Плаценталылар: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Һәҙиә (фекер алышыу | өлөш) "{{Таксон |regnum=Животные |image file=Mamíferos.jpg |latin=Placentalia |rang=Инфракласс |author=Оуэн, Ричар…" исемле яңы бит булдырылған |
Һәҙиә (фекер алышыу | өлөш) |
||
14 юл:
|wikispecies=Placentalia
}}
'''Плаценталылар'''(лат. Placentalia, placenta ‘плацента’һүҙенән) —— имеҙеүсе хайуандар. Уларҙың
==Плаценталылар==
Имеҙеүселәрҙең иң күп өлөшөн тәшкил итә (сама менән 94 % тирәһен). Әле йәшәп килгән классификацияларҙа рангы буйынса фекер айырмалыҡтары йәшәп килә. Аҫкласс, инфракласс йәки өҫотряд тип инселәйҙәр. Таксон
'''Башҡа имеҙеүселәрҙән төп айырмалары:'''
*Балаятҡы, йәғни йомортҡа күҙәнәк аталанғандан үҫешә торған махсус ағзаның булыуы.▼
*Плацента, йәғни яралғының балаятҡы стенаһына тоташыу урының булыуы. ▼
▲*'''Балаятҡы''', йәғни йомортҡа күҙәнәк аталанғандан үҫешә торған махсус ағзаның булыуы.
*Плацентала кендек бауы аша инә хайуандың ҡан тамырҙары яралғының ҡан тамырҙарына тығыҙ тейеп тора.
* Башҡа имеҙеүселәрҙекенә ҡарағанда балалары күпкә нығыраҡ үҫешеп тыуа.
Сөнки инә хайуандың ҡанынан яралғыға кәрәкле бөтә туҡлыҡлы матдәләр, антиесемдәр һәм кислород килеп тора. Ә матдәләр алмашыныу продукттары кире инә хайуан ҡанына бүленеп сыға.
Муҡсалыларҙың да плацентаһы бар. Әммә плаценталыларҙа ул камилыраҡ. Йәғни, яралғының тышҡы
Плацента балаятҡы менән трофобластың ҡалынайған урыны Хорионда өбөрсәләр (ворсинки) хасил була. Улар балаятҡынының эпителий ҡатламына тәрәнгә үтеп инәләр. Трофобластың күҙәнәктәре инә организмы һәм яралғы туҡымалары араһында һаҡлағыс кәртә (барьер) булдыралар. Был яралғыны инә организмы менән туҡымалар һыйышмау Шуға ла, яралғы инә организмында оҙайлы үҫешә ала һәм мөхиттең насар тәьҫиренән, хәүеф-хәтәрҙәрҙән имен була.
Юл 30 ⟶ 41:
Тере бала тыуҙырыусы хайуандарҙа яралғының ҡарын эсендәге үҫеш процесы '''быуаҙлыҡ''' тип атала (кешеләрҙә уны йөклөлөк тип йөрөтәләр).
Имеҙеүселәрҙә быуаҙлыҡтың оҙайлылығы төрлөсә була. Ҡағиҙә булараҡ, бәләкәй хайуандарҙа ул ҡыҫҡа ваҡытлы. Мәҫәлән, ҡайһы бер сысҡан һымаҡ кимереүселәрҙә 11 —15
Уртаса ҙурлыҡтағы йәнлектәрҙә — бер нисә ай, эре хайуандарҙа бер йыл һәм унан да ашыу була.
Бер тыуымда уртаса ҙурлыҡтағы йәнлектәр 5—6, ваҡ йәнлектәр 8—12 бала килтерә.
Өңгә йәшеренмәй, тиҙ хәрәкәт менән тереклек итеүсе йәнлектәрҙә быуаҙлыҡ оҙаҡҡа һуҙыла. Бындай имеҙеүсе хайуандарҙың балалары ҙур кәүҙәле, яҡшы үҫешкән була. Улар тыуғандан һуң бер нисә сәғәт үтеүгә үк инәләренә эйәреп йөрөй ала(мәҫ.тояҡлы имеҙеүселәр).
|