Биосфера: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Guram52 (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
Guram52 (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
1 юл:
{{Ук}}
'''Биосфе́ра''' ( {{lang-grc|βιος}} — тормош һәм {{lang-grc2|σφαῖρα}} — сфера, шар) — [[Ер]]ҙең, тере [[организм]]дар урынлашҡан , уларҙың йәшәүенең һәм бүлентеләренең йоғонтоһондағы ҡабығы; «тормош ярыһы»; Ерҙең глобаль [[экосистема]]һы.
Биосфера — Ерҙең ҡыртышы, тере организмдарҙың урынлашҡан һәм уларҙың йоғонтоһонда үҙгәрештәр кисергән өлөшө. Биосфера кәмендә 3,8 млрд йыл элек формалаша башлаған, шул ваҡыттарҙа беҙҙең планетала беренсе организм барлыҡҡа килә башлаған. Ул , уның бөтә [[Гидросфера|гидросфераға]] [[Литосфера|литосфера]]ның өҫкө өлөшөнә һәм [[Атмосфера|атмосфера]]ның аҫҡы өлөшөнә үтеп инә, йәғни йәшәү [[Экосфера|экосфера]] урынлаша. Биосфера бөтә тере организм йыйылмаһынан ғибәрәт. Унда 3 000 000 ашыу төр үҫемлек, хайуандар, бәшмәктәр һәм бактериялар көн итә. Кешеләр ҙә биосфераның өлөшө булып тора, уларҙың эшмәкәрлеген тәбиғәттәге процестарҙы күпкә уҙып, академик В. И. Вернадский әйтмешләй: «Кеше ҡөҙрәтле геологик көскә әүерелә».
Французтәбиғәт фәндәре белгесе ғалим Ламарк Жан Батист XIX быуат башында беренсе тапҡыр биосфера концепцияһын тәҡдим итә, был термин әлегә хатта инмәгән дә була. «Биосфера» терминын австрия геологы һәм палеонтологы Зюсс Эдуард [[1875 йыл]]да тәҡдим иткән<ref name="o noosphere">''Вернадский В. И.'' [http://vernadsky.lib.ru/e-texts/archive/noos.html Несколько слов о ноосфере] // Успехи современной биологии. — 1944 г., № 18, стр. 113—120.</ref>.
| |||