Сактар (ҡәбиләләр): өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
2 юл:
[[Файл:Scythia-Parthia_100_BC.png|мини|300x300пкс|Б. э. т. 170 йылдан яңы эраға тиклем Урта Азияя : Скифия, Маргиана, Парфия, [[Сөғд батшалығы|Согдиана]], Хорасмия]]
[[Файл:Behistun.Inscript.Skunkha.jpg|мини|Сактар батшаһы-тиграхауда Скунха. Дарий Беренсенең Бехистун яҙмаһы рельефы, б.э.т. VI быуат.<br />]]
'''Са́ктар''' (др.-перс.{{lang-peo|Sakā}}, др.-греч.{{lang-grc|Σάκαι}}, {{lang-lat|Sacae}}Sacae) — [[Антиклыҡ|антик]] сығанаҡтарҙа [[Иран телдәре|иран телле]]<ref>{{Cite web|url=http://генофонд.рф/?page_id=7366|title=Происхождение индоевропейцев и их расселение в свете археологических данных|author=д.и.н., проф. Л.Л.Зализняк|last=Зализняк|website=Генофонд.рф|quote=Иранская (ирано-арийская) группа языков включает: авестийский, древне-персидский, мидийский, согдийский, хорезмийский, бактрийский, парфянский, пехлеви, сакский, массагетский, скифский, сарматский, аланский...языки|date=02.03.2016|publisher=web|lang=русский}}</ref><ref></ref><ref></ref><ref></ref><ref>Andrew Dalby, Dictionary of Languages: the definitive reference to more than 400 languages, Columbia University Press, 2004, pg 278</ref><ref>Sarah Iles Johnston, Religions of the Ancient World: A Guide, Harvard University Press, 2004. pg 197</ref><ref>Edward A Allworth,''Central Asia: A Historical Overview'',Duke University Press, 1994. pp 86.</ref><ref>Кузьмина Е.Е. Откуда пришли индоарии? Материальная культура племён андроновской общности и происхождения индоиранцев. М., 1994, с. 120</ref><ref>I. M. Diakonoff, ''The Paths of History'', Cambridge University Press, 1999, p. 100 : </ref><ref>G. Gnoli, ''Zoroaster’s time and homeland'', Naples 1980; According to Prof. Gherardo Gnoli:</ref>{{ref+|В пользу восточноиранского происхождения сакских диалектов свидетельствует и тот факт, что сохранившиеся слова индийских завоевателей [[шакьи|шакьев]]-саков и [[Хотаносакский язык|саков]] [[Хотан|Хотанского оазиса]] - восточноиранские.|/group=Комм}} беҙҙең эраға тиклем I мең йыллыҡтан яңы эраға — яңы эраның беренсе быуаттарына тиклем йәшәгән күсмәнкүсмә һәм ярым күсмәнярымкүсмә ҡәбиләләрҙең йыйылма атамаһы. Атама скифтарҙың ''saka'' – ‘олень’<ref name="autogenerated1">[http://kladina.narod.ru/dremin/dremin.htm Дрёмин, словарь В.И. Абаева]</ref> (ср. [[Осетин теле|осет.]] ''sag'' 'олень') һүҙенә барып тоташа. Боронғо авторҙар ҙа, сактарҙы хәҙерге заман тикшеренеүселәре лә, уларҙы массагеттар менән бер рәттән скиф халыҡтарының көнсығыш ботағы тип иҫәпләй<ref name="autogenerated1">[http://kladina.narod.ru/dremin/dremin.htm Дрёмин, словарь В.И. Абаева]</ref><ref>О родстве культур массагетов, исседонов, савроматов, скифов и саков смотри: ''Minns''. P. 110 f.; ''Струве''. Этюды. С. 60; ''Руденко''. Горноалтайские находки. С. 16 и след.; ''Смирнов К. Ф''. Савроматы. С. 277 и след.; ''Толстов''. Итина. С. 173 и след.; ''Смирнов А. П''. Скифы. С. 88 и след.; ''Вишневская''. Итина. С. 207 и след.; ''Kothe''. Herkunft. S. 22 f.; ''Дандамаев''. Поход Дария. С. 180; ''Пьянков''. Саки. С. 17; Он же, Массагеты. С. 67; ''Вишневская''. Культура. С. 60 и след., 100 и след., 127 и след.</ref>.
Сактар иң тәүҙә авеста турандары менән берҙер, моғайын; [[Урта фарсы теле|урта фарсы]] сығанаҡтарында турандар [[Төрки ҡағанлығы|төрки]] ҡәбиләләре тип билдәләнә. [[Әһәмәниҙәр дәүләте|Әһәмәни]] яҙмаларында скифтар тотошлайы менән «сактар» тип атала <ref>{{Книга|автор=|заглавие=Авеста в русских переводах|ответственный=|издание=|место=Санкт-Петербург|издательство=|год=1997|страницы=457|страниц=|isbn=5-88812-039-1|isbn2=}}</ref>.
 
Сактар [[Бура мәҙәниәте|бура]] һәм [[Андрон мәҙәниәте|Андрон]] мәҙәниәте[[Андрон мәҙәниәте| Алакүл вариантының]] боронғолоғон кәүҙәләндереүсе вариҫтар, тип иҫәпләнелә<ref>''Кузьмина Е. Е.'' Откуда пришли индоарии? Материальная культура племён андроновской общности и происхождения индоиранцев. — М., 1995, — с. 127.</ref>. Урта Азиялағы сак халҡы андрон антропологик тип нигеҙендә формалаша. Шулай итеп, ретроспектив ысул менән алынған антропологик мәғлүмәттәр иран телле сактарҙың һәм савроматтарҙың андрон мәҙәниәте менән бәйле булыуҙарын раҫлай<ref>''Кузьмина Е. Е.'' Откуда пришли индоарии? Материальная культура племён андроновской общности и происхождения индоиранцев. — М., 1994, — с. 244.</ref>.