Джомолунгма: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Akkashka (фекер алышыу | өлөш)
→‎Тауға күтәрелеүҙәр тарихы: Ике көн аша > ике көндән. Башҡортса "аша" һүҙенең "һуң, үткәс" мәғәнәһе юҡ.
80 юл:
[[1975 йыл|1975 йылдың]] яҙында Эвересты яулауға тәүге тапҡыр ҡатын-ҡыҙҙар экспедицияһы сыға. Япон альпинисы Дзюнко Табэй ([[1976 йыл|1976]]) ҡатын-ҡыҙҙарҙан беренсе булып Джомолунгманың иң бейек түбәһенә аяҡ баҫа. [[Европа|Европа]]ларҙан беренсе булып поляк Ванда Руткевич ([[1978 йыл|1978]]) түбәне яулауға өлгәшә. Екатерина Иванова ([[1990 йыл|1990]]) иң юғары түбәгә менеп еткән беренсе совет альпинисы.
 
1975 йылдың 24 сентябрендә Крис Бонингтон етәкселегендәге британ экспедицияһы беренсе тапҡыр Эверестың<ref>{{Cite web|title=Этот день в истории: 40 лет тому назад впервые была пройдена Юго-Западная стена Эвереста - 4sport.ua|url=http://4sport.ua/articles?id=23400|publisher=4sport.ua|accessdate=2015-09-24}}</ref> Көньяҡ-көнбайыш диуарын үтә. Түбәгә Даг Скотт һәм Дугал Хэстон менеп етә. Ике көн ашакөндән, 26 сентябрҙә,  Питер Бордман һәм шерп Петемба ({{Lang-en|Pertemba}}Pertemba) уларҙың түбәгә менгән юлын ҡабатлай. Улар артынан барған Мик Берк хәбәрһеҙ юғала<ref>{{Мәҡәлә|автор=Doug Scott|заглавие=EVEREST SOUTH-WEST FACE CLIMBED|ссылка=https://www.himalayanclub.org/hj/34/1/everest-south-west-face-climbed/|ответственный=Soli S. Mehta|издание=The Himalayan Journal|год=1976|volume=34}}</ref>.
 
Артабанғы йылдарҙа түбәне тәүге яуларсыларҙың классик юлы буйлап Эвересҡа [[Бөйөк Британия]], [[Непал]], [[Америка Ҡушма Штаттары|США]], [[Көньяҡ Корея]], [[Австрия]] и [[Германия|ГФР]] кеүек илдәр альпинистары күтәрелә, өҫтәүенә Райнхольд Месснер һәм Питер Хабелер түбәгә штурм ваҡытында бөтөнләй кислород ҡулланмай. Ошо экспедициялар составында булған ике ҡатын-ҡыҙ — полька Ванде Руткевич (1978) һәм немка Ханнелоре Шмац (төшкән ваҡытта һәләк була) — Эвересты яулауға өлгәшә. Француздар Ж. Афанасьеф менән Н. Жэжэ 8 км-нан 6,5 км-ға тиклем саңғыла төшә<ref name="autogenerated1" />.