Ғәшүрә: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Guram52 (фекер алышыу | өлөш) |
Guram52 (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
1 юл:
{{Ислам}}
'''Ғәшүрә’''' ({{lang+ar|عاشوراء||ʕa(ː)ˈʃuːraʔ}}), [[Ислам]]да — айырата хөрмәтләнә торған көн, ул [[мөхәррәм]] айының 10-сы көнөнә тура килә, , иң әүәл [[Хөсәйен ибн Ғәли]]; сөнниҙәрҙә был көн Аллаһтың [[Муса (пәйғәмбәр)|Муса пәйғәмбәр]]ҙе һәм Бәни исраилде [[Фирғәүен]] ғәскәренән ҡотолдороуы хөрмәтенә сөннәт ураҙа тотоу менән билдәләнә, шиғыйҙарҙа ''мәтам көнө'' булараҡ билдәләнә, сөнки был көндә шиғый шәһиттәрен иҫкә алған көн<ref>{{ВТ-ЭСБЕ|Ғәшүрә көнө}}</ref>
== Сөнниҙәрҙә Ғәшүрә ==
Юл 19 ⟶ 17:
Ғәшүрә көнө ураҙа тотоу [[мөстәхәб]], әммә [[Фарыз|фарыҙ]] түгел. [[Әбү Хәнифә]] әйтеүенсә, ул [[Рамаҙан]] айында ураҙа тота башлағансы ғына фарыҙ булған{{sfn|Ислам: ЭС|1991}}. Пәйғәмбәр сөннәтенә ярашлы, йәһүҙиҙәрҙән айырмалы, Ғәшүрәлә ураҙаны 2 көн тотоу хәйерле) (9-10, йәки 10-11 Мөхәррәм){{sfn|Али-заде, А. А.|2007}}.
[[Файл:Ashura in Baku.jpg|thumb|240px|Ғәшүрәлә шәхсей-вәхсей [[Баҡы]]. [[1910-е]]]]▼
{{External media
|align = right
Юл 54 ⟶ 52:
Был көн Нух ғәләйһиссәләмдең көймәнән ергә баҫҡан көнөлөр. Шулай булғас, Нух ғәләйһиссәләм ул көндә шөкөр йөҙөнән ураҙа тотто. Ул туфандан ҡотолоп ергә баҫты.}}
== Шиғыйҙарҙа Ғәшүрә ==
Шииғыйҙар Ғәшүрәне [[Хөсәйен ибн Ғәли| имам Хөсәйен]] мәтамы рәүешле үткәрә. Мәтам мөхәррәмдең тәүге ун көнө дауамында бара, Ғәшүрә көнө иң ныҡ ҡайғылы көнгә әүерелә. Ошо көндә, 680 йылдың 10 октябрендә (йәки һижри 61 йыл), [[Кәрбәлә]] һуғышында имам Хөсәйен, ағаһы [[Ғәббәс ибн Ғәли]] һәм уларҙың 70 арҡалашы үлтерелә. Уларҙың ғазаплы үлемен шиғыйҙар йыл да мәтам итеп үткәрә {{sfn|Ислам: ЭС|1991}}. Мәтам йолалары [[Иран]]да, [[Әзербайжан]]да, [[Афғанстан]]да, [[Тажикстан]]да, [[Ливан]]да, [[Пакистан]]да, [[Бахрейн]]да [[Фарсы ҡултығы]]ның ҡайһы бер илдәрендә һәм [[шиғыйҙар]] йәшәгән төбәктәрҙә үткәрелә.
Юл 61 ⟶ 60:
Реза-шаһ Пехлеви осоронда (1925—1941) Иране урам буйлап йөрөүҙәр, мистериялар тыйылған була, әммә уны бик үтәп бармайҙар. Иранда Ислам революцияһынан һуң тыйыу көсөн юғалта{{sfn|Ислам: ЭС|1991}}.
== Башҡорттарҙа Ғәшүрә
Башҡорттарҙа Ғәшүрә Мөхәррәм айының унынсы көнө булараҡ билдәле. Ғәшүрә һүҙе - ғәрәпсә ун тигән һанды аңлата. Был көн айырата хөрмәтләүгә лайыҡ тип ҡабул ителгәнлеге халҡыбыҙҙа Ғәшүрә тигән исемдән дә күренә. Был исемде ғәҙәттә ошо көндә донъяға килгән балаларға ҡушҡандар <ref>Башҡорт исемдәре. - Өфө, 2005. - 147-се бит</ref>
| |||