Бәрәкәтле ярым ай: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Айсар (фекер алышыу | өлөш)
күренеште төҙәтеү
Айсар (фекер алышыу | өлөш)
күренеште төҙәтеү
1 юл:
{{Ук}}
[[Файл:Map_of_fertile_crescent-ru.svg|справа|мини|369x369пкс|<center>Плодородный полумесяц и долина Нила</center>]]
'''Бәрәкәтле ярым ай''' — ҡышҡы айҙарҙа территорияһында яуым-төшөмдөң уғата күп булыуы күҙәтелгән Яҡын Көнсығыштағы төбәктәрҙең береһе. Атамаһы «Fertile Crescent» тигән инглиз терминынан алынған, уны ғилми әйләнешкә Америка археологы Дж. Г. Брэстед 1906 йылда «Мысырҙың боронғо текстары» (урыҫса «Древние тексты Египта») («Ancient Records of Egypt») китабында индерә<ref>{{cite encyclopedia|encyclopedia={{нп3|Columbia Encyclopedia||en||Columbia Encyclopedia}}|title=Fertile Crescent|url=http://education.yahoo.com/reference/encyclopedia/entry/FertileC|accessdate=2008-09-23|year=2008|publisher=[[Columbia University Press]]|doi=|pages=}}</ref>. Территорияның [[Тупраҡ|тупрағы]] бай булғанға һәм картала формаһы ярым айға  оҡшап тороғанға күрә шундай атама алына.
 
Бәрәкәтле ярым ай [[Месопотамия]]нан һәм Леванттан тора, үҙ сиратында Левант үҙе [[Сүриә тарихы|тарихи Сүриәгә]] һәм тарихи [[Фәләстин]]ға бүленә. [[Ливан]], [[Израиль]], [[Сүриә]], [[Ираҡ]]тың хәҙерге территорияларын, [[Төркиә]]нең көньяҡ-көнсығышын, [[Иран]]дың көньяҡ-көнбайышын һәм [[Иордания]]ның төньяҡ-көнбайышын биләй.
9 юл:
[[Нил]] ([[Боронғо Мысыр]]) үҙәне менән бергә Бәрәкәтле яры ай — хәҙерге заман цивилизацияһының бишеге.
 
Америка ғалимдарының тикшеренеүҙәренә ярашлы Бәрәкәтле ярым айҙы тәүге баҫып алыу процесына төп ике фактор сәбәпсе була — ҡоролоҡтар һәм кешеләрҙең улар менән көрөшө белеү һәләте<ref name="autogenerated1">[http://rusplt.ru/world/ee-velichestvo-zasuha-11961.html Ученые из США провели параллель между климатом и переселением человечества.] Русская планета</ref><ref>{{cite encyclopedia|encyclopedia={{нп3|Columbia Encyclopedia||en||Columbia Encyclopedia}}|title=Fertile Crescent|url=http://education.yahoo.com/reference/encyclopedia/entry/FertileC|accessdate=2008-09-23|year=2008|publisher=[[Columbia University Press]]|doi=|pages=}}</ref><ref name="autogenerated1">[http://rusplt.ru/world/ee-velichestvo-zasuha-11961.html Ученые из США провели параллель между климатом и переселением человечества.] Русская планета</ref>.
Тюбенген университетынан Симона Риль етәкселегендәге немец анропологтары  Ирандағы Загрос тауҙарында  2013 йылда алып барған археологик ҡаҙылмалар Яҡын Көнсығышҡа күсенгән тәүге биш төркөмдөң, бер-береһе менән аралашмайынса, яҡынса 9800 йыл элек иген культураларын игеү серен асыуын раҫлай.