Кютахья: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
"Кютахья" битен тәржемә итеп төҙөлгән
 
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
{{Ук}}
[[Файл:Kütahya_Clock_Tower.jpg|мини|250x250пкс|Сәғәтле сквер]]
'''Кюта́хья'''<ref>Географический энциклопедический словарь: географические названия&#x20; &#x2F;&#x20; Под ред. [//ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%80%D1%91%D1%88%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2,_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B5%D0%B9_%D0%A4%D1%91%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87 А.  Ф.  Трёшникова].&nbsp; — 2-е изд., доп.&nbsp; — <abbr title="Москва">М.</abbr>: [//ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F_(%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE) Советская энциклопедия], 1989.&nbsp; — С.&nbsp; 271.&nbsp; — <span class="nowrap">210 000 экз.</span>&nbsp; — [//ru.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/5852700576 ISBN 5-85270-057-6].</ref> ({{lang-tr|Kütahya}}Kütahya , {{lang-gr|Κοτυάειον}})  — хәҙерге [[Төркиә]] территорияһындағы иң боронғо ҡалаларҙың береһе. Халҡы  — 170 000 кеше (2004 йыл). Шул исемдәге провинцияның  баш ҡалаһы.
 
1912  йылда бында 106 176 төрөк,  6800 грек, 3307 әрмән йәшәгән<ref>George Sotiriadis, An Ethnological Map Illustrating Hellenism in the Balkan Peninsula and Asia Minor, 1918</ref>
 
Ҡалала һәйкәлдәр бик күп, улар араһында  — замок, мәсеттәр, мәҙрәсә, мунсалар, мавзолеҙар, шәхси йорттар.
 
== Тарихы ==
Кютахьяға антик гректар нигеҙ һала (бәлки, боронғо грек ҡәбиләһе  ионийҙарҙыр), фригийҙар булыуы ла ихтимал. Беҙҙең эраға тиклем 334 йылда ҡаланы  [[Искәндәр Зөлҡәрнәй|Искәндәр Зөлҡәрнәй (Александр Македонский]]) баҫып ала һәм  Котеон (''Kotiaeon'') исемен ҡуша.
 
Иоанна Малалы  мәғлүмәттәре буйынса,  Феодосия II  батша булған осорҙа (408-450408—450), 443 йылда, Кютахьяның епискобы итеп  Кир Панопольский  ҡуйыла. Шуныһы иғтибарға лайыҡ: унан алдағы дүрт епископты халыҡ үлтерә.
 
1078 йылда Кютахьяны төрөк-һалйоттар<ref>[http://escholarship.org/uc/item/556942rh#page-41 Kütahya in the Eighteenth Century: Transformation or the Persistence of the Old Order?]</ref>  баҫып ала, әммә 1097 йылдар тирәһендә ҡала кире Византия составына ҡайтарыла. Төрөктәрҙе византиялылар әллә ни алыҫҡа ҡыумай, шуға ла 1159 йылда Киликияға  яһаған хәрби походынан ҡайтып килгән Мануил Комнин армияһына һалйоттар һөжүм итә. Мириокефаль  хакимлыҡ иткән осорҙа,  в 1176 йылда, гректарҙың еңелеүе төбәктә һалйоттарҙың күбәйеүенә килтерә. 1182 йылда мосолмандар византиялыларҙы ҡаланан бөтөнләй ҡыҫырыҡлап сығара.  1300 йылда Кютахья Гермиян  курд бейлегенең баш ҡалаһына әйләнә.  1428 йылда ҡаланы төрөк-ғосманлылар баҫып ала. XVI быуатта керамика изделиеларын етештереү һәм ағасҡа ырып һүрәт төшөрөү буйынса Кютахья  Изникҡа  (Никея) конкурент була.
 
1833 йылда Кютахьяны Ибраһим-паша  (Мөхәммәт-Ғәли Египетскийҙың аҫрауға алған улы һәм уңы ҡулы) яулай.  Әммә Босфор боғаҙына урыҫ десанты килеп туҡтағас, Мөхәммәт-Ғәлигә Кютахия солохон төҙөргә һәм провинцияны азат итергә тура килә.
 
1850—1851 йылдарҙа Кютахьяға венгр диктатор-эмигранты Лайош Кошут  һөргөнгә ебәрелә.
 
Ғосман империяһы осоронда геноцид осоронда әрмән общинаһы (рәсми ғосман мәғлүмәттәре буйынса 4 мең тирәһе кеше) ҡаланан ҡыуылмаған берҙән бер община була<ref>{{Китап|автор=Sarafian, Ara|заглавие=Talaat Pasha's Report on the Armenian Genocide|издание=Gomidas Institute|место=London|год=2011|страницы=67|страниц=71|isbn=ISBN 978-1903656617}}</ref><ref>[http://escholarship.org/uc/item/556942rh#page-41 Kütahya in the Eighteenth Century: Transformation or the Persistence of the Old Order?]</ref><ref>{{Китап|автор=Sarafian, Ara|заглавие=Talaat Pasha's Report on the Armenian Genocide|издание=Gomidas Institute|место=London|год=2011|страницы=67|страниц=71|isbn=ISBN 978-1903656617}}</ref>.
 
1921 йылда Икенсе Грек-төрөк һуғышының иң ҙур алышы тап ошо ҡала территорияһында була,  был һуғышта грек армияһы еңә һәм гректар ҡалаға ҡайтып тула. Ә 1922 йылда Думлупынар етәкселегендә төрөктәр еңеү яулай, уның хөрмәтенә ҡалланан әллә ни алыҫ булмаған урынға һәйкәл дә ҡуйылған.
 
== Билдәле кешеләре ==
 
* Абд аль-Вахид
* Элвия Челеби
28 юл:
 
== Туғанлашҡан ҡалалар ==
 
* {{Флаг России}} [[Баулы]], [[Татарстан Республикаһы|Татарстан]], [[Рәсәй Федерацияһы|Рәсәй]]
* {{Флаг Венгрии}} Печ, [[Венгрия]]
Юл 37 ⟶ 36:
 
== Һылтанмалар ==
 
* [http://www.pbase.com/dosseman/cinili_kosk&page=all Изображения Кютахьи]
* [http://www.pbase.com/dosseman/kutahya_turkey Изображения Кютахьи (2)]
* [http://www.turkeyforecast.com/weather/kutahya/ Информация о погоде в Кютахье]  {{Недоступная ссылка|date=Октябрь 2018|bot=InternetArchiveBot}}
[[Категория:Төркиә ҡалалары]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Кютахья» битенән алынған