яҙылғанға күрә, «Нәхл» исемен йөрөтә.
* 17. '''Исра (Төнгө йөрөү, Яҡуп улдары)''' — Исра сүрәһе 111 аяттан тора. «Исра» һүҙе «төндә йөрөү» мәғәнәһен үҙ эсенә ала.
* 18. '''Кәһф (Мәмерйә)''' — Кәһф сүрәһе 110 аяттан тора. Кәһф, йәғни, Мәмерйә сүрәһе [[Мәккә]]лә иңгәнингән. Сүрәлә «Әсхәб-әл Кәһф — Мәмерйәләге кешеләр» тураһында һөйләнелә, сүрәнең исеме лә шунан килә.
* 19. '''Мәрйәм (Мәрйәм)''' — Мәрйәм сүрәһе 98 аяттан тора. Был сүрәлә хәҙрәти Мәрйәмдең Ғайса Пәйғәмбәребеҙҙе донъяға килтереүе тураһында һөйләнелә, шуға күрә исеме лә «Мәрйәм сүрәһе» тип атала.
* 20. '''Та-һа (Та-һа)''' — Та-һа сүрәһе 135 аяттан тора. [[Мәккә]]лә ингән. Сүрәнең исеме баштағы ике хәрефтән килә: «Т», «Һ» әйтелешләрендә «Та, Һа» була. Был ике хәрефтең, ике ауаздың нимә аңлатҡаны тураһында тәфсирселәр араһында бәхәстәр күп. 1. Был һүҙ Рәсүл әкрәм саллаллаһу (ғәләйһиссәлләмдең) мөбәрәк исеме. 2. Ант һүҙе. 3. Һәй, кеше, тип әҙәм балаһына мөрәжәғәт итеү һ. б.
76 юл:
* 51. '''Ҙәрийәт (Таратыусылар)''' — Ҙәрийәт сүрәһе 60 аяттан тора. «Ҙәрийәт» һүҙе елде аңлата. Ләкин тәржемәселәр һәм тәфсирселәрҙең күбеһе уның таратыусы тигән мәғәнәһен ала.
{{col-2}}
* 52. '''Тур (Тау)''' — Тур сүрәһе 49 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Тур» — Аллаһ Тәғәләнең хәҙрәти Муса менән һөйләшкән тауҙың исеме.
* 53. '''Нәджм (Йондоҙ)''' — Нәджмсүрәһе 62 аяттан тора, [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Нәджм» — йондоҙ тигән һүҙ. Беренсе аяттағы «нәджм» һүҙе тәржемәләрҙә һәм тәфсирҙәрҙә күбеһенсә «атылған йондоҙ», «байыған йондоҙ», «һүнгән йондоҙ» тип бирелә, әммә Хәмди Йазыр китабында Ҡөрьән нуры тураһында бәйән ителә.
* 54. '''Ҡамәр (Ай)''' — Ҡамәр сүрәһе 55 аяттан тора. «Ҡамәр» — Ай тигән һүҙ. Айҙың ярылыуы тураһында һөйләгәнгә күрә, сүрәнең исеме шунан килә. [[Мәккә]]лә ингән.
* 55. '''Рахмән (Рахмән)''' — Рахмән сүрәһе 78 аяттан тора. [[Мәккә]]лә ингән.
* 56. '''Үәҡиғә(Ваҡиға)''' — Үәҡиғә сүрәһе 96 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән.
* 57. '''Хәдид (Тимер)''' — Хәдид сүрәһе 29 аяттан тора. «Хәдид» — тимер тигән һүҙ. Мәҙинәлә иңгәнингән.
* 58. '''Мүжәдәлә (Бәхәс)''' — Мүжәдәлә сүрәһе 22 аяттан тора. «Мүжәдәлә» — бәхәс, һүҙ көрәштереү.
* 59. '''Хәшер (Ҡыуып сығарыу)''' — Хәшер сүрәһе 24 аяттан тора. Мәҙинәлә ингән. «Хәшер» — ҡыуып сығарыу, бер урынға туплау, йыйнау мәғәнәләрен¬дәге һүҙ. 2—7 нсе аяттарҙа йәһүд ҡәбилаһе Надир тоҡомон ҡыуыпп сығарыу тураһында һөйләнә. Һүҙҙең беренсе мәғәнәһендәге исемде алған сүрә.
