Салманов Григорий Иванович: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Айсар (фекер алышыу | өлөш)
категория
Айсар (фекер алышыу | өлөш)
күренеште төҙәтеү
1 юл:
{{Ук}}
'''Салманов Григорий Иванович   '''([[12 февраль]] [[1922 йыл]],   [[Өфө губернаһы]]ның Ҡасим ауылы (хәҙерге Башҡортостан Республикаһының  [[Өфө районы]])  — [[3 апрель]] [[1993 йыл]], [[Мәскәү]])  — совет хәрби етәксеһе, армия генералы ([[1979 йыл]]).   КПСС үҙәкҮҙәк Комитеты комитеты ағзаһы ([[1981 йыл]]—[[1986 йыл]]1981—1986).
 
== Биографияһы ==
== Бала сағы һәм үҫмер йылдары ==
Крәҫтиән ғаиләһенән. 1930 йыл баштарында ғаилә [[Өфө]]гә күсеп килә, унда  атаһы урындағы әҙерләүҙәр контораһында эшләй. Буласаҡ генералдың атаһы 1938 йылда  нигеҙһеҙ ҡулға алына, [[1939 йыл]]да азат ителә,  [[Бөйөк Ватан һуғышы]]да армияға мобилизациялана, әсирлеккә эләгә, азат ителгәндән һуң оҙаҡ ваҡыт махсус  тикшереү лагерында була.  
 
Крәҫтиән ғаиләһенән. 1930 йыл баштарында ғаилә [[Өфө]]гә күсеп килә, унда  атаһы урындағы әҙерләүҙәр контораһында эшләй. Буласаҡ генералдың атаһы 1938 йылда  нигеҙһеҙ ҡулға алына,  [[1939 йыл]]да азат ителә,   [[Бөйөк Ватан һуғышы]]да армияға мобилизациялана, әсирлеккә эләгә, азат ителгәндән һуң оҙаҡ ваҡыт махсус  тикшереү лагерында була.  
Салманов Григорий Иванович 1937 йылда  7 йыллыҡ мәктәпте тамамлай, табип-хирург булырға хыяллана,  әммә атаһы талабы буйынса  шул уҡ 1937 йылда [[Өфө]] ҡулланыусылар кооперация техникумына уҡырға инә. Техникумда уҡып, медицина институтының эшселәр факультетына уҡырға инә. Атаһының көтөлмәгән ҡулға алыныуы  уҡыуын тамамларға ҡамасаулай. 1940 йылда техникумды тамамлағандан һуң,  Башҡорт АССР-ы Покровка район ҡулланыусылар союзының баш бухгалтеры булып эшләй<ref>[http://www.hrono.ru/text/2005/malah02_05.html Н. Малахов. Юность генерала]</ref>.
 
Салманов Григорий Иванович 1937 йылда  7 йыллыҡ мәктәпте тамамлай, табип-хирург булырға хыяллана,  әммә атаһы талабы буйынса  шул уҡ 1937 йылда [[Өфө]] ҡулланыусылар кооперация техникумына уҡырға инә. Техникумда уҡып, медицина институтының эшселәр факультетына уҡырға инә. Атаһының көтөлмәгән ҡулға алыныуы  уҡыуын тамамларға ҡамасаулай. 1940 йылда техникумды тамамлағандан һуң,  Башҡорт АССР-ы Покровка район ҡулланыусылар союзының баш бухгалтеры булып эшләй<ref>[http://www.hrono.ru/text/2005/malah02_05.html Н. Малахов. Юность генерала]</ref>.
 
== Хәрби хеҙмәте ==
1940 йылда   [[Эшсе-крәҫтиән Ҡыҙыл армияһы|Ҡыҙыл Армия]]  сафына саҡырыла.   Алыҫ Көнсығышта хеҙмәт итә. 1942 йылдың февралендә   [[Хабаровск]] хәрби-пехота училищеһын тамамлай.
 
== Бөйөк Ватан һуғышы ==
[[1942 йыл]]дың  мартында Көнбайыш фронттың 50-се армияһы составында пулемет взводының командиры вазифаһында фронтҡа ебәрелә.  Һуңынан  түбәнерәк  команда һәм  штаб вазифаларында һуғыша, һуғышты  уҡсылар корпусы штабының оператив бүлеге начальнигы булып тамамлай. Һуғышта өс тапҡыр яралана.   Көнбайыш, Үҙәк, 1-се Белорус  һәм 2-се Белорус фронттарында һуғыша. 1944 йылдан   ВКП(б) ағзаһы.  
 
