Википедия

Варшава герцоглығы: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
Киләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
"Варшавское герцогство" битен тәржемә итеп төҙөлгән
 
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Ук}}
{{Тарихи дәүләт|название=Великое Герцогство Варшавское|самоназвание={{lang-pl|Księstwo Warszawskie}}|статус=сателлит [[Первая Французская империя|Первой империи]]<br>в личной унии с [[Саксония (королевство)|Королевством Саксония]]|флаг=|герб=Grand Coat of Arms of Duchy of Warsaw.svg|карта=Duchy of Warsaw (1812).svg|описание=|p1=Королевство Пруссия|flag_p1=Flag of the Kingdom of Prussia (1803-1892).svg|p2=Королевство Галиция и Лодомерия|flag_p2=Flag of Galicia (Central Europe, 1849-1918).svg|p3=|flag_p3=|p4=|flag_p4=|образовано=[[1807 год|1807]]|ликвидировано=[[1815 год|1815]]|s1=Царство Польское|flag_s1=Royal Standard of the Tsar of Poland (1815–1830).svg|s2=Великое герцогство Познанское|flag_s2=Flag of Wien.svg|s3=Вольный город Краков|flag_s3=Flag of Krakow.svg|s4=|flag_s4=|столица=[[Варшава]]|язык=[[польский язык]]|форма_правления=[[Конституционная монархия]]|династия=[[Веттины]]|религия=[[католицизм]]|площадь=155 000 кв.км|население=4 300 000 чел.<br>([[поляки]], [[немцы]], [[евреи]], [[литовцы]], [[украинцы]])|дополнительный_параметр1=|содержимое_параметра1=|титул_правителей=[[Великий герцог]]|правитель1=[[Фридрих Август I (король Саксонии)|Фридрих Август I]]|год_правителя1=[[22 июля]] [[1807]] — [[22 мая]] [[1815]]|Этап1=|Дата1=|Год1=|Этап2=|Дата2=|Год2=|Этап3=|Дата3=|Год3=|Этап4=|Дата4=|Год4=|Этап5=|Дата5=|Год5=|Этап6=|Дата6=|Год6=|дополнительный_параметр2=|содержимое_параметра2=|до=|д1=|д2=|д3=|д4=|д5=|д6=|д7=|после=|п1=|п2=|п3=|п4=|п5=|п6=|п7=|прим=}}{{Польша тарихы}}'''Бөйөк Варшава герцоглығы''' ({{Lang-pl|Księstwo Warszawskie}}) — [[1807 йыл|1807 йылғы]] Тильзит килешеүенә ярашлы Речь Посполитаяның Икенсе һәм Өсөнсө бүленешенән һуң Пруссияға һәм Австрия империяһына бирелгән поляк территорияларынан барлыҡҡа килгән дәүләт.Бөйөк Варшава герцоглығы Наполеон Францияһының протектораты булып тора һәм 1813 йылға тиклем ([[Рус армияһының сит илгә походтары (1813—1814)|Алтынсы коалиция]] ғәскәрҙәре яулап алғанға тиклем) ғәмәлдә була. Вена конгресы ҡарарһары буйынса герцоглыҡтың күпселек өлөшө автономиялы Поляк Батшалығы булараҡ [[Рәсәй империяһы|Рәсәй империяһына]] ҡушылдырыла.
{{Польша тарихы}}
 
'''Бөйөк Варшава герцоглығы''' ({{Lang-pl|Księstwo Warszawskie}}) — [[1807 йыл]]ғы Тильзит килешеүенә ярашлы Речь Посполитаяның Икенсе һәм Өсөнсө бүленешенән һуң [[Пруссия]]ға һәм [[Австрия империяһы]]на бирелгән поляк территорияларынан барлыҡҡа килгән дәүләт. Бөйөк Варшава герцоглығы Наполеон Францияһының протектораты булып тора һәм 1813 йылға тиклем ([[Рус армияһының сит илгә походтары (1813—1814)|Алтынсы коалиция]] ғәскәрҙәре яулап алғанға тиклем) ғәмәлдә була. Вена конгресы ҡарарҙары буйынса герцоглыҡтың күпселек өлөшө автономиялы Поляк Батшалығы булараҡ [[Рәсәй империяһы]]на ҡушылдырыла.
 
== Географияһы ==
Герцоглыҡ территорияһы ([[1807 йыл|1807]]) 103&nbsp; мең&nbsp; км² тәшкил итә, халҡының һаны  — 2,6&nbsp; млн&nbsp; кеше була. Варшава герцоглығының [[Австрия]] менән һуғышта еңеүенән һуң уға Польшаның Өсөнсө бүленешенән һуң юғалтылған территориялары [[Краков]], [[Люблин]], Радом, Сандомир менән бергә - — 52&nbsp; мең&nbsp; км² һәм 1,7  млн кеше - — кире ҡайтарыла. Герцоглыҡтың баш ҡалаһы -  — [[Варшава]].
 
== Сәйәсәте ==
Герцоглыҡтың Конституцияһын 1807 йылдың 22 июлендә Дрезденда [[Наполеон]] раҫлай. Дрезден. Герцог итеп Саксония короле ''Фридрих Август I'' тәғәйенләнә. Шулай уҡ конституция буйынса хөкүмәт, Дәүләт советы, ике палаталы парламент һәм бынан тыш бойондороҡһоҙ судтар булдырыла. '''''Польша, поляк''''' һүҙҙәре сәйәси мәғәнәлә тыйыла.
 
Герцоглыҡ 6 департаментҡа бүленә, һәр департаментта 10 повет ҡаралған була.
 
[[1808 йыл|1808 йылдың]]дың [[1 майындамай]]ында илдә ''Наполеон КодексыиндереләКодексы'' индерелә, был ваҡиғаға бәйле эпиграмма барлыҡҡа килә: «Варшава Кенәзлеге, Саксония короле, поляк армияһы, пруссияПруссия тәңкәһе, француз кодексы».
 
== Австрия менән һуғыш ==
[[1809 йыл|1809 йылда]] да Австрия менән һуғыш Варшава герцоглығы өсөн уңышлы тамамлана. Герцоглыҡ территоияһытерриторияһы арта, яңы 4 яңы департамент булдырыла.
 
== Рәсәй менән һуғыш ==
[[1812 йыл|1812]] йылдыңдың 26 майында Варшава герцоыгерцогы үҙенең вәкәләттәрен герцоглыҡ хөкүмәтенә тапшыра.. [[28 июнь|28 июндә]] ''Поляк Короллегенең Генераль Конфедерацияһы'' иғлан ителә. КенәлекКенәзлек Наполеондың иң тоғро союздашы була һәм һуғыштың беренсе көнөнән аҙағына тиклем алыштарҙа ҡатнашҡанҡатнашыу 2с2н 100-меңлек армияһын бирә.
 
[[1815 йыл|1815]] йылдыңдың 3 майында конгресс Кенәзлектең бүленешен раҫлай. [[Краков]] Ирекле ҡала булып китә; Австрия Величканы (һәм тоҙ шахталарын) ала, Пруссияға ''Познань бөйөк герцоглығы'' исеме аҫтында Бөйөк Польша бирелә, ә элекке Варшава герцоглығының ҙур территорияһы Рәсәйгә[[Рәсәй]]гә тапшырыла һәм артабан ''Поляк Батшалығы'' исемен ала.
 
== Рәсәй империяһы составында ==
1830-18601830—1860 йылдарҙа поляк милләтселеге үҫешеүе һәм уның Речь ПосполитаяныэлеккеПосполитаяны элекке сиктәрҙә тергеҙергә ынтылыуыынтылыуҙар арҡаһында "«Конгресс Польша"» автономияһы рәсәйРәсәй императорҙары тарафынан XIX быуат дауамында яйлап бөтөрөлә килә. [[1867 йыл|1867]] йылдандан һуң уның статусы кәметелә һәм ул артабан рәсми булмаған рәүештә ''Привислин крайы'' исементип алайөрөтөлә.
 
== Һылтанмалар ==
 
* {{ВТ-ЭСБЕ|Польша, история}}
 
== Әҙәбиәт ==
* ''Луферчик Е. Г.'' Конституция Великого герцогства Варшавского / Е. Г. Луферчик // Научные стремления — 2010: сб. материалов респ. науч.-практ. молодеж. конф. с междунар. участием, Минск, 1-3 ноября 2010  г.: в 2 ч. / Совет молодых ученых НАН Беларуси; редкол.: В. В. Казбанов [и др.]. — {{Мн.}}: Беларус. навука, 2010. — Ч. 2. — С. 356—359.[http://luferchik2012.narod2.ru/publ/konst_vgv.pdf Просмотреть статью]{{Недоступная ссылка|date=Июнь 2018|bot=InternetArchiveBot}}▼
 
▲* ''Луферчик Е. Г.'' Конституция Великого герцогства Варшавского / Е. Г. Луферчик // Научные стремления — 2010: сб. материалов респ. науч.-практ. молодеж. конф. с междунар. участием, Минск, 1-3 ноября 2010 г.: в 2 ч. / Совет молодых ученых НАН Беларуси; редкол.: В. В. Казбанов [и др.]. — {{Мн.}}: Беларус. навука, 2010. — Ч. 2. — С. 356—359.[http://luferchik2012.narod2.ru/publ/konst_vgv.pdf Просмотреть статью]{{Недоступная ссылка|date=Июнь 2018|bot=InternetArchiveBot}}
[[Категория:Варшава герцоглығы]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Варшава_герцоглығы» битенән алынған