* 60. '''Мүмтәхәнә (Ҡатын-ҡыҙҙы Һынау)''' — Мүмтәхәнә сүрәһе 13 аяттан тора. Мәҙинәлә иңгәнингән. «Мүмтәхәнә» — һыналыуға дусар ҡатын тигән һүҙ.
* 61. '''Саф (Рәт)''' — Саф сүрәһе 14 аяттан тора. Мәҙинәлә иңгәнингән. Аллаһ юлындағы изге һуғыш — йыһатта һуғышуысыларҙыц ғәскәр сафы тураһындағы сүрә.
* 62. '''Джүмүғә(Йома''') — Джүмүғә сүрәһе 11 аяттан тора. Мәҙинәлә иңгәнингән.
* 63. '''Мүнәфиҡүн (Ике йөҙлөләр)''' — Мүнәфиҡүн сүрәһе 11 аяттан тора. Мәҙинәлә иңгәнингән.
* 64. '''Тәғабүн (Алданыу)''' — Тәғабүн сүрәһе 18 аяттан тора. Мәҙинәлә иңгәнингән. «Тәғабүн» — алданыу тигән һүҙ.
* 65. '''Таләҡ (Ҡатын айырыу)''' — Таләҡ сүрәһе 12 аяттан тора. Мәҙинәлә иңгәнингән.
* 66. '''Тәхрим (Харам)''' — Тәхрим сүрәһе 12 аяттан тора. Мәҙинәлә иңгәнингән. «Тәхрим» — тыйыу, рөхсәт итмәү, харам ҡылыу мәғәнәләрендәге һүҙ.
* 67. '''Мүлк (Хәкимиәт)''' — Мүлк сүрәһе 30 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Мүлк», «мәлик» — батша тигән һүҙ.
* 68. '''Ҡәләм (Ҡәләм''') — Ҡәләм сүрәһе 52 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. Нун сүрәһе тип тә йөрөтәләр.
* 69. '''Хәҡҡаһ (Ҡотолғоһоҙлоҡ)''' — Хәҡҡаһ сүрәһе 52 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. Ҡиәмәт көнөнә «Хәҡҡаһ» тип тә әйтәләр. Йәғни, Ҡиәмәт хәҡиҡәт булараҡ, хаҡ — ысынбарлыҡ булараҡ, ҡотолғоһоҙ киләсәк. Хаҡлыҡтың, дөрөҫлөктөң тантана итә торған ҡотолғоһоҙ көнө — Ҡиәмәт буласаҡ.
* 70. '''Мәғәридж (Баҫҡыс буйлап)''' — Мәғәридж сүрәһе 44 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Мәғәридж» — баҫҡыстар буйлап өҫкә менеү, дәрәжәгә күтәрелеү мәғәнәләрен эсенә ала.
* 71. '''Нүх (Нух)''' — Нүх сүрәһе 28 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. Сүрә хәҙрәти Нух Пәйғәмбәребеҙ исемен йөрөтә.
* 72. '''Джинн (Ен)''' — Ен сүрәһе 28 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. Ҡайһы бер ендәрҙең дә Ҡөрьән тыңлағандан һуң, иман килтереп, мосолман булғандары тураһындағы сүрә.
* 73. '''Мүзәммил (Ябынған)''' — Мүзәммил сүрәһе 20 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. Ҡайһы бер аяттары Мәҙинәлә иңгәнингән. «Мүзәммил» — ҡапланған, бөркәүес ябынған, баштан аяҡ төрөнгән тигән мәғәнәләге һүҙ.
* 74. '''Мүдәҫҫир (Бөркәнгән)''' — Мүдәҫҫир сүрәһе 56 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. "Мүдәҫҫир "— ҡаплаулы, уранған, бөркәнгән, тигән мәғәнәләрҙәге һүҙ.
* 75. '''Ҡиәмәһ (Ҡиәмәт)''' — Ҡиәмәһ сүрәһе 40 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән.
* 76. '''Инсан (Кеше)''' — Инсан сүрәһе 31 аяттан тора. [[Мәккә]]лә, Мәҙинәлә иңгәнингән.
* 77. '''Мурсәләт (Йомош менән ебәрелгән)''' — Мурсәләт сүрәһе 50 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Мүрсәләт» — ебәрелгәндәр, күндерелгәндәр.
* 78. '''Нәбә (Хәбәр)''' — Нәбә сүрәһе 40 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Нәбә» — хәбәр тигән һүҙ.
* 79. '''Нәзиғәт (Йолҡоп алыу)''' — Нәзиғәт сүрәһе 46 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Нәзиғәт» — һурып, йолҡоп сығарыусылар, тигән һүҙ.
