|
== Биографияһы ==
Үҙе төҙөгән һәм «Тәүарихи Болғарийа» әҫәренә индерелгән шәжәрә буйынса, Тажетдин Ялсығол (Тажетдин Ялсығол улы әл-Башҡорди) — әйле башҡорто, «Тәүарихи Болғарийа» әҫәрендәге шәжәрәла асыҡтан-асыҡ был турала әйтелә. «Рисаләи Ғәзизә» китабында ул үҙен «аҙ аҙыҡлы, күп яҙыҡлы күҙәй халҡының (ырыуының) ғалимы» тип тә атай үҙен. Күҙәй — әйле ырыуының бер тармағы. Улар борон Көнбайыш Башҡортостан, Зәй, Ыҡ йылғалары буйҙарында көн итә.
Тажетдиндың атаһы Ялсығол (ҡайһы бер сығанаҡтарҙа — Яҡшығол) заманаһы өсөн уҡымышлы кеше була<ref>Тажетдиндең ҡәбер ташына атаһының исеме Яҡшығол тип яҙылған. Р. Фәхретдинов «Аҫар» китабында уның исемен, атаһының исемен шулай атай: Тажетдин бине Яҡшығол әл-Болғари әл-Иштәки.</ref>. КүпБик сәфәрҙәкүп йөрөйсәфәр ҡыла, хажға бара. Бер барғанындасаҡ улыТажетдин Тажетдиндедә лә үҙеатаһы менән аласәфәргә сыға. Ҡарғалынан арыҠарғалы, Әстерхан, Дағстан аша Төркиәгә етеп, Диарбәкер ҡалаһында улын ҡалдырып, Ялсығол юлын үҙе генә дауам итә. Тажетдин, атаһы оҙонатаһының сәфәрҙән әйләнепкилеүен килгәнсекөтөп, шул ҡалалашунда уҡый, Истанбулда ла була. ШундаТажетдин аталы-уллыатаһы икеменән йылбыл йәшәгәс,ҡалала тыуғантағы илдәренәла юлике тотоп,йыл баштайәшәй. ӘстерханғаАртабан килеп, ундаӘстерханда бер йыл торалар, Мәскәүҙә алты ай Мәскәүҙә булалар һәм Мәкәрйә,ҙа Ҡаҙан аша тыуған яҡтарына — Троицкиға йүнәләләрюлланалар. Ләкин 1785 йылда Зәй буйындағы Кесе Сөн тигән ауылдаауылында атаһы вафат булғас,була. Тажетдин, атаһы зыяратын ташламай, ошонда төпләнеп ҡалатөпләнә. Атаһының: «Шарттарымды үтәмәһәң, әдәп разый түгелмен», — тип әйткән һүҙен һәм үҙенең вәғәҙәһен тотоп, шунда Зәй буйҙарында йәшәй. Ҡыҙыл Сапсаҡ ауылында өйләнепӨйләнә, балалар тәрбиәләп, байтаҡ йылдар уҡытыу эше менән шөғөлләнә. Һуңғараҡ ул ғаиләһе менән шул уҡ Зәй буйындағы Мәлем тигән ауылғаауылына күсеп килә һәм ғүмеренең ахырынаса шунда мулла булып торабула. Тажетдин сирлеләрҙе дауалау менән дә шөғөлләнә, 1838 йылдың йәйендә (26 июндә) Имәнле ауылында вафат була һәм шул ауыл зыяратына ерләнә.
== Белеме һәм ижади эшмәкәрлеге ==
|