== Һуғыштан һуңғы хеҙмәте ==
Һуғыштан һуң 1945 йылдың ноябренән  — армия штабының оператив бүлеге начальнигы ярҙамсыһы. 1949 йылда М. В. Фрунзе исемендәге хәрби академияны, шулай уҡ 1956 йылда уның ҡарамағындағы Юғары академик курстарҙы тамамлай. Балтик буйы хәрби округында хеҙмәт итә.    1954 йылдың авгусынан   — армия штабының  хәрби әҙерлек бүлеге начальнигы урынбаҫары, 1954 йылдың ноябренән  — гвардия механизацияланған полк командиры, дивизия штабы начальнигы.   [[1957 йыл]]дан   [[1962 йыл]]ға  тиклем   26-сы  мотоуҡсылар дивизияһы  менән командалыҡ итә.   [[1964 йыл]]да  Генераль штабтың  Хәрби академияһын  тамамлай, Төркөстан хәрби округында штаб начальнигының беренсе урынбаҫары итеп тәғәйенләнә.   [[1967 йыл]]дың авгусынан — Белорус хәрби округында  28-се дөйөм ғәскәри армияның командующийы.
 
== Юғары хәрби вазифаларҙа ==
1969 йылдың 28 ноябренән — —  Киев хәрби округы  ғәскәре командующийы. 1975 йылдың 26 июненән  — Ҡоро ер ғәскәрҙәренең хәрби әҙерлеге буйынса баш командующий урынбаҫары —  Ҡоро ер ғәскәрҙәренең хәрби әҙерлеге буйынса Баш идаралыҡ начальнигы.
 
[[1978 йыл]]дың  28 декабренән  [[1984 йыл]]дың  20 ғинуарына тиклем  — Байкал аръяғы хәрби округы  ғәскәре командующийы 
 
[[1984 йыл]]дың ғинуарында [[1986 йыл]]дың сентябрендә   [[Афғанстан]]да  Афғанстан Демократик Республикаһы ҡораллы көстәрендә Баш хәрби советник вазифаһында,  афған һуғышы барышында совет һәм афған ғәскәрҙәре  хәрби хәрәкәттәрендәге етәкселәрҙең береһе  
 
[[1986 йыл]]дан  сентябренән [[1989 йыл]]дың 30 июленә тиклем    К. Е.  Ворошилов исемендәге Ҡораллы Көстәр Генераль штабы Хәрби академияһының  начальнигы.
 
[[1989 йыл]]дың июлендә  — [[1992 йыл]]дың ғинуарында  — СССР оборона министрлығының генераль инспекторҙар төркөмөндә хәрби инспектор-советник.  [[1992 йыл]]дың ғинуарынан отставкала.
 
СССР Юғары Советының  8-10 саҡырылыштар депутаты (1970—1984),   КПСС  Үҙәк комитеты  ағзаһына кандидат (1971—1976), КПСС Үҙәк комитеты  ағзаһы (1981—1986).
 
[[Мәскәү]]ҙә йәшәгән.  Кунцево зыяратында  ерләнгән.
 
== Хәрби дәрәжәләре ==
 
* генерал-майор (07.05.1960),
* генерал-лейтенант (19.02.1968),
39 юл:
 
== Бүләктәре ==
 
* [[Ленин ордены|Ленин Ордены]] (11.02.1982)
* Өс [[Ҡыҙыл Байраҡ ордены]]
* 3-сө дәрәжә Богдан Хмельницкий ордены    (27.04.1945)
* 1-се дәрәжә Ватан һуғышы ордены (11.03.1985)
* 2-се дәрәжә Ватан һуғышы ордены   (05.03.1944)
* Өс [[Ҡыҙыл Йондоҙ ордены]] (...; 11.02.1972; ...)
* 3-сө дәрәжә «СССР ҡораллы көстәрендә Ватанға хеҙмәте өсөн»  (30.04.1975)
* Сит дәүләттәрҙең ордендары һәм миҙалдары
 
Юл 53 ⟶ 52:
 
== Әҙәбиәт ==
* Калашников К. А., Додонов И.  Ю.  Высший командный состав Вооружённых сил СССР в послевоенный период. Справочные материалы (1945—1975 гг.). Том 1. Усть-Каменогорск: «Медиа-Альянс», 2013.  — ISBN: 978-601-7378-16-5.  — С.225—226.
 
* Военная энциклопедия в 8 тт.  — М<span id="cxmwgQ" tabindex="0">.</span>: Военное издательство, 1994—2004.  — Т. 7.
* Калашников К. А., Додонов И. Ю. Высший командный состав Вооружённых сил СССР в послевоенный период. Справочные материалы (1945—1975 гг.). Том 1. Усть-Каменогорск: «Медиа-Альянс», 2013. — ISBN: 978-601-7378-16-5. — С.225—226.
* Военная энциклопедия в 8 тт. — М<span id="cxmwgQ" tabindex="0">.</span>: Военное издательство, 1994—2004. — Т. 7.
 
== Сығанаҡтар һәм һылтанмалар ==
 
* [http://ez.chita.ru/encycl/person/?id=3856 Биографическая справка в «Энциклопедии Забайкалья»]
* [http://www.hrono.info/text/2005/malah02_05.html Статья «Юность генерала» в проекте «Хронос»]