Чехословак корпусы: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Тутыйғош (фекер алышыу | өлөш) |
Тутыйғош (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
1 юл:
{{Ук}}
'''Чехословак корпусы ''' (''
Француз хөкүмәтенең
1918 йылдың яҙ-йәйендә корпус Совет
== Тарихы ==
[[Беренсе донъя һуғышы
1914 йылдың 25 июлендә, һуғыштың рәсми рәүештә
Рәсәй яғында һуғышта ҡатнашыу өсөн ирекле чех хәрби подразделениеларын төҙөү тураһында ҡарар [[Киев]]та
Рәсәй армияһы составындағы чехословак милли
Шул уҡ ваҡытта 1916 йылдың февралендә [[Париж]]да Чехословак милли шураһы (ЧСНС) барлыҡҡа килә. Уның етәкселәре (Томаш Масарик, Йозеф Дюрих, Милан Штефаник, Эдвард Бенеш) үҙаллы чехословак дәүләтен төҙөү яҡлы була һәм үҙаллы ирекле чехословак армияһын булдырыу маҡсатында Антанта илдәренең ризалығын алыу өсөн күп көс түгәләр. ЧСНС рәсми рәүештә Көнсығыш һәм Көнбайыш фронттарында Үҙәк державаларға
[[Файл:Memorial_of_the_Czechoslovak_Legion_in_Battle_of_Zborov,_1917.jpg|слева|мини|Зборово янында һәләк булған чехословак легионерҙарына мемориал, Калиновка ауыл, Украина.]]
Февраль революцияһы Рәсәй хөкүмәте чехословак
Рус армияһының Галициялағы июнь һөжүмендә тәүге тапҡыр үҙаллы оператив берәмәк булараҡ
Ваҡытлы хөкүмәт һәм 1-се Гусит уҡсылар дивизияһының командованиеһы бер-береһенә лояль ҡараш күрһәтәләр, Чехословак бригадаһы дивизия составына инә. Чехословактарҙың уңышлы ғәмәлдәре чех сәйәси эшмәкәрҙәре Ваҡытлы хөкүмәттән эрерәк милли формированиеларҙы булдырыуға рөхсәт алыуҙарына булышлыҡ
1917 йылдың 26 сентябрендә юғары баш командующий Ставкаһының штаб начальнигы генерал Н. Н. Духонин ике дивизиянан һәм запастағы бригаданан торған айырым Чехословак корпусын төҙөү тураһында
Корпустың бөтә частарында француз хәрби дисциплинар
== Чехословак корпусы һәм Граждандар һуғышы Рәсәйҙә ==
32 юл:
[[Файл:Czech_troop_quarters.jpg|мини|300x300пкс|Чехословак корпусының формалашыу «казармаһы».]]
1917 йылдың көҙөндә Волынь һәм Полтава губерналары
Шул уҡ ваҡытта Чехословак милли советы француз хөкүмәтен бөтә чехословак хәрби формированиеларын француз армияһының өлөшө итеп таныуын һорай.
Шуға ҡарамаҫтан, Францияға сығыр өсөн чехословактар Рәсәй территорияһын үтергә тейеш була. Рәсәйҙә был ваҡытта бөтә урындарҙа совет власы урынлашҡан була. Совет хөкүмәте менән мөнәсәбәттәрҙе боҙмаҫ өсөн Чехословак милли советы
Совет ғәскәрҙәренең һөжүме барышында улар Киев тирәһендә формалашҡан 2-се чехословак дивизияһы менән тоташа һәм Масарик, главком М. А. Муравьев менән килешеү төҙөй
Масариктың ризалығы менән чехословак частарында большевистик агитацияһы рөхсәт ителә. Чехословактарҙың ҙур булмаған өлөшө (200 кеше тирәһе) революцион идеялары тәьҫире аҫтында корпустан сыға һәм [[Эшсе-крәҫтиән Ҡыҙыл армияһы|РККА-ның]] интернациональ бригадалары составына инә. Масарик, үҙе һөйләүенсә, хеҙмәттәшлек тураһында тәҡдимдәрҙе (генералдар М. В. Алексеев һәм Л. Г. Корнилов, шулай уҡ П. Н.
