Океанология: өлгөләр араһындағы айырма

'''Океаноло́гия''' (''океан'' һәм {{lang-grc|λόγος}} — ''фекер йөрөтөү'', ''һүҙ'') йәки '''океаногра́фия''' (''океан'' һәм {{lang-grc|γραφειν}} — яҙам, һүрәтләйем) [[океан|- океан]]дың һәм [[атмосфера]]ның ҙур масштабта бер-береһе менән тәьҫир итешеүен һәм уның оҙаҡ арауыҡта үҙгәрешен, океандың материктар менән, атмосфера һәм океан төбөнөң [[химик алмашыныу]]ын, [[Биота|биотаны]] һәм уның экологик тәьҫир итешеүҙәрен, океан төбөнөң геологик төҙөлөшөн, океандың төрлө райондары араһындағы энергия һәм есем алмашыу иҫәбенә барған урындағы һәм локаль процестарҙы өйрәнә. Океанология — тотош океанда, уның айырым региондарында (региональ океанология), ситтә ятҡан һәм эске диңгеҙҙәрҙә барған физик, химик һәм биологик процестарҙы өйрәнеүсе фән.

Океанды өйрәнеүгә төрлө дәүрҙәрҙә йәшәгән диңгеҙселәр, айырыуса XV быуат аҙағы — XVI быуат башында, Бөйөк географик асыштар осоронда алыҫ ҡитғаларға сәфәр яһаған диңгеҙселәр, ҙур өлөш индерә. 1519 йылда Ф. Магеллан етәкселегендәге 5 караптан торған испан экспедицияһы тәүге Бөтә донъя буйлап сәйәхәткә китә, экспедициянан тик бер карап 1522 йылда тыуған илгә ҡайта. Был экспедиция донъялағы бөтә океандарҙың да бер-береһе менән тоташҡан икәнен иҫбатлай<ref>Подобно солнцу… Жизнь Фернана Магеллана и первое …

Океанография буйынса тәүге хеҙмәт тип Италия ғалимы (монах) Луиджи Марсильиның « Диңгеҙҙең физик тарихы» китабын атайҙар (Амстердамда 1725 йылда нәшер ителгән)<ref>ocean-msu.ru/oceanology/history/</ref>. XVIII аҙағына диңгеҙле ҙур илдәрҙең гидрография хеҙмәттәренең архивтарында елдәр һәм иң мөһим диңгеҙ юлдары тураһында бик күп мәғлүмәт туплай (караптарҙың вахта журналдарында теркәлгән яҙыуҙар).