Туберкулёз: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Sherbn (фекер алышыу | өлөш)
Sherbn (фекер алышыу | өлөш)
47 юл:
 
== Организмдың һаҡланыу көсө ==
[[Файл:Mantoux tuberculin skin test.jpg|thumb|right|250px|Манту пробаһы (тикшереүе)]]
Туберкулез микобактерияһы менән осрашҡан һәр кеше ауырымай. Бының сәбәбе − организмдың ҡаршы тороусанлығы, йәғни [[иммунитет]]ы. Ә инде теге йәки был сәбәптәр арҡаһында организм көсһөҙләнә икән, был осраҡта тын юлына эләккән туберкулез таяҡсыҡтары үрсей башлай һәм үпкәлә ялҡынһыныу башлана. КайһыҠайһы бер осраҡта ул еңелсә генә уҙып, хатта ауырганауырыған кеше уны үҙе лә һиҙмәй ҡалыргаҡалыуы мөмкинбар. Икенсе берәүҙә был ялҡынһыныу үпкәнең күп өлөшөнә тарала. Был айырма микробтың күпме миҡтарҙа эләгүенә генә ҡарамай, ә күпселек осраҡта кешенең ниндәй шартларҙашарттарҙа йәшәүенә һәм организмдың ни дәрәжәлә көслө булыуына ла бәйле. Билдәле булыуынса, туберкулез микробы тын юлдары аша керә. Үпкәгә еткәнсе уға оҙон юл үтергә тура килә (танау, тамаҡ, боғаҙ, бронхалар). Был тын юлдары эске яҡтан лайлалы ҡатлам менән ҡапланған. Һулыш алғанда тын юлына эләккән туҙан бөртөктәре һәм төрлө микробтар ошо лайлалы ҡатламға йәбешып та ҡалалар һәм кире сығарып ташланалар. Ләкин туберкулездан яфаланған ауырыу менән йыш һәм дауамлы аралашҡан кешеләрҙең тын юлына күпләп эләккән микробтарҙың бер өлөшө үпкәгә үк үтеп керә. Шулай булһа ла, күп кешенең организмы бирешмәй, сөнки аҡ ҡан тәнсектәре (лейкоциттар) микробты йоталар, эретәләр һәм юҡҡа сығаралар. Бындай күҙәнәктәрҙе фагоцит тип йөрөтөләр.
 
Туберкулез менән көрәшкәндәкөрәшкән организмдыңорганизм өсөн нерв системаһының әһәмиятеәһәмиәте ҙур. Нерв системаһы организмдың бөтә һакланыуһаҡланыу механизмы менән идара итә.
 
Шулай итеп, туберкулез микробтарының сәләмәт кеше организмына үтеп кереүе төрлө нәтижәләргә килтерергә мөмкин. Беренсе осраҡта — туберкулез микробы таҙа кеше организмына үтеп керәинә, ләкин кешегә ауырыу йоҡмай, сөнки кеше организмының ҡаршы тороусанлығы инфекциянеинфекцияны еңә. Икенсе осраҡта — организм үтеп кергәнингән миллионлаған туберкулез микробтарын тиҙ генә еңә алмай, кайһыҡайһы бер микробактериялар иҫән ҡала. ӘммаӘммә был осраҡта ла улар кешегәкешелә ауырыу туҙырмаҫҡатыуҙырмаҫҡа мөмкин, сөнки ҡан составындагысоставындағы кальций тоҙҙары был микробактерияны төрөп алып тышса хасил итәләр һәм томалап ҡалдыралар. Өсөнсө осраҡта — тәндең сиргә ҡаршы тороусанлығы (иммунитеты) бик ныҡ кәмегән осраҡта, организмда туберкулез микробтары купләпкүпләп үрсей башлайлбашлай һәм кеше сиргә бирешә. Сиргә ҡаршы тороусанлыҡ ғүмер буйына үҙгәрәпүҙгәреп тора. Эскеселек, ныҡ арыуҙар, йыш аборт яһатыу, насар һәм тәртипһеҙ туҡланыу һ.б. ҙаҙа— туберкулез ауырыуының килеп сыгуынасығыуына уңай шарттар тыуҙырусы сәбәптәр булып тора.
 
Туберкулез инфекцияһеинфекцияһы организмда бармы-юҡмы икәнен Манту реакцияһы буйынса белеп була. Манту тигән һүҙ шул ысулды тәҡдим иткән автор исеменән алынған. Был ысулды мәктәптәрҙә, йәштәр уҡыған башҡа коллективтарҙа киң ҡулланалар. Һәм шуның нәтижәһенә ҡарап БЦЖ тип аталған прививкалар яһала. Беренсе мәртәбә БЦЖ прививкаһы бала тыуғас уҡ бала табыу йортонда яһала, һуңыраҡ, Манту реакцияһының нәтижәһенә ҡарап, яңынан ҡабатлана. БЦЖ прививкаһы профилактик сара булараҡ ҡулланыла.
 
Туберкулез инфекцияһе организмда бармы-юҡмы икәнен Манту реакцияһы буйынса белеп була. Манту тигән һүҙ шул ысулды тәҡдим иткән автор исеменән алынған. Был ысулды мәктәптәрҙә, йәштәр уҡыған башҡа коллективтарҙа киң ҡулланалар. Һәм шуның нәтижәһенә ҡарап БЦЖ тип аталған прививкалар яһала. Беренсе мәртәбә БЦЖ прививкаһы бала тыуғас уҡ бала табыу йортонда яһала, һуңыраҡ, Манту реакцияһының нәтижәһенә ҡарап, яңынан ҡабатлана. БЦЖ прививкаһы профилактик сара булараҡ ҡулланыла.
== Туберкулёз сиренең билдәлере ==
Ауырыу төрлөсә башлана. Ҡайһы бер осраҡта ул һиҙҙермәй генә әкренләп башлана. Тиҙ арыу, аппетит һәм йоҡо боҙолоу, әҙ генә йүтәл булыуы мөмкин. Башҡа ауырыуҙарҙың да шундай уҡ билдәләре булыуы сәбәпле кеше уға әлләни иғтибар ҙа итмәй. Күп осраҡта туберкулез ауырыуы кинәт башлана: температура 38—39 градусҡа күтәрелә, хәлһеҙлек арта, йүтәл көсәйә, йүткергәңдә ҡаҡрыҡ килә башлай. Ауырыу кеше төндәрен тирләп уяна. Үпкә сиренең башланғыс осорында [[грипп]], үпкә ялкынһынуы кеүек ауырыуҙар тип уйланыла. Туберкулез йыш ҡына ҡан төкөрөү менән дә башлана, ләкин башҡа ауырыуҙар ҙа, мәҫәлән, яман шеш, абцесс һ.б. ваҡытында да ҡан төкөрөү күҙәтелә.
«https://ba.wikipedia.org/wiki/Туберкулёз» битенән алынған