* 80. '''Ғәбәсә (Һытыҡ йөҙ)''' — Ғәбәсә сүрәһе 42 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Ғәбәсә» — һытыҡ сырайлы, тигән һүҙ.
* 81. '''Тәкүир (Төрөп ҡуйыу)''' — Тәкүир сүрәһе 29 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Тәкүир» — сорналыу, уралыу, бөрөшөү, бөтәрләнеү.
* 82. '''Инфитар (Ярылыу)''' — Инфитар сүрәһе 19 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Инфитар» — ярылыу, емерелеү мәғәнәһендәге һүҙ.
* 83. '''Мутаффифин (Кәметеп үлсәү)''' — Мутаффифин сүрәһе 36 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Мутаффифин» — һатыу, сауҙа эштәрендә алдаусылар, кәметеп үлсәүселәр тигән мәғәнәләге һүҙ.
* 84. '''Иншиҡаҡ (Йыртылыу)''' — Иншиҡаҡ сүрәһе 25 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Иншиҡаҡ» — йыртылыу.
* 85. '''Бурудж (Йондоҙҙар)''' — Буруж сүрәһе 22 аяттан тора. [[Мәккә]]лә ингән. «Буруж» — ҡаланса, манара.
* 86. '''Тарих (Таң йондоҙо)''' — Тардиҡ сүрәһе 17 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Тариҡ» — һуңға ҡалып, кис менән ишек ҡағыусы мәғәнәһендәге һүҙ. Ләкин сүрәләге был һүҙ яҡты йондоз, кисен Күктә балҡый торған Сул¬пан йондоҙо кеүек тигән мәғәнәлә ҡулланылған.
* 87. '''Әғлә (Бөйөк)''' — Әғлә сүрәһе 19 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Әғлә» — бөйөк тигән һүҙ.
* 88. '''Ғәшийәһ (Бөйөк ваҡиға)''' — Ғәшийәһ сүрәһе 26 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Ғәшийә» — ҡаплаусы, томалап алыусы дәһшәт, йәғни Ҡиәмәт-Мәхшәр мәғәнәләрен үҙ эсенә алған һүҙ.
* 89. '''Фәджр (Таң)''' — Фәджр сүрәһе 30 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Фәжер» — таң тигән һүҙ.
* 90. '''Бәләд (Ҡала, Ил)''' — Бәләд сүрәһе 20 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Бәләд» — ҡала.
* 91. '''Шәмс (Ҡояш)''' — Шәмс сүрәһе 15 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Шәмс» — Ҡояш тигән һүҙ.
* 92. '''Ләйл (Төн)''' — Ләйл сүрәһе 21 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Ләйл» — төн тигән һүҙ.
* 93. '''Духә (Иртәнге шәфәҡ)''' — Духә сүрәһе 11 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Духә» — көндөң төшкә саҡлы булған иртәнге ваҡыты мәғәнәһендәге һүҙ.
* 94. '''Әш-Шәрх (Асылыу)''' — Әш-Шәрх сүрәһе 8 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Әш-Шәрх»—асылыу, киңәйеү, күңеле асылып китеү, һөйөнөү мәғәнәләрендә килә.
* 95. '''Тин (Инжир)''' — Тин сүрәһе 8 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Тин» — инжир емеше һәм изге тауҙың исеме.
* 96. '''Ғәләҡ (Яралғы тамсыһы)''' — Ғәләҡ сүрәһе 19 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Ғәләҡ» — кешенең барлыҡҡа килеүенең нигеҙендә ир кеше менән ҡатын-ҡыҙҙың орлоҡтарынан ҡатнашҡан бер тамсы шыйыҡлыҡ ята. Был һүҙ шул орлоҡ, уылдыҡ, шәһүәт, мәни мәғәнәләрендә килә. Мөхәммәткә иң беренсе уахи ителгән сүрә ошо булыр.
* 97. '''Ҡадр (Ҡәҙер кисе)''' — Ҡадр сүрәһе 5 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. Ҡәҙер кисәһендә Ҡөрьән Кәрим иңгәнингән, был кисәлә фәрештәләр ергә төшә.
* 98. '''Бәйинәһ (Асыҡ аңлатыу)''' — Бәйинәһ сүрәһе 8 аяттан тора. Мәҙинәлә иңгәнингән. «Бәйинәһ» — асыҡ дәлил, иҫбатлау, аңлатыу мәғәнәләрендәге һүҙ.