Чехтарҙың бөтә көстәре корпусты
Украина территорияһына [[18 февраль|18
[[26 март]]та Пензала [[РСФСР-ҙың Халыҡ Комиссарҙары Советы| РСФСР-ҙың Халыҡ Комиссарҙары Советының]] ([[Сталин Иосиф Виссарионович|Сталин]]), Рәсәйҙәге Чехословак милли
1918 йылдың апрель-майында чехословактарҙың иң эре соединениелары [[Пенза]] — [[Сызрань]] — [[Һамар]] (8 мең; поручик С. Чечек), [[Силәбе]] — [[Миасс]] (8,8 мең.; полковник С. Н. Войцеховский), Новониколаевск — ст. Тайга (4,5 мең; капитан Р. Гайда),
21 апрелдә [[Германия]] баҫымы аҫтында сит ил эштәре наркомы Г. В. Чичерин [[Красноярск]] советынан чехословак эшелондарының көнсығышҡа артабанғы хәрәкәтленеүен туҡтатып тороуҙы талап итә. Легионерҙар был ҡарарҙы элекке хәрби әсирҙәр сифатында уларҙы Германияға һәм Австрия-Венгрияға биреү ниәтендә эшләнә, тип ҡабул итә. Силәбелә 16-20 майҙа үткән чехословак хәрби делегаттарының съезы ҡәтғи рәүештә большевиктар менән араларҙы боҙоу позицияһына тора һәм ҡоралды тапшырыуҙы тутҡтатырға (был ваҡытҡа ҡоралды Пенза районында өс аръергард полктары тапшырмаған була) һәм «үҙ тәртибе менән»
Ҙур территорияларҙа совет власының ҡолауының тиҙлеге, элекке союздаштарға таянған һәм улар менән бергә немецтарға һәм большевиктарға ҡаршы яңы фронт ойошторорға теләгән яңы хөкүмәттәрҙең барлыҡҡа килеүе (Себер, [[Һамар]], Владивосток, [[Екатеринбург]]), өмөттәрҙе уята һәм Чехословак милли советының төп өлөшө Германия һәм Австрия-Венгрияға һәм улар менән союздаш булған большевиктарға ҡаршы хәрби ғәмәлдәрҙе башлар өсөн Волгаға һәм Уралға кире ҡайта. Антанта илдәре һәм аҡгвардиясылар яғынан көтөлгән ярҙам булмауы, чехословак милли советындағы эске кризис һәм, иң мөһиме — Берернсе донъя һуғышының Антанта еңеүе менән тамамланыуы 1918 йылдың аҙағында Чехословак милли советын большевиктарға ҡаршы фронт асырға мәжбүр итә.
66 юл:
** 3-сө чехословак уҡсылар полкы (Ян Жижки, Тронцованан)
** 4-се уҡсылар полкы (Прокоп Бөйөк)
** 2-се уҡсылар дивизияһы
** 5-се чехословак уҡсылар полкы (Прага, Фома Масарик)
** 6-се чехословак полк (Ганац)
87 юл:
''См. также '''Зборовское сражение (1917), Сражение под Бахмачем, Восстание Чехословацкого корпуса'''''
* Июнь 1917 — Һул яр
* 15 ғинуар 1918 — Корпус француз армияһының автономиялы өлөшө итеп иғлан ителә
* Март 1918 — [[Тамбов]] һәм [[Пенза]] тирәһенә күсерелә
* 26 март 1918 — Совет хөкүмәте Корпусты Владивосток аша эвакуациялауға әҙерлеге тураһында белдерә
* Апрель 1918 — Германия баҫымы аҫтында сит ил эштәре министры Чичерин Корпустың Себергә һәм Алыҫ Көнсығышҡа эвакуацияһын тотҡарларға бойора
* 2 май 1918 —
* 24 май 1918 — Троцкий
* 25 май 1918 — Корпус частары
* 1919 йылдың аҙағы— 1920 йылдың башы — Чехословаккорпусының эвакуацияһы башлана
* 7 февраль 1920 — Совет хөкүмәте һәм Чехословак орпусыының командованиеһы араһында ваҡытлыса тыныслыҡ килешеүе төҙөлә
100 юл:
== Хәтер ==
Барыһы Рәсәй территорияһында Чехия министрлығының «Легионы 100» проекты сиктәрендә аҡ чехтарға 58 һәйкәл ҡуйылырға тейеш<ref>[https://gazeta.eot.su/article/revansh-belochehov Реванш белочехов]. <small>Проверено 28 июля 2016.</small> <small>[https://www.webcitation.org/6jLUPZz9p Архивировано] 28
Аҡ чехтарҙың Рәсәй тарихындағы роле ҡатмарлы булыуы сәбәпле һәйкәлдәрҙе ҡуйыу буйынса башланғыстар урындағы халыҡтың һәм ижтимағи ойошмаларҙың ҡаршылығына осрай.
|