Википедия

Ләм: өлгөләр араһындағы айырма

Интерактивная навигация по истории
Киләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
"thumb|Ярҙа ятҡан ләм '''Ләм''' — ваҡ ярмалы йомшаҡ тау тоҡом…" исемле яңы бит булдырылған
 
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл:
 
{{Ук}}[[Файл:Low9th9DecRSiltwater.jpg|thumb|Ярҙа ятҡан ләм]]
'''Ләм''' — ваҡ ярмалы йомшаҡ [[тау тоҡомо]], [[һыу]] сығанаҡтары төбөнә ултырған органик һәм минераль матдәләр ҡатнашмаһынан хасил.
Ләм тәбиғи шарттарҙа шыйыҡ, киптергәндә ҡаты есем үҙенсәлектәре ала. Күбеһенсә ваҡ фракцияларҙан тора: 30-50 проценты 0,01 мм-ҙан кәмерәк өлөшсәләрҙән тора.
 
[[Диңгеҙ]]ҙәрҙең һәм континенталь һыу ятҡылыҡтарының төбөндә ([[күл]], [[быуа]]) ләм киң таралған, улар тау тоҡомдары ыуалыу һөҙөмтәһендә барлыҡҡа килгән(''терриген'', ''[[эзбиз]]'', ''пелит'', ''алеврит'', ''алеврит-пелит'' ләмдәр), һәм шулай уҡ микроскопик ҡабырсаҡтар йәки диңгеҙ организмдары онтағынан тора (''глобигерин'', ''диатом'', ''радиолярий'', ''птеропод'' ләмдәр). [[Вулкан]] көлө менән байытылған ләмдәр ҙә айырып ҡарала.
[[Диңгеҙ]]ҙәрҙең һәм континенталь һыу ятҡылыҡтары ([[күл]], [[быуа]]) ләм киң таралған, аҙыҡ-түлек тонкозернистый торған тау тоҡомдары онталыу ("[[ил сағыштырмаһын|сағыштырмаһын]]", "[[ил известковый|известковый]]", "[[ил пелитовый|пелитовый]]", "[[ил алевритовый|алевритовый]]", "[[алевритый-ил пелитовый|алевритый-пелитовый]]") микроскопик организмдар ҡалдыҡтарынан йәки бер диңгеҙ ҡабырсағы һәм скелетный ("[[ил глобигериновый|глобигериновый]]", "[[ил диатомовый|диатомовый]]", "[[ил радиоляриевый|радиоляриевый]]", "[[ил птероподовый|птероподовый]]"). Ил бүләләр, байытыу [[вулкан]]көлөргә ический ("[[ил вулкан|вулкан]]").
 
 
 
 
На дне [[море]]й и континентальных водоёмов ([[озеро|озёр]], [[пруд]]ов) распространены илы, состоящие из тонкозернистых продуктов разрушения горных пород (''[[терригенный ил|терригенный]]'', ''[[известковый ил|известковый]]'', ''[[пелитовый ил|пелитовый]]'', ''[[алевритовый ил|алевритовый]]'', ''[[алеврито-пелитовый ил|алеврито-пелитовый]]'') и из микроскопических раковин или скелетных остатков морских организмов (''[[глобигериновый ил|глобигериновый]]'', ''[[диатомовый ил|диатомовый]]'', ''[[радиоляриевый ил|радиоляриевый]]'', ''[[птероподовый ил|птероподовый]]''). Выделяют илы, обогащённые [[вулкан]]ическим пеплом (''[[вулканический ил|вулканический]]'').
 
Ҡайһы бер ләмдәр органик матдәләр ([[сапропель]]) тарҡалып, көкөртлө-водородлы ҡатнашма барлыҡҡа килә йә сереү процесы башлана (''серек ләм'').
Иногда илы обогащены органическим веществом ([[сапропель]]), разложение которого вызывает сероводородное заражение или развитие гнилостных процессов (''гнилой ил'').
 
Ләм бәйле ултырма тоҡомдар формалашыуының башланғыс стадияһы булып тора.
Ил является начальной стадией формирования связанных осадочных пород.
 
Ләм ауыл хужалығында[[ашлама]] булараҡ йәки [[компост]] өйөмдәре өсөн ҡулланыла.
Ил используется в сельском хозяйстве как [[удобрение]], или в [[компост]]ных кучах.
 
Ҡайһы бер ләм (күл, быуа, лагуна) ашлама булараҡ ҡулланыла һәм йорт хайуандарына минераль матдә сығанағы итеп бирелә, шулай уҡ [[Медицина|медицинала]] файҙаланыла (шифалы [[ләм]].
Некоторые илы (озёрный, прудовый, лагунный) применяют как удобрение и для минеральной подкормки домашних животных, а также в [[Медицина|медицине]], для [[Лечебные грязи|грязелечения]].
 
[[Гавань|Гавандәрҙә]] һәм [[фарватер]]ҙарҙа ләм күбәйеү [[Судно|суднолар]] хәрәкәтенә ҡамасаулыҡ тыуҙыра, шуның өсөн дамбалар ҡорола йәки йылғаларҙың төбөн тәрәнәйтеү эштәре үткәрелә.
Накопление ила в [[гавань|гаванях]] и [[фарватер]]ах (''заиливание'') создает проблемы для [[Судоходство|судоходcтва]], поэтому сооружаются ограждающие дамбы и проводятся [[дноуглубительные работы]].
 
== См.Шулай такжеуҡ ҡара ==
* [[Активный ил]]
* [[Илосос]]
 
== Һылтанмалар==
== Ссылки ==
{{Навигация|Тема=Ил|Викисловарь=ил}}
* {{БСЭ3|ссылка=http://enc-dic.com/enc_sovet/Il-19625.html|заглавие=Ил}}
Юл 33 ⟶ 28:
 
[[Категория:Гидрология]]
[[Категория:ПочвоведениеТупраҡ ғилеме]]
[[Категория:Ил|Ләм ]]
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Ләм» битенән алынған