Ляпина Нәфисә Кәбир ҡыҙы: өлгөләр араһындағы айырма

''' Ляпина Нәфисә Кәбир ҡыҙы '''([[15 декабрь]] [[1933 йыл]], [[Сахай]] ауылы) — химик, Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһының мөхбир ағзаһы  (1995), химия фәндәре докторы  (1983), профессор (1986),  БАССР-ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре  (1976).

Ляпина Нәфисә Кәбир ҡыҙы Ляпина<ref>{{cite web|url=http://encycl.bash-portal.ru/lypina.htm|title=ЛЯПИНА Нафиса|accessdate=2013-02-01|archiveurl=https://www.webcitation.org/6EP0gVgl7?url=http://encycl.bash-portal.ru/lypina.htm|archivedate=2013-02-13|deadlink=no}}</ref> 1933 йылдың 15 декабрендә БАССР-ҙың Ҡырмыҫҡалы районы  [[Сахай]]  ауылында тыуа. Ата-әсәһе мәктәптә ғәрәп теле уҡытыусыһы булып эшләй.  Башҡорт яҙмаһы  латиницаға күскәс,  педагогтар  эшһеҙ ҡала.  Үҙҙәренең баҡсаһында эшләргә хәл итеп, ғаилә ауыл хужалығы инвентары, трактор һатып ала. Әммә коллективлаштырыу ваҡытында ғаилә башлығын төрмәгә ябалар, ҡатынын балалары менән һөргөнгә ебәрәләр.  Һөргөндә Урта Азияла, төньяҡта Архангельскиҙа булалар. Атаһын бер сығаралар, бер кире ултырталар.  Ул 1942 йылда һөргөндә сағында  мәрхүм була.

[[Бөйөк Ватан һуғышы|Һуғыштан]] һуң,  [[1945 йыл]]да, ғаилә [[Өфө]]лә төпләнә.   Нәфисә Кәбир ҡыҙы Өфөлә 1-се ҡыҙҙар мәктәбендә уҡый, уны бишле билдәләренә тамамлай.

[[1955 йыл]]да   Нәфисә Кәбир ҡыҙы  [[Өфө дәүләт нефть техник университеты| Өфө нефть  институтын]]  тамамлай.  Институттан һуң Яңы Өфө нефть эшкәртеү заводында оператор,  [[Органик химия институты (Рәсәй Фәндәр академияһы Өфө фәнни үҙәге)|СССР Фәндәр академияһының Башҡортостан филиалы Химия бүлеге]]ндә өлкән лаборант (1956—1957), кесе ғилми хеҙмәткәр (1957—1958); [[Органик химия институты (Рәсәй Фәндәр академияһы Өфө фәнни үҙәге)|Органик химия институты]]нда кесе ғилми хеҙмәткәр  (1961—1962),  тематик төркөм етәксеһе (1962—1967); өлкән ғилми хеҙмәткәр (1965—1967),  лаборатория мөдире (1967—2007), баш ғилми хеҙмәткәр (2007 йылдан) булып эшләй.

«Сульфидтарҙың терегөмөш тоҙҙары менән комплекслы берләшмәләре» темаһына кандидатлыҡ диссертацияһы яҡлай. Башҡортостанда химия буйынса докторлыҡ диссертацияһы яҡлаған беренсе ҡатын-ҡыҙ. Докторлыҡ диссертацияһының (1983) темаһы  — «Нефть дистилляттарының көкөрторганик берләшмәләрен тикшереү». Фәнни хеҙмәттәре тәбиғи углеводородтарҙың көкөрторганик берләшмәләре структураһын һәм үҙсәнлектәрен тикшереүгә арналған. Ляпина тарафынан Рәсәй һәм яҡын сит илдәр нефтендәге 74 типтағы көкөрторганик берләшмәнең тулы структура‑төркөм составы билдәләнә, тәүге тапҡыр нефттә һәм газ конденсатында сульфоксидтар һәм сульфондар барлығы асыҡлана.  Углеводород сеймалын меркаптанһыҙлаштырыу, нефть һәм газ эшкәртеү заводтарының сульфидлы‑һелтеле ҡалдыҡтарын  регенерациялау процесы эшләнә.

Нәфисә Кәбир ҡыҙының уҡыусылары араһында  3 фән докторы һәм 16 фән кандидаты бар.

Ляпина Н. К. —  600-ләп ғилми хеҙмәт,  шул иҫәптән 56 авторлыҡ танытмаһы һәм   патент авторы.

* БАССР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (1976)

*“ «[[Почёт Билдәһе ордены|Почёт Билдәһе”Билдәһе» ордены]] (1981)  

* 2‑се дәрәжә “Ватан«Ватан алдында күрһәткән хеҙмәттәре өсөн”өсөн» ордены (1999)