* 99. '''Зилзәләһ (Ер тетрәү)''' — Зилзәләһ сүрәһе 8 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Зилзилә» — ер тетрәү.
* 100. '''Ғәдийәт (Яу уҙышы)''' — Ғәдийәт сүрәһе 11 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Ғәдийәт» —уҙышыусы аттар тигән һүҙ.
* 101. '''Ҡариғәһ (Ҡурҡыныс хөкөм)''' — Ҡариғәһ сүрәһе 11 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Ҡариғәһ» һүҙен төрлө мәғәнәләрҙә ҡулланыусылар бар. Ул — ҡапҡа ҡағыусы, Ҡиәмәт көнө, афәт килеү мәғәнәләрендә лә йөрөй. И. Крачковский иһә: яралаусы, язалаусы, тар-мар итеүсе кеүек мәғәнәһен алған. Был осраҡта Ҡариғә — Ҡиәмәт, йәғни яза биреү сифатында йөрөй. Аяттарҙы уҡып, уның теүәлерәк мәғәнәһен табырһығыҙ.
* 102. '''Тәкәҫүр (Байығыуҙа ярышыу)''' — Тәкәҫүр сүрәһе 8 аяттан тора. [[Мәккә]]лә һәм Мәҙинәлә иңгәнингән тип һанаусылар ҙа бар. «Тәкәҫүр»— байлыҡ йыйыуҙа яры¬шыу, малым күп, тип артыҡ ғорурланыу мәғәнәһендәге һүҙ.
* 103. '''Ғаср (Киске уаҡыт)''' — Ғаср сүрәһе 3 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Ғаср» — йөҙ йыллыҡ,быуат, ғөмүмән, замана, ваҡыт, осор, дәүер мәғәнәләрен үҙ эсенә ала.
* 104. '''Һүмәзәһ (Ғәйбәтсе)''' — Һүмәзәһ сүрәһе 9 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән, «һүмәзәһ» — ғәйбәт, нахаҡ һүҙ, кеше артынан һөйләнгән хурлау һүҙе, кеше араһында яман һүҙ йөрөтөү.
* 105. '''Фил (Фил)''' — Фил сүрәһе 5 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. Кәғбәне емерер өсөн күтәрелгән Әбрәхә ғәскәрендә һуғыш филдәре лә була. Филле ғәскәр ташлы ямғырҙан һәләк була.
* 106. '''Ҡурайш (Ҡөрәйеш)''' — Ҡурайш сүрәһе 4 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. Ҡәғбә тарафында йәшәгән күп һанлы ҡәүем — Ҡөрәйеш ҡәбилаһе ине.
* 107. '''Мәғүн (Хәйер-саҙаҡа)''' — Мәғүн сүрәһе 7 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Мәғүн» — саҙаҡа-хәйер, зәкәт биреү. Берәй әйберҙе йәки малды бурысҡа, ваҡытлыса ҡулланып тороу өсөн биреп тороу.
* 108. '''Кәүҫар (Байлыҡ)''' — Кәүҫар сүрәһе 3 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Кәүҫәр» — төкәнмәҫ байлыҡ тигән һүҙ. Йәннәттәге мәңгелек шишмәнең исеме лә — Кәүҫәр.
* 109. '''Кәфирүн (Кафырҙар)''' — Кәфирүн сүрәһе 6 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. «Кәфирүн» — кафырҙар.
* 110. '''Наср (Ярҙам)''' — Наср сүрәһе 3 аяттан тора. Мәҙинәлә иңгәнингән. «Наср» — ярҙам.
* 111. '''Мәсәд (Хөрмә ағасы сүсе)''' — Мәсәд сүрәһе 5 аяттан тора. [[Мәккә]]лә иңгәнингән. Был сүрәнең башҡа исемдәре лә бар: Тәббәт, Ләһәб.
* 112. '''Ихлас (Ихласлыҡ)''' — Ихлас сүрәһе 4 аяттан тора. [[Мәккә]] менән Мәҙинәлә иңгәнингән һанала. «Ихлас» һүҙе «берҙәмлек» йәки «пакланыу» тип тә тәржемә ителә.
* 113. '''Фәләҡ (Таң атыу)''' — Фәләҡ сүрәһе 5 аяттан тора. «Фәләҡ» — таң атыу тигән һүҙ.
* 114. '''Нәс (Кешеләр)''' — Нәс сүрәһе 6 аяттан тора. «Нәс» — инсандар, кешеләр тигән һүҙ.
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Сүрә» битенән алынған