Википедия

Бильбао: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
Киләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
"Бильбао" битен тәржемә итеп төҙөлгән
 
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Ук}}
{{ТП|статус=Город|русское название=Бильбао|оригинальное название={{lang-eu|Bilbo}}, {{lang-es|Bilbao}}|изображение=Bilbao-collage.jpg|страна=Испания|вид региона=Автономное сообщество|регион=Страна Басков|регион в таблице=|вид района=провинция|район=Бискайя|район в таблице=|вид общины=комарка|община=Гран-Бильбао|община в таблице=Гран-Бильбао|подчинение=|герб=Escudo heráldico de Bilbao.svg|флаг=Flag of Bilbao.svg|ширина герба=80px|lat_dir=N|lat_deg=43|lat_min=15|lat_sec=25|lon_dir=W|lon_deg=2|lon_min=55|lon_sec=25|CoordAddon=|CoordScale=|карта страны=|карта региона=|карта района=|внутреннее деление=8 округов|вид главы=Мэр|глава=Иньяки Аскуна|дата основания=1300|первое упоминание=|прежние имена=|статус с=|площадь=41,3|вид высоты=высота НУМ|высота центра НП=19|климат=|официальный язык=баскский язык{{!}}баскский{{ъъ}}, {{хх}}испанский язык{{!}}испанский|официальный язык-ref=|население=353 200|год переписи=2005|плотность=8 615|агломерация=|национальный состав=|конфессиональный состав=|этнохороним=бильба́осцы, бильба́осец; <br />бильба́йцы, бильба́ец<ref>[http://gramota.ru/spravka/buro/29_242271 Ответ «Грамоты.ру»]{{Недоступная ссылка|date=Май 2018 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>|часовой пояс=+1|DST=есть|телефонный код=+34 94|почтовый индекс=|почтовые индексы=48001-48015|автомобильный код=|вид идентификатора=|цифровой идентификатор=|категория в Commons=|сайт=http://www.bilbao.eus/|язык сайта=eu|язык сайта 2=es|язык сайта 3=en|язык сайта 4=|язык сайта 5=|add1n=Девиз|add1=La Muy Noble y Muy Leal e Invicta<br /> (Самый благородный, самый<br /> честный и непокорённый)|add2n=Прозвище|add2=El Botxo («дыра»)|add3n=|add3=|ширина флага=150}}
 
'''Бильбао''' ({{Lang-eu|Bilbo}}, {{Lang-es|Bilbao}})  — [[Испания|Басктар иле Испанинияның Бискайя провинцияһы]] үҙәгендәге ҡала<ref>{{ВТ-МЭСБЕ|Бильбао}}</ref>. Муниципалитеты (комарки) Гран-Бильбао районы составына инә. Бильбао Басктар иленең 353 меңдән ашыу халҡы булған ([[2005 йыл]] мәғлүмәте буйынса) иң ҙур ҡалаларының береһе.
 
== Географияһы ==
Юл 11 ⟶ 12:
Үҙенең сауҙа өсөн уңайлы урында тороуы арҡаһында Бильбао бискай ҡалаһы сифатында ҡулланыла һәм тиҙ үҫә башлай. Испания эске һуғыштары уға аҙ ҡағыла, әммә Франция менән һуғыштан ул ныҡ яфа сигә<ref name="Викитека ЭСБЕ">{{ВТ-ЭСБЕ|Бильбао}}</ref>.
 
1835 йылда Бильбао карлисткарлистар тарафынан ҡамап алына, әммә ул шундай тәүәккәлек менән дошмандарына ҡаршы тора, һөҙөмтәлә карлистар сигенергә мәжбүр була. Бильбао һәм Португалете карлистарҙың граждандар һуғышында улар өсөн терәк пункты була, улар аша [[Англия|инглиздәр]] испандарға ярҙам тапшыра<ref name="Викитека ЭСБЕ">{{ВТ-ЭСБЕ|Бильбао}}</ref>.
 
Икенсе карлистар һуғышында (1873-18761873—1876) гарнизонында 4700 кешеһе булған Бильбао 20 мең карлистарҙың һөжүменә дусар була. Карлистар Португалету гаванын баҫып алғас, ҡамауҙа ҡалған Бильбао диңгеҙ яғынан ярҙамдан мәхрүм булаҡала. Дон Карлос ҡаланы баҫып алыу өсөн барыһын да эшләй : ул бында үҙенең резиденцияһын урынлаштырып, бында башына таж кейергә уйлай. Ике тапҡыр хөкүмәт ғәскәре өҫтөнлөк алыу өсөн карлистарҙың Соморостро позицияһына һөжүм итә. Ниһайәт, генерал Конхе дошман позицияларын урап үтә һәм карлистарҙы сигенергә мәжбүр итә. Әммә 1876 йылда һуғыш тамамланғанға тиклем карлистар тағы ла бер нисә тапҡыр ҡаланы үҙ ҡулдарына төшөрөр өсөн уңышһыҙ һөжүм яһай<ref name="Викитека ВЭС">{{ВТ-ВЭС|Бильбао}}</ref><ref name="Викитека ЭСБЕ">{{ВТ-ЭСБЕ|Бильбао}}</ref>.
 
Бильбаоның күтәрелә барған әһәмиәтен аңлаған хәлле инглиздәр Бильбао ҡултығының көнсығыш ярында гавань яһарға була, сөнки ҡалаға инә торған урында диңгеҙҙең тәрәнлеге ташҡын ваҡытында барлығы 4,5 метр тирәһе генә була. Бильбаола гавань төҙөү ҡала өсөн ҙур әһәмиәткә эйә булған булыр ине, әммә карлистар ихтилалы (1874), был мөһабәт проектты тормошҡа ашырырға ҡамасаулай<ref name="Викитека ЭСБЕ">{{ВТ-ЭСБЕ|Бильбао}}</ref>.
 
=== Хәҙерге заман ===
[[2010 йыл|2010 йылдың 19 майында]] ҡала [[:ru:Lee_Kuan_Yew_World_City_PrizeLee Kuan Yew World City Prize|Lee Kuan Yew World City Prize]] почетлы премияһы менән бүләкләнә. Был бүләкте иң популяр [[сингапур]] гәзите «Straitstimes» тапшыра. Символик алтын миҙалдан тыш, ҡала властары 300 000 доллар күләмендә аҡсалата приз ала<ref><div>[http://www.elcorreo.com/vizcaya/v/20100519/vizcaya/medalla-certificado-euros-premio-20100519.html Oro de Medalla, premio euros y de certificado 176.000. El Correo]</div></ref>.
 
[[2011 йыл|2011 йылдың 9 сентябрендә]] Бильбаола Вуэльта велосипедта уҙышыуының 19-сы этабының финишы була.
 
== Теле ==
Бильбаола (бөтә Басктар илендәге кеүек) ике рәсми тел ҡулланыла  — [[Испан теле|испан]] һәм баск теле.
 
== Иҡтисад ==
Бильбао  — Испанияның мөһим индустрия үҙәге һәм диңгеҙ порты.
 
== Транспорт ==
Юл 32 ⟶ 33:
[[Файл:Bilbobus.jpg|слева|мини|Ҡала автобусы Bilbobus.]]
[[Файл:Bizkaibus_Bailén.jpg|слева|мини|200x200пкс|Төбәк автобусы Bizkaibus.]]
[[1995 йыл|1995 йылдан]]дан Бильбао метрополитены эшләй. 2017 йылда өс метро линияһы була. 2002 йылдан метроға өҫтәп, ҡалала заманса трамвай эшләй, уны EuskoTran ойошмаһы хеҙмәтләндерә.
 
Бильбао тирә-яҡтары менән ҡала яны тимер юлдары селтәре менән бәйләнгән.
 
Ҡала автобустары муниципалитеттар милкенә ҡарай һәм Bilbobus тип атала (улар. [[Ҡыҙыл төҫ|ҡыҙыл төҫтә]]), төбәк автобустары билдәле BizkaiBus тип атала (улар йәшел төҫтә).▼
*
 
Бильбао [[Испания]] ҡалаларында ике ҡатлы автобустар йөрөгән беренсе ҡала, ул [[2011 йылдыңйыл]]дың ғинуарында йәмәғәт транспорты сифатында файҙаланыла. Был тирә-яҡ мөхитен һаҡлау маҡсатында тыуҙырылғанэшләнә: ҙур һыйҙырышлы автобусҡа ике ҡатлы автобусҡа халыҡ күпләп һыя, шунлыҡтан юлдағы бер нисә ғәҙәти автобустарҙы алмаштыра, һөҙөмтәлә ҡала һауаһы саф тора..▼
▲Ҡала автобустары муниципалитеттар милкенә ҡарай һәм Bilbobus тип атала (улар. [[Ҡыҙыл төҫ|ҡыҙыл төҫтә]]), төбәк автобустары билдәле BizkaiBus (улар йәшел төҫтә).
Бер бындай ике ҡатлы автобустың хаҡы 660 мең евро тәшкил итә, улар ҡала ҡаҙна аҡсаһына һатып алына. <ref><div>[http://gazetaslovo.com/новости/испания/item/в-бильбао-будут-курсировать-двухэтажные-автобусы.html «Бильбао ҡатлы автобуста йөрөй ине». Газета «Һүҙ»]</div></ref>.▼
 
Ҡала транспортында йөрөү өсөн түләй. (метро, автобус, ҡала яны поездары) Creditrans берҙәм билеттары ҡулланыла.▼
▲Бильбао Испания ҡалаларында ике ҡатлы автобустар йөрөгән беренсе ҡала, ул 2011 йылдың ғинуарында йәмәғәт транспорты сифатында файҙаланыла. Был тирә-яҡ мөхитен һаҡлау маҡсатында тыуҙырылған: ҙур һыйҙырышлы автобусҡа ике ҡатлы автобусҡа халыҡ күпләп һыя, шунлыҡтан юлдағы бер нисә ғәҙәти автобустарҙы алмаштыра, һөҙөмтәлә ҡала һауаһы саф тора..
▲Бер бындай ике ҡатлы автобустың хаҡы 660 мең евро тәшкил итә, улар ҡала ҡаҙна аҡсаһына һатып алына. <ref><div>[http://gazetaslovo.com/новости/испания/item/в-бильбао-будут-курсировать-двухэтажные-автобусы.html «Бильбао ҡатлы автобуста йөрөй ине». Газета «Һүҙ»]</div></ref>.
 
Бильбаонан 15 километр алыҫлыҡта ҡала диңгеҙ порты ([[:en:Port of Bilbao|en:Port Bilbao of]]) урынлашҡан. P&amp;amp;O пароходлығы Бильбао  — Портсмут даими паром линияһын хеҙмәтләндерә. Был тармаҡта эшләүсе карап [[:ru:Pride_of_BilbaoPride of Bilbao|Pride of Bilbao]] тип атала.▼
▲Ҡала транспортында йөрөү өсөн түләй. (метро, автобус, ҡала яны поездары) Creditrans берҙәм билеттары ҡулланыла.
 
Бильбаола (ҡарағыҙ Аэропорт Бильбао ) аэропорт та бар.▼
▲Бильбаонан 15 километр алыҫлыҡта ҡала диңгеҙ порты ([[:en:Port of Bilbao|en:Port Bilbao of]]) урынлашҡан. P&amp;amp;O пароходлығы Бильбао — Портсмут даими паром линияһын хеҙмәтләндерә. Был тармаҡта эшләүсе карап [[:ru:Pride_of_Bilbao|Pride of Bilbao]] тип атала.
Әлеге ваҡытта Бильбао Испанияның [[Испания]]ның иң йылдам үҫешкән ҡалаларының береһе.▼
 
▲Бильбаола (ҡарағыҙ Аэропорт Бильбао ) аэропорт та бар.
▲Әлеге ваҡытта Бильбао Испанияның иң йылдам үҫешкән ҡалаларының береһе.
 
== Климат ==
Юл 58 ⟶ 57:
! id="231" style="background:#F2F2F2; border-bottom-width:medium" |Два.
! id="233" style="background:#F2F2F2; border-bottom-width:medium" |Март
! id="235" style="background:#F2F2F2; border-bottom-width:medium" |АпраАпр.
! id="237" style="background:#F2F2F2; border-bottom-width:medium" |Май
! id="239" style="background:#F2F2F2; border-bottom-width:medium" |Июнь
! id="241" style="background:#F2F2F2; border-bottom-width:medium" |Июль
! id="243" style="background:#F2F2F2; border-bottom-width:medium" |Авг.
! id="245" style="background:#F2F2F2; border-bottom-width:medium" |СенаСент.
! id="247" style="background:#F2F2F2; border-bottom-width:medium" |Окт.
! id="249" style="background:#F2F2F2; border-bottom-width:medium" |Нояб.
! id="251" style="background:#F2F2F2; border-bottom-width:medium" |ТирәстеДекаб.
! id="253" style="border-left-width:medium; border-bottom-width:medium; background:#F2F2F2;" |Йыл
|-
! id="256" style="text-align:left; background:#F2F2F2; font-size:90%" |Абсолют&#x20; максимум,&#x20; °C
! id="259" style="text-align:center; background: <nowiki&gt;#</nowiki&gt;FFC000; color:<nowiki&gt;#</nowiki&gt;000000; font-size:85%;" |23,4
! id="261" style="text-align:center; background: <nowiki&gt;#</nowiki&gt;FFB000; color:<nowiki&gt;#</nowiki&gt;000000; font-size:85%;" |26,8
Юл 114 ⟶ 113:
! id="341" style="text-align:center; background: <nowiki&gt;#</nowiki&gt;FFF060; color:<nowiki&gt;#</nowiki&gt;000000; font-size:85%; border-left-width:medium;" |14,3
|- id="343"
! id="344" style="text-align:left; background:#F2F2F2; font-size:90%" |УлТемпература кәм тигәндәминимумы, °C
! id="346" style="text-align:center; background: <nowiki&gt;#</nowiki&gt;C0FF80; color:<nowiki&gt;#</nowiki&gt;000000; font-size:85%;" |4,7
! id="348" style="text-align:center; background: <nowiki&gt;#</nowiki&gt;C0FF80; color:<nowiki&gt;#</nowiki&gt;000000; font-size:85%;" |5,1
Юл 158 ⟶ 157:
! id="427" style="text-align:center; background: <nowiki&gt;#</nowiki&gt;4080FF; color:<nowiki&gt;#</nowiki&gt;000000; font-size:85%;; border-top-width:medium;" |116
! id="429" style="text-align:center; background: <nowiki&gt;#</nowiki&gt;3C50FF; color:<nowiki&gt;#</nowiki&gt;000000; font-size:85%; border-left-width:medium; border-top-width:medium;" |1195
|- id="431"
| colspan="14" id="432" style="text-align:center; font-size:88%; background: #F2F2F2; color:#000000; border-top-width:medium;" |''Сығанағы: Estatal Meteorología de Agencia<ref><div>[http://www.aemet.es/en/serviciosclimaticos/datosclimatologicos/valoresclimatologicos?l=1082&k=pva Standard Values Climate. Bilbao Aeropuerto]</div></ref><ref><div>[http://www.aemet.es/en/serviciosclimaticos/datosclimatologicos/efemerides_extremos?w=0&k=pva&l=1082&datos=det Values Extreme. Bilbao Aeropuerto]</div></ref>''
|}
Юл 166 ⟶ 165:
 
== Әҙәбиәт ==
 
* {{ВТ-ЭСБЕ|Бильбао}}
 
== Һылтанмалар ==
 
* {{Official|www.bilbao.eus|Бильбао}}
* [http://maps.google.com/maps?q=bilbao,+spain&spn=0.118544,0.240704&t=k&hl=en Bilbao in Google Maps]
Юл 178 ⟶ 175:
[[Категория:Википедия:Статьи с переопределением значения из Викиданных]]
[[Категория:Страницы с непроверенными переводами]]
[[Категория:Испания ҡалалары]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Бильбао» битенән